Untitled - Ministarstvo finansija

Godišnji izvještaj Ministarstva finansija Crne Gore / 2007.
carina Slovenije, Svjetska banka, Informatika
Crne Gore, Čikom-Comnet Podgorica
i Montora Podgorica, Digit Podgorica i dr.).
Istovremeno donijeta je i strategija razvoja
carine Crne Gore u čijoj osnovi su jačanje
integriteta, olakšanje trgovine i bezbjednost
pošiljki i granica. Sa partnerima iz Svjetske
banke 2002. godine uspostavljen je sistem
mjerenja efikasnosti na pilot lokacijama.
Pokazatelji poslovanja prikupljeni na pilot
lokacijama tokom prethodnih godina, ukazali
su na visok nivo pregleda robe i nisku
stopu otkrivanja prekršaja.
Tokom 2006. godine se pristupilo izradi
modela Analize rizika kao važnog elementa
ostvarivanja strategije o kojoj je riječ. U saradnji
sa Svjetskom bankom i firmom Charles
Cendall & Partners iz Velike Britanije, izrađen
je model Analize rizika koji je integrisan u
carinsko informacioni sistem i u postojeću
organizaciju rada carinske službe.
Uvođenje upravljanja rizikom (selektivnosti
i praćenja) ima za cilj pružanje
podrške carinskim službenicima za usmjeravanje
pregleda na pošiljke visokog rizika
i istovremeno ubrzanje ostalih carinskih
postupaka.
Moderni carinski postupci su zasnovani
na pretpostavci da većina carinskih
obveznika posluje u skladu sa pravilima i
propisima, osim slučajeva gdje postoji jasna
sumnja o prevari. Trgovinske potvrde/verifikacije,
provjere i revizije koje se sprovode
poslije puštanja uvezene robe u slobodan
promet, kao i provjere zasnovane na riziku
ili slučajne/nasumične provjere, dopunjuju
rasterećene direktne preglede robe. One
su se pokazale efektivnijim i takođe smanjuju
mogućnosti tajnih sporazuma između
uvoznika i carinika, što doprinosi jačanju
kredibiliteta i smanjenju korupcije u carinskoj
službi. Isti principi primjenjuju se na
provjere izvedene na granici i trgovinskog i
turističkog saobraćaja.
Sistem za analizu rizika je od 24.04.2007.
god. u potpunosti integrisan u organizacionu
strukturu, operacije i postojeći carinski
informacioni sistem i na raspolaganju je svim
organizacionim jedinicima u Upravi carina.
Glavne funkcije Sistema za analizu rizika
su:
• Prikupljanje podataka i informacija za
uspostavljanje parametara i profila rizika
(mehanizam definisanja, osavremenjivanja
i održavanja, organizacija povratnih informacija);
• Analiziranje i ocjenjivanje rizika kroz
obradu podataka na deklaracijama koristeći
profile rizika, obavještajne podatke i ostale
izvore;
• Uspostavljanje integrisanog sistema
podataka o sumnjivim licima i vozilima
(uključujući brodove i plovila) koji će se
koristiti u svrhe provjere, revizije, praćenja i
bezbjednosti;
• Određivanje adekvatnih mjera (stepen/
broj kontrola); i
• Praćenje rezultata, pripremanje
izvještaja i obezbjeđivanje povratnih informacija
u cilju unapređivanja profila rizika.
Sam informativni sistem samo ukazuje
na mogućnost prevare i dovodi do kontrole
isporuke ili vozila. On ne zamjenjuje ljudsku
procjenu. Druge isporuke mogu biti
pregledane, ali ishod svih kontrola, iniciran
sistemom ljudske procjene biće mjeren i
analiziran od strane Sistema za upravljanje
rizikom.
Uvođenje Sistema za analizu rizika oslanja
se na 3 osnovna multidisciplinarna nivoa: nivo
za upravljanje rizikom (RMT) za selektivnost,
nivo za ciljno praćenje (TT) za bezbjednost uz
podršku IT, nivo rukovodioca rizika i strateški
nivo za rizik.
1. Nivo za upravljanje rizikom (RMT)
upravlja profilima rizika i ima potpuni pristup
parametrima selektivnosti odnosno procesima
za odabir pošiljki visokog rizika. RMT
je razvio adekvatne odgovore na identifikovane
rizike, upotrebom rezultata sistema
i pojačava efikasnost UC uključujući te rezultate
u analizu rizika koja se sprovodi.
Sistem upravljanja rizikom je u stanju da
kombinuje različite kriterijume u profilima
rizika, automatski i nezavisno da stvori okvire
prihvatljivosti za različite parametre, da
prati izvozne podatke u vezi sa određenom
robom, da ukaže na slučajeve gdje isti
uvoznici/izvoznici uvoze iste finalne proizvode,
da ukaže na mogućnost prijavljivanja
robe pod stavkama manje oporezovane ili
regulisane tarife, i da stalno osavremenjuju
podatke povezane sa carinskim postupcima
kao i podatke koji se dobijaju kroz pregledima
nakon okončanog postupka carinjenja.
2. Sistemom baze bezbjedonosnih
podataka upravlja nivo za ciljno praćenje
(TT), jedan dio preventivnog i bezbjedonosnog
sektora Uprave carina i obuhvata
podatke o prethodnim kršenjima propisa,
obavještajne podatke iz raznih domaćih i
međunarodnih izvora.
Oba sistema sadrže veliki broj visoko
osjetljivih podataka. Prema tome, RMS je
pažljivo planiran u pogledu postupaka
označavanja, bezbjednosti i pristupa. Struktura
je racionalna, i relevantni podaci su
dostupni samo određenim službenicima.
Razmjena podataka između ta dva podsistema
je određena prema operativnim
potrebama i zahtjevima zakonodavstva i
definisana je posebnim uputstvima.
3. Zadaci nivoa rukovodioca rizika su
sljedeći:
- Davanje uputstava analitičarima za
praćenje prevara i krijumčarenja u trgovinskom
prometu
- Uspostavljanje i ažuriranje modula
selektivnosti zasnovanog na riziku
- Procjenjivanje rezultata kriterijuma
selektivnosti
- Razvijanje i održavanje izvora informacija
kao što su Vladini organi, Agencije,
trgovačke asocijacije, banke itd.
- Obezbjeđivanje efektne komunikacije
unutar organizacije
- Osigurava postizanje planiranih rezultata
i usmjerava napore na nove prioritete
- Sakuplja i prosleđuje podatke koji bi
pomogli u procesu donošenja odluka na
strateškom i upravljačkim operativnim nivoima.
- Nadgleda sve aktivnosti u okviru ciklusa
upravljanja rizikom
- Pomaže u izvještavanju rukovodstva
- Sakuplja ideja za poboljšanje čitave
organizacije
4. Zadaci strateškog nivoa za rizik su:
- Utvrđivanje cjelokupnih prioriteta koji
su u saglasnosti sa carinskom strategijom i
godišnjim carinskim planom;
- Određivanje pravaca kojim treba da
idu profili selektivnosti i aktivnosti ciljnog
praćenja;
- Aktivno promovisanje pristupa zasnovanog
na riziku i obavještajnim podacima
u svim organizacionim jedinicama Uprave
Carina;
- Visok nivo koordinacije i saradnje
sa drugim Vladinim organima vezano za
razmjenu obavještajnih podataka i podataka
o riziku.
Primjenom modela analize rizika, tokom
2007. godine značajno su ubrzani carinski
postupci. Pregledi carinske robe vođeni profilima
rizika bili su u ukupnom broju značajno
manji i svedeni na oko 12% ali kvalitetniji.
Tim načinom rada otkriveni su carinski
prekršaji i pokrenuti upravni postupci, ali
i postupci za utvrđivanje odgovornosti za
učinjene nepravilnosti. To je doprinijelo da
rad pojedinih segmenata službe bude transparentan
i podvrgnut međusobnoj kontroli
što ima za posledicu jačanje integriteta
Savremenim informacionim sistemom
i modelom analize rizika Uprava carina je
obezbijedila dobre osnove za primjenu strategije
Okvirnih standarda.
Direktor
Miodrag Radusinović
39