Hëna e reKULTURA DHE CIVILIZIMI ISLAMMe rastin e pushtimit të Grenadës, ushtria krishtere dogji më se 1.000.000 libra, në mesin e tëcilave edhe dorëshkrime që ishin me vlerë të pakrahasueshme. Janë prishur dhe shkatërruar edhepallate e obore mbretërore, shkolla e biblioteka dhe lloj-lloj ndërtesash madhështore, shumëxhamia me bukuri fantastike që paraqitnin vlerë të madhe të arkitekturës IslameNuredin AhmediViteve të fundit janë botuar njësërë librash, që trajtojnë në mënyrëtë gjithanshme çështjen e librit,përhapjen dhe kujdesin e tij anë embanë botës. Përmes këtyre rreshtavedo të përpiqemi të paraqesimdisa të dhëna me rëndësi për librindhe bibliotekarinë në shtetinIslam, në epokën e Mesjetës.Veçanërisht do të ndalemi nëshqyrtimin e kulturës dhe civilizimitIslam në përgjithësi.Në shekullin e X Kordova kaqenë qyteti më i civilizuar nëEvropë, dhe bashkë me Stambollin,Bagdadin e Kairon, është konsideruarnjë nga katër qendrat mëtë rëndësishme kulturore të botës.Me 113.000 shtëpi, me 21 paralagje,me 70 biblioteka dhe me shumëlibra që ka pasur në te, me shumëxhami dhe pallate, Kordova ka fituaratë kohë një famë botërore. Kjoqendër e njohur Islamike ka pasurmijëra rrugë të ndriçura.Shtatëmbëdhjetë vjet pas kësajkohe Londra ka pasur vetëm njëmjet ndriçues për rrugë, ndërsadisa shekuj më vonë nëpër rrugët eParisit balta arrinte deri në gjunj.Kur Universiteti i Oksfordit e kakonsideruar banjon si një zakonpagan, shkencëtarët e Kordovëskanë pasur banja nëpër shtëpitë etyre të bukura. Kurdo që kanëpasur nevojë për arkitektë, këngëtartë mirë ose robaqepës, sundimtarëte Leonit, Nevarës dhe tëBarcelonës i janë drejtuarKordovës.QENDRAT E KULTURËSBagdadi, për dallim nga shumëqendra tjera të mëdha kulturoreIslame nuk është themeluar shumëherët, por në shekullin e VII, madjenga ana e arabëve, në qendrën eperendorisë që shtrihej në brigjet eTigrit, në vendin ku gërshetoheshinrrugët tregtare, të cilat ngaoqeani Indian shpienin drejtMesdheut.Në saje të politikës së urtë tësundimtarëve të dinastisë sëAbasidëve e të pozitës jashtëzakonishttë volitshme gjeografike, kyqytet së shpejti do të bëhet qendramë e rëndësishme politike e kulturoree botës Islame dhe në të njëjtënkohë edhe qytet me më shumëbanorë në botën e atëhershme(rreth 1.5 milion). Këtu prejshekullit të IX e deri në pushtimine qytetit nga ana e mongolëve nëvitin 1258, do të zhvillohet njëprodhim librar i pashembullt derinë atë kohë.Në këtë kohë Bagdadi ishteqendar kryesore e prodhimit dhe etregtisë së librit. Në kohën elulëzimit më të madh të prodhimitlibrar në këtë qytet, në të ka pasurrreth 100 librari. Librat ngaBagdadi shpërndaheshin deri edhenë viset më të largëta të botësIslame. Karvanët e deveve ngaBizanti, Siria, India sjellnin nëBagdad.Bibliotekat e mëdha në Bagdadishin vende ku tuboheshin njerëz tëarsimuar dhe ku diskutonin përshkencën dhe lexoheshin referatetë ndryshme, bëheshin studime tëllojllojshme letrare që kishin shpëtuarpa u djegë në bibliotekën eAleksadrisë ose që i kishin siguruarprej bibliotekave tjera antike.Në Bagdad mbikqyrës të bibliotekaveemëroheshin njerëz tëarsimuar të cilët kishin autoritet tëmadhë në shoqëri. Në këtë punë roltë rëndësishëm ka luajtur halifiHarun er-Rashidi (768-809).Biri i Harun er-Rashidit, El-Me'muni (sundoi prej vitit 813-833) e themeloi akademinë efamshme Bejtul-Hikmeh (shtëpia eurtësisë) me një observatoriumastronomik e një bibliotekë tamadhe. Së shpejti këtu do të gjendenshumë shkencëtar, përkthyes ekaligrafë të shquar të asaj kohe, jovetëm arabë, por edhe indianë epersianë. Vet El-Me'muni i nxisteshkencëtarët që të studjonin filozofinëgreke e t'i përkthenin libratnga gjuha greke, siriane, sanskritee persiane në atë arabe. I dërgontetë besuarit e vet në Lindjen eMesme që të kërkonindorëshkrimet e vjetra greke, kursenjë delegacion ia dërgoi edheperendorit bizantinm Leonit V, nëmënyrë që prej tij të merrtedorëshkrime greke. Ki mision prejKonstantinopojës solli shumë libragreke nga të gjitha sferat eshkencës të cilat El-Me'muni i dhatë përktheheshin arabisht. Sipasdisa burimeve, biblioteka e tij qyshnë kohën e sundimit të tij ka pasur1.000.000 fletore. Kjo traditëvazhdoi edhe më vonë derisa easgjësuan mongolët kur e pushtojnëBagdadin në vitin 1258.Përveç bibliotekave publike kapasur edhe biblioteka private, p.sh.historiani El-Vahidi (vdiq në vitin822) ka lënë një bibliotekë me 600arka. Biblioteka të tilla nuk kishtevetëm në Bagdad por edhe nëpërqendrat tjera Islame, si nëSamarkand, Basra, Helep, Mosul,Damask etj.Shkimtarët e vjetër arab nakanë lënë shuëm të dhëna për to,kurse njërën prej tyre, atë të dinastisësë Samanahidëve në Buhara,na e kë përshkruar mjeku e filozofii famshëm Ibn Sina (Avicena, 980-1037), në autobiografinë e tij, airrëfen se në kohën e qëndrimit tëtij në atë qytet sëmuret sulltani."Një ditë e luta atë të më lejojë e tëhyja në bibliotekën e tij, e të shikojakatalogun e t'i lexoja librat emjekësisë. Kur më lejoi këtë, hyranë një godinë me shumë lokale nëtë cilat kishte arka me libra një mbinjë. Në një repart ishin vendosurlibrat në prozë e në poezi, nëtjetrën për drejtësinë. Çdo repartkishte libra shkencash të veçanta. Eshikova katalogun e veprave të vjetragreke dhe kërkova atë që doja.Aty pash libra, titujt e të cilave përshumë kënd janë akoma të panjohura,vepra të cilat nuk i kisha parëkurrë as më herët e as më vonë.Kështu e kuptova se kush ç'vend zënë lëmin e vet."Përveç Bagdadit si qendërbotërore e asaj kohe, ishte edheKajroja në kohën e dinastisë sëFatimijve, i cili ishte kryeqytet i ri idinastisë Fatimije në Egjipt.Kajroja bëhet një ndër qendrat mëtë rëndësishme kulturore të botëssë atëhershme Islame. Halifi El-Azizi (976-996) themeloi bibliotekatmë të rëndësishme kulturoretë botës Islame. Ai themeloiedhe xhaminë e El-Az'harit në vitin972, e më vonë kjo shndërrohet nëuniversitetin e parë në botë.Halifi El-Aziz themeloi bibliotekëne famshme e cila ishte evendosur në pallatin e halifit dhe ecila sipas disa burimeve kishte200.000 fletore e sipas disa të dhënavederi më 600.000 fletore.Se ka qenë kjo bibliotekë emadhe shihet nga e dhëna se këtolibra ishin të vendosur në dyzetlolake.SPANJA ISLAMIKEKrahas bibliotekave të mëdhanë Bagdad dhe në Kairo, më erëndësishme ishte biblioteka edinastisë Emevite në Kordovë tëSpanjës Islamike. E themeoi halifiEl-Hakimi II (961-976), të cilit itakon vend nderi në vargun esundimtarëve të arsimuar arab.Duke dashur që sa më shpejt tëtubojë libra në bibliotekën e tij, idërgoi emisarët e vet në Bagdad,Kairo, Damask e në qendra të tjeraku kultura dhe arsimi ishin në njënivel të lartë. Ai harxhoi shumëpasuri për blerjen e librave ashtuqë në biblioteknë e tij së shpejti ugjenden rreth 400.000 vëllime.Jo vetëm në Kordovë, por në tëgjitha qytetet e mëdha të Spanjësekzistonin biblioteka e banjo publike(hamame), rrugë të shktruarame kalldërm, e si u cekë më lartë,rrugët ishin të ndriçuara, ndërsaLondra e Parisi ishin të zhytura nëbaltë e në prapambeturi. Sa përilustrim vlenë të paraqesimthënien e mbretit anglez Riçard kuthotë: "Ne e konsideronim devotshmërimospastrimin e trupit."Megjithatë, Kordova do të jetënjë kohë të gjatë qendër e jetëskulturore, qytet i cili krahasKonstantinopojës, ishte më i imadhi në truallin Evropian, e pastajrradhiteshin edhe qytete tjeratë Shpanjës si p.sh. Mallaga,Sevilja, Granada, Toledoja etj.Kah shekulli i njëmbëdhjetë,është koha kur ky qytet bëhetqendër për përkthime dhe kthehetnë duar të krishterëve nën udhëheqjene Alfonsit të vjetër (1251-1284), e në këtë kohë përkthehennga gjuha arabe në atë latineveprat e mjekësisë, të astronomisë,të matematikës e të filozofisë. Mekëtë Evropa do t'i njeh shkrimet eshkencës dhe filozofisë Islame dheasaj antike.Për përfundim vlen të përmendetedhe kjo: kur në vitin 712muslimanët e pushtuan Spanjën,të krishterëve të Shpanjës u dhanëliri të plotë, ndërsa pas tetë shekujshkëta ua kthyen të kundërtënmuslimanëve, e më në fund idëbuan nga Spanja tërësisht. AjoSpanjë që dikur lulëzonte nën kulturëndhe civilizimin Islam, e qëishte vend i shkencave dhe universiteteve,drejtësisë dhe përparimit,tokë e lloj-lloj pasurive, me rëniene pushtetit musliman filloi stagniminë të gjitha sferat e jetës.Me rastin e pushtimit tëGrenadës, ushtria krishtere dogjimë se 1.000.000 libra, në mesin etë cilave edhe dorëshkrime qëishin me vlerë të pakrahasueshme.Janë prishur dhe shkatërruar edhepallate e obore mbretërore, shkollae biblioteka dhe lloj-lloj ndërtesashmadhështore, shumë xhamiame bukuri fantastike që paraqitninvlerë të madhe të arkitekturësIslame, u shdnërruan në kisha enjë numër i konsiderueshëm uprishën.më në fund edhe Granadaqyteti fundit i nënshtrohet pushtimitkrishterë me 02-01-1492.24 korrik, 2008
ZëriiSHTOJCË INFORMATIVE DHE KULTURORE E STUDENTËVE TË FAKULTETIT TË SHKENCAVE ISLAMEFSHI" Zoti ynë bëne të sotmen tone më të mire se të djeshmen, ndërsa tënesërmen tone më të mire se të sotmen ".SA JEMI MYSLIMANSemi AJETI viti i II-tëLigji universal i cili rregullon jetëne njeriut, në të gjitha aspektet, prej atijekonomik, shoqëror dhe politik, deri nëatë mendor, emocional dhe praktik,është shndërruar në ndienja të kota,ndjenja pa mbështetje në jetën e vërtetë,sepse si i tillë ai edhe më tej vazhdon tëjetojë në ambient joislam, pa mosvepruar asgjë me çka do të ndryshonteveten dhe rrethin ku jeton. Jeta e tij, tëmenduarit, perceptimi dhe sjellja e tijpraktike, nuk përputhen me Islamin, asnë raportin individ-individ, e as nëraportin individ-shoqëri, respektivishtshtet.Vallë, muslimani mendon se mundtë sillet kundër të gjitha ligjeve të Allllahutxh.sh. dhe t`i shkel krejt amanetete veta, se mund të tradhëtojë, gënjejë,vjedh, t`u dorzohet epsheve dhe të pranojnënçmime të ndryshme dhe mëkate,të refuzojë pjesmarrjen në ndërtimin eshoqërisë islame dhe me këtë praktikishtta ndihmojë zhvilimin e shoqërisë joislame,e cila mbështetet në dhunë, devijimdhe mëkate, dhe pas gjithë kësaj, medisa rekate namaz që kryen gjatë ditësdon ta xhveshë shpirtin joislam dhe tëkrahasohet me muslimanët e