Hëna e renë kohën e okupimit të Anglisë, sidhe në ditët e lëvizjes reformatorefetare të cilën e udhëhoqënXhemaludin Afgani dheMuhammed Abduhu. Paraqitja ekësaj lëvizjeje e afirmoi fenomenine neo-selefizmit. Shkaku i kësajqëndron në rrethanat të cilat kishinpushtuar Egjiptin. Edhe krahas sëEkzistimit të Az'harit dhe dijetarëvetë tij dhe lëvizjes aktive të dijetarëvepërreth, madje edhe në vet Egjiptin,kishte lloje të shumta të risive dhelegjendave të cilat u përhapën në tëgjitha territoret, por edhe në vetAz'harin, nën emrin e tesavvufitdhe nën patronazhin e tarikateve tëshumta sufiste të cilat nuk kanëasnjë bazë fetare, porse janë absurditetedhe nihilizma. Ndërsa sa ipërket zhvillimit brenda Az'harit,aktivitetet shkencore ishin shndërruarnë plane formale, gojëdhëna tëçuditshme dhe destruktive dhefraza të përsëritura të cilat nukkishin asnjë lidhje me jetën dherealitetin e njerëzve. Az'hari nukishte vetëm i shkëputur ngabashkësia, por nuk ndjente as barrëne mesazhit për ringjallje dhendryshim. Andaj, sipas kësajnjerëzit vepruan në dy mënyra:[b]njëri grup[/b] iu bashkëngjit civilizimitperëndimor, duke u çliruarnga vendimet dhe parimet, madjeedhe nga idetë islame, dhe [b]grupii tjetër[/b] i cili dëshironte përmirësimine gjendjes së muslimanëvedhe nxjerrjen e tyre ngadezintegrimi deri te i cili i çuanshumë dijetarë të Az'harit, dhekthimin e tyre në islamin autentikdhe të drejtë, larg legjendave,iluzioneve dhe risive. Ata dëshironinqë islamin ta vendosnin nërrethin e jetës moderne dhe gjetjene rrugës së bashkëjetesës meqytetërimet e tjera. Përfaqësuesit ekëtij grupi ishin Muhamed Abduhudhe Xhemaludin Afgani të cilëtdenjësisht dhe guximshëm ftuan nërilindjen islame.Duke e pasur parasysh që çdolëvizje reformuese duhet të ketë njëmoto me anë të së cilës do tamishëronin formën dhe thelbin elëvizjes në masë, moton të cilën ezgjodhën udhëheqësit e kësaj lëvizjejeishte selefizmi. Kjo thