numri 206 final.CDR

Hëna e reje me Muhammed ibn Saudin, nëvitin 1744, sipas së cilës duheshin tëpërkrahnin njëri tjetrin në krijimine ambicieve të tyre analoge fetaredhe politike në gadishullin Arabik.Fjala ishte që Abdulvehhabi tëbëhej imam, udhëheqës fetar, gjersaIbn Saudi të bëhej emir, udhëheqëspolitik.Megjithatë, ashtu si AlmaImamoviq thekson në punimin e sajtë magjistraturës "Wehhabism inBosnia and Herzegovina", është enevojës që të bëhet dallimi ndërmjetvehabizmit të shekullit tetëmbëdhjetëdhe neo-vehabizmit tëshek. njëzet: "Përderisa vehabizmi ishek. 18, konsiderohet si një lëvizjereformiste dhe paraqitje e zymtë nëfund të Perandorisë Osmane, neovehabizmii shek. 20, është ideologjipolitike, e shndërruar nëfenomen ndërkombëtar."Por, Andras Riedlmayer,ekspert për historinë osmane dhearkitekturën islame në universitetine Hardvardit, gjithashtu vënë pah që të kuptuarit se vehabistëtjanë muslimanë konservativë ështëgabim. Vetë esenca e konzervativizmitpërbën respektimin e historisëdhe traditës dhe vazhdimin eruajtjes së vlerave tradicionale.Vehabistët nuk janë konzervatorë,porse radikalë, të cilët - njëjtë sikurprotestantët fundamentalistëamerikanë- preferojnë leximinprimitiv, tekstual të Librit tëShenjtë mbi atë që ata e quajnë"hulumtim i padobishëm i librit",dhe dëshirojnë të lënë anësh vite tëtëra të historisë dhe traditës islame.Vërtetë, në mes të muslimanëve,vetëm vehabistët janë ata të cilët, nënjëfarë mënyre në formë novatore,pohojnë se për gjatë 1100 vitevepara Ibn Abdulvehhabit dheshtëpisë së Ibn Saudit askush nuk ekishte kuptuar Islamin aq sa duhet.Një interpretim i tillë, tekstual, ivendeve dhe traditave tradicionalefetare islame, si rrezik i cili shpiekah idhujtaria, ka përcjell ngritjenpolitike të shtëpisë së Saudit nëgadishullin Arabik nga fillimi ishekullit nëntëmbëdhjetë. Duke ungritur kundër PerandorisëOsmane, në vitin 1801, gjersa ajombrohej nga invazioni i Napolonitnë Egjipt dhe Palestinë, ushtriasaudite-vehabiste pushtoi proveniencënosmane, Irakun, ndërsa nëmesin e kulteve të shenjta islame tëshkatërruara dhe të dëmtuara nëatë luftë ishte edhe kupola në varine imam Huseinit, nipit tëPejgamberit, në Qerbela. Më pas,ushtria e Saud bin Abdul Azizitpushtoi qytetet e shenjta, Mekkendhe Medinen, kurse qeveria e re filloinjë spastrim të madh tëtrashëgimisë islame. Në largiminsistematik të mauzoleve islame,vendeve të shenjta dhe përmendorevembi vare, u shkatërruanedhe shtëpitë ku lindën i Dërguari,vajza e tij, Fatimja, dhëndri Aliudhe dy halifët e parë, Ebu Bekri dheOmeri. Të ruajtura kanë qenëvetëm Qabeja në Mekke dheXhamia e të Dërguarit, s.a.v.s., (mevarrin e tij) në Medine. Në shtatëvitet vijuese, muslimanët e kishin tëndaluar vizitën e qyteteve të shenjtapërderisa nuk pranonin tëndiqnin doktrinën vehabiste.Perandoria Osmane, në vitin 1813, iktheu qytetet e shenjta, mirëpo njëshekull më vonë, me rënien e sajpas Luftës së Parë Botërore, tëndihmuar dhe të armatosur meparatë britanike, përsëri në to hyriushtria saudite. Që nga atëherë,1920, deri më sot, në vazhdimin elargimit sistematik të vendeve historikeislame dhe të përmendoreve,ndër të tjerash, u shkatërrua varrezaXhennetu-l-mual-la në Mekke,me varrin e Hatixhes, gruas së parëtë të Dërguarit, s.a.v.s.., (dheshtëpia e saj në qytet), dheXhennetu-l-baki në Medine, mevarret e një numri të personalitetevehistorike islame; gati se tëgjitha burimet e ujit dhe bunarët nëtë cilat i Dërguari, s.a.v.s., i kryenteritualet e larjes, duke e përfshirëedhe atë në pronën e shoqëruesit tëtij, Selman el-Farisiut, e cila edhevetë është rrafshuar me tokën.FJALA SELEFIJJENë realitetinbashkëkohor arabdhe islam në shumë qarqe ideologjikedhe politike fjala selefijjeështë shumë e paqartë dhe e papërcaktuar.Dikush i konsideron silëvizje që nuk është afirmative, ngaata që e konsiderojnë si lëvizje e cilamë së shumti është aktive në luftënkundër porse konservative në jetëntonë ideologjike, e veçanërisht nëatë fetare. Mirëpo ka edhe risive dheabsurditeteve dhe që më së shumti eshkëlqen ideologjinë fetare muslimane.Kjo paqartësi nuk është erastësishme, pasi që me të vërtetëekzistojnë selefi të cilët janë të prapambeturdhe të paarsimuar,mirëpo ka prej tyre që nën moton eselefizmit ftojnë në ripërtëritjen emendimeve islame. Ashtu siç kaprej atyre të cilët mendjen njerëzore,si potencial njerëzor për tëidentifikuar të mirën nga e keqja, emohojnë, ndërsa TeksteveKur'anore dhe të Sunnetit u japinpërparësi, ka edhe prej atyre të cilëtmendjes njerëzore i japin mëshumë përparësi në botën perceptuese(alemu-sh-shehadeh) dhee llogarisin si dhuntinë më tëmadhe të cilën Allahu ia fali njeriut,gjersa rolin e Teksteve e lënë nëdomenin e botës së paperceptuar(alemu-l-gajb).DOMETHËNIA E FJALËS"SELEF"Kjo fjalë në Kur'an nënkuptonkohën e kaluar (el-madi). Këtëmund ta vërejmë në ajetet vijuese:"Atij që i ka arritur këshillë (udhëzim)prej Zotit të tij dhe është ndalë(prej kamatës), atij i ka takuar ekaluara dhe çështja e saj mbetet teAll-llahu..."(el-Bekare, 275) "...mepërjashtim të asaj që ka kaluar..."(En-Nisa, 22) "All-llahu ka falur tëkaluarën." (El-Maide, 95) "...do t'ufalet e kaluara..." (El-Enfal, 38), etj.Në hadithin e të Dërguarit,s.a.v.s., fjala selef, gjithashtu kadomethënien e kohës së kaluar. NëMusnedin e Ahmed ibn Hanbelit,transmetohet nga Fatime Ez-Zehra,r.a., se i Dërguari, s.a.v.s., nështratin e vdekjes i ka thënë: "Shohqë më është afruar çasti i vdekjes.Ti, prej familjes sime, do të jesh epara që do të më shoqërojnë. Saparaprijës (selef) i mirë jam për ty."Gjithashtu, në fjalorët e gjuhësarabe kjo fjalë është sinonim i atij icili ndiqet, etj.SELEFIJJE - PARAQITJAABBASITEKah fundi i shekullit të parëhixhri, pushtimet arabe arritën kulmine saj ashtu që pjesët e imperisëarabe u zgjeruan në të gjithë tokën.Arabët për 80 vite pushtuan mëshumë se sa që pushtuan Romakëtpër 8 shekuj. Pushtimet e tilla,Arabët i sollën në ambiente të rejatë jetesës. Më parë bënin jetë tëthjeshtë shkretinore duke mos ulëshuar në peripecitë e saj. Islamine kuptuan nga Kur'ani dhe Sunnetipa shumë interpretime dheanalogji. Por pushtimet e mëdhamuslimanët arabë i bënë të jenë nëkulm të imperisë e cila përbënte njëterritor të madh. Në të gjendej civilizimipers i cili kishte një civilizim,kulturë dhe art të zhvilluar, pastajIndia me urtësitë e saja, Egjipti dheSiria me pasuritë e tyre, pastaj civilizimigrek dhe romak metrashëgiminë e tij të pasur kulturoro-artistik,etj. Të gjitha këtombretëri ranë nën qeverisjenislame, të cilën e udhëhoqën muslimanëtarabë. Në vend të bashkësisëprimitive dhe të thjeshtë, në të cilënishin mësuar, u gjendën në njëmjedis shoqëror që dallohej nga vetcivilizimi, traditat dhe problemet.Dhe ishte e natyrshme që këtoarabë-muslimanë, pushtues, tëhasin në kundërshtime mefenomenin e ri i cili i kishterrethuar. Ajo që u ndodhi arabëve, indodhi edhe Islamit. Kur'ani, i cili ushpall në gjuhen e qartë arabe dheqë me ajetet e tij të thjeshta, tëzakonshme, ka kënaqur bashkësinëarabe, ka pasur nevojë për dëshmidhe argumente të reja me të cilat dot'i kënaqte popujt e mësuar në tëtjera metoda gjatë diskutimit dhedebateve. Këtë nevojë e përforconfakti se fraksionet dhe religjionetjoislame, të cilat i gjetën gjatëçlirimit të territoreve, shpallën luftëideologjike kundër Islamit, dukeshfrytëzuar armë të cilat ishin tëpanjohura në gadishullin arabikdhe për arabët - muslimanët.Kur muslimanët panë se melogjikën e thjeshtë, mbrojta eIslamit nga bashkësitë ideologjikedhe teologjike, që ishin të armatosurame Logjikën e Aristotelit, sidhe popull që posedonte urtësitëindiane dhe filozofisë greke, dukeftuar në Islam nëpërmjet Teksteve,atëherë veç më panë se Tekstet etilla nuk u bënin dobi në raport meata të cilët nuk u besonin atyreTekste dhe shenjtërisë së tyre.Gjithashtu panë se fenomeni i riideologjik kërkon mjete të reja tëluftës dhe që ato duhet patjetër tëjenë natyrore (njerëzore) dhe internacionale;që patjetër të jenë të përshtatshmepër çdo lloj diskutimidhe argumentimi, pavarësisht ngaqytetërimi apo mënyra e të menduarit,pavarësisht dallimevenacionale, dyshimeve kohore dhevendeve të ndryshme.korrik, 2008 43