vërtetë?!E njëjta pyetje mund t’i drejtohetedhe muslimanes. Mos vallë ajo mendonse mund t`i thejë dispozitat e Allllahutxh.sh. dhe mund të tradhëtojë, tëgënjejë, xhelozojë dhe përgojojë, të dalëe lakuriqësuar duke iu afruar magjepsjene vet syrit lakmues, duke i kontribuarkështu vendosjes së shoqërisëjoislame, dhe pas tërë kësaj të mendoj se“qëllimi i pastër” në shpirt mund talargojë nga ajo petkun joislam dhemund të krahasohet me muslimanet evërteta?!Pa dyshim, muslimanët e parë ekanë kuptuar islamin më ndryshe se sane sot. Ata nuk kanë qenë të kënaqur mekryerjen e një <strong>numri</strong> të caktuar të ibadeteveobliguese, pavarësisht nga praktikae tyre e përditshme, dhe nuk kanë menduarse është e mundshme t`i drejtohensinqerisht All-llahut gjatë ibadetit e pastajtë kthehen dhe të pranojnë ndonjërrugë tjetër në jetën praktike. Islami itillë, siç e ka kuptuar i Dërguari s.a.v.s.as`habët e tij dhe pasuesit e vërtetë,është dorëzim i plotë ndaj All-llahut metërë qenien. Çdo mendim, çdo ndjenjëdhe çdo moment i përjetuar duhet të jetëi udhëhequr dhe i harmonizuar me ligjetqë i ka urdhëruar All-llahu xh.sh.Dëshmia se vetëm All-llahu ështëZot dhe se Muhammedi s.a.v.s. është idërguari i All-llahut, si kusht i parë iIslamit, nuk është kuptuar si deklarimverbal për përkatësinë Islame. Me fjalëtnuk ka zot tjetër përveç All-llahut, atakanë manifestuar dhe kanë besuar seAll-llahu është i Vetmi dhe poseduesi ipaprekshëm i gjithçkahit që egziston, seAi është programues i vetëm dhe kontrolluesi gjithçka ndodh, dhe se vetëmAtë duhet adhuruar, Atij duhet frikësuar,caktimin dhe kufijtë e Tij duhet respektuar.Kanë besuar bindshëm se vetëm Aidhuron jetë dhe e cakton momentin evdekjes, dhe se i tërë fati dhe furnizimijanë vetëm prej Tij, njëherit duke pasurparasysh se drejtimi dhe robërimi ndajkujtdo qoftë pos tij, mashtrimi se ndonjëqenie apo forcë në këtë botë udhëheqme jetën e tyre pos All-llahut xh.sh.paraqet shirk të rëndë, nga i cili i janëlutur pandërprerë All-llahut që t`i mbrojë.Nga fjalët Lailahe ilallah kanë kuptuar,se Ai është sunduesi dhe Gjykatësii vetëm, se Ai cakton dhe vë ligje, me tëcilat njeriu është i obliguar të sillet dhetë udhëheqë gjatë jetës së vet. Këtë tëdrejtë nuk e ka askush tjetër dhe asnjëforcë tjetër në këtë botë.Njëherit e kanë kuptuar se kjo evërtetë është e vjetër aq sa edhe njerëzimi,sepse është shpallur dhe kumtuar sëbashku me daljen e Ademit a.s. në Tokë.Gjithashtu në të dëshmuarit seMuhammedi s.a.v.s. është i dërguar iAll-llahut xh.sh. ata kanë kuptuar se aiështë i zgjedhur dhe i autorizuar të përcjellëdhe paraqet këtë udhëzim, nëpasimin e të cilit obligohen njerëzit dhese duhet t`i nënshtrohemi dhe ta pasojmëatë. Muslimanët e parë e kanë kuptuarPejgamberin s.a.v.s. si një zbatim,praktim dhe të gjallë të shpalljes sëZotit, si shembull në çdo punë dhe çdosituatë. Ai është prijës, mësues dheedukues i shoqërisë muslimane. Ai ështëdritë, sipas së cilës bëhet orientimi nëerrësirë.Pejgamberi s.a.v.s. në një hadiththotë: “Është ngritur Islami mbi pesështylla: Të dëshmuarit se All-llahuxh.sh. është i vetmi Zot dhe Muhammedia.s. është i dërguari i Tij, falja e namazit,agjërimi i muajit të Ramazanit, dhëniae Zekatit dhe shkuarja në Haxhxhkush ka mundësi”.Pra, nga kjo nënkuptohet se Islamiështë ngritur mbi pesë shtylla, por nukka domenthënie se vetëm këto pesështylla janë Islami. Këto pesë janë shtyllattë cilat e mbajnë Islamin, por Islamiështë ajo e cila qëndron përmbi e joshtyllat edhe pse pa shtylla nuk do tëkishte pasur mundësi të qëndronteIslami. Por, nëqoftë se i kemi shtyllatdhe nuk e kemi Islamin, atëherë do tëngjante sikur një shtëpi të cilës i janëngritur shtyllat, por nuk është ndërtuarnë të diçka, në të nuk mund të qëndrojeas dimrit e as verës, dimrit do të mbulontebora, ndërsa verës do të digjte nxehtësiae madhe. Por çka është ajo e cilai mban edhe shtyllat, edhe Islamin, kuqëndron e gjithë kjo ndërtesë? Kjo ështëKur`ani dhe Sunneti. Kjo paraqet shkurtimishtkuptimin e të manifestuarit se,Zot është vetëm All-llahu dhe seMuhammedi s.a.v.s. është i dërguari iTij, i cili nëse me të vërtetë instalohetdhe përforcohet në vetëdijen e njeriut,është konfirmim i mjaftueshëm se aiështë musliman, sepse ajo në esencëparaqet edhe esencën e Islamit, garantontransformimin në jetën e njeriut dhe edrejton në rrugën e drejtë, rrugë që shpiekah All-llahu xh.sh. Muslimanët e parëkanë kuptuar se, po që se ai nijjet nukrealizohet në praktikën konkrete dhesjelljen reale, ai në botën reale, si dhepara Zotit nuk ka kurrfarë peshe dhekuptimi. I dërguari i All-llahut s.a.v.s.lidhur me këtë thotë: : Imanin nuk ebëjnë dëshirat e bukura dhe as pispillosja,por e bën ajo që flen në zemër dhevërtetohet në vepër”.Në asnjë shoqëri joislame nuk kandodhur që e tërë shoqëria të angazhohetnë përpjekjen e zbatimit të urdhëravetë Zotit, në përpjekjen e ngritjessë tërë shoqërisë në bazë të udhëzimevetë Zotit, si rezultat i besimit serioz në atourdhëra dhe udhëzime, besimit të rënjosurfortë në thellësitë e shpirtit dhevetëdijen e individit.Një herë erdhi një beduin tePejgamberi s.a.v.s. dhe kërkoi diçka, ePejgamberi a.s. i dha dhe tha: Të dhashëlëmoshë. – Jo ti asgjë nuk më ke dhënë,e as që ke bërë diçka të mirë- u përgjegjai. Muslimanët që dëgjuan këtë u hidhëruandhe u vërsulën drejt atij, porPejgamberi a.s. u dha shenjë që të largohen,e pastaj hyri në shtëpi. Pastaj e ftoibeduinin dhe i dha edhe diçka, dhe tha:Të dhashë lëmoshë. Po, All-llahu tëshpërbleftë ty dhe familjen tënde me tëmira- u përgjegj beduini. Pejgamberis.a.v.s. pastaj tha: Ti e the atë që e the,kurse edhe në shpirtërat e as`habëve tëmi ka diçka prej saj, andaj do të ishtemirë sikur edhe para tyre ta kishepërsëritur këtë gjë që e the para meje,ashtu që nga gjoksat e tyre të humbet ajoqë e ndjejnë kundër teje. – Do ta bëjëkëtë- u përgjegj ai. Kështu erdhi tënesërmen te Pejgamberi s.a.v.s., i cili itha: Ky beduini e tha atë që e tha, e unëi dhashë ende, me ç`rast ai pohoi se ishtei kënaqur. A është ashtu? – Po ashtuështë, u përgjigj beduini, All-llahu tëshpërbleftë ty dhe familjen tënde me tëmira. Pejgamberi s.a.v.s. pastaj tha:Rasti im dhe i këtij beduini është i njejtësikur rasti i një njeriu të cilit i ka ikurdevja. Njerëzit e ndjekën dhe u përpoqënta zënë, por kjo edhe më shumë elargonte. Andaj pronari i luti që ta lënëatë dhe deven e tij vet, duke thënë: “Unë jam më i afërt me të dhe e njohmirë”. Pastaj u drejtua nga deveja dukembajtur barë në dorë dhe duke e ndjellur.Ashtu e ka kthyer ngadalë gjersa nukka ardhur dhe nuk është përulur afër tij.Pastaj ia vuri shalën dhe i hypi. Sikurunë t`iu kisha lënë ta vritni beduinin kurai tha atë, do të kishit hyrë në xhehenem.