Μια λεξικολογική προσέγγιση Ï„Î¿Ï Î´Î¹Î±Ï†Î·Î¼Î¹ÏƒÏ„Î¹ÎºÎ¿Ï Î»ÏŒÎ³Î¿Ï ... - Nemertes

κ.λπ., όπως αναφέρει η Ευθυμίου (www.eap.gr/programmes/ekp/ekp61/docs/Fairclough.doc).
Επομένως «η σημασία ενός κειμένου γεννιέται από τον τρόπο με τον οποίο τα κείμενα
τοποθετούνται και χρησιμοποιούνται μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και αλληλοδραστικά
συμφραζόμενα και από τις ερμηνευτικές στρατηγικές και τη γνώση του κόσμου την οποία
μεταφέρουν οι αναγνώστες σε αυτά», όπως αναφέρει ο Graddol (2001: 75).
Σε κάθε είδος λόγου οι συμμετέχοντες υποδύονται συγκεκριμένους ρόλους και αυτούς
τους ρόλους τους ονομάζει ο Fairclough θέσεις υποκειμένου (subject positions), αφού είτε
μπορεί να υπόκεινται κάτι (π.χ. εξουσία) είτε να έχουν ενεργητικό ρόλο σε κάτι. Κατά τη
διάρκεια ζωής του ο άνθρωπος τοποθετείται σε ποικίλες θέσεις υποκειμένου με αποτέλεσμα η
ταυτότητά του να μην έχει συνοχή και να μην είναι ενιαία (βλέπε Fairclough 1989: 39-40).
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στην ενότητα 1.2 της εργασίας μου και
επισημαίνεται και από τον Fairclough (1989: 43-76), η ισχύς της γλώσσας βρίσκεται είτε μέσα
σε αυτή (π.χ. έκφραση της σύμπνοιας μέσα από την εναλλαγή συνεισφορών σε μια ομιλία), είτε
πίσω από αυτή, όπως για παράδειγμα στο λόγο των ΜΜΕ που οι σχέσεις ισχύος που ασκούνται
μέσω αυτών είναι λανθάνουσες. Αυτό που χαρακτηριστικά όμως αναφέρει ο Fairclough είναι το
γεγονός ότι αυτοί που έχουν στα χέρια τους την ισχύ προσπαθούν να το κρύψουν (βλέπε
σχετικά Graddol 2001: 78).
Σύμφωνα με τον Fairclough (1989: 90-92) και όπως αναφέρει η Ευθυμίου (2006),
κυρίαρχα είδη λόγου είναι ο λόγος της διαφήμισης, της γραφειοκρατίας και της συνέντευξης,
δηλαδή είδη λόγου που έχουν καταναλωτικό χαρακτήρα. Αυτού του είδους οι λόγοι είναι
στρατηγικοί (strategic discourse) και όχι επικοινωνιακοί (communicative discourse), δηλαδή
είναι προσανατολισμένοι σε χρηστικούς σκοπούς και στην επίτευξη αποτελεσμάτων και όχι
στην επίτευξη συνεννόησης ανάμεσα στους συμμετέχοντες (βλέπε και Fairclough 1989: 198).
Η διπλή γλώσσα της επικοινωνίας και συγκεκριμένα εκείνη που τίθεται στην υπηρεσία
της διαφήμισης αποτελεί μια μορφή γλώσσας ισχύος, αφού αφενός οι σχέσεις ισχύος που
ασκούνται μέσω αυτής είναι λανθάνουσες και αφετέρου είναι προσανατολισμένη στην επίτευξη
αποτελέσματος. Συγκεκριμένα η διπλή γλώσσα, όπως αναφέρεται και στην ενότητα 1.2.3, είναι
προϊόν συνειδητής, προσχεδιασμένης και κατασκευασμένης σκέψης και προσποιείται ότι δίνει
έμφαση στην επικοινωνία κάτι το οποίο δε συμβαίνει, ενώ ταυτόχρονα αποποιείται και των
ευθυνών που συνεπάγονται, αφού δεν διατυπώνει ρητά και ξεκάθαρα το οτιδήποτε. Επιπλέον
έχει χρηστικούς στόχους, αφού έχει σκοπό να κάνει το αρνητικό να φαίνεται θετικό ή
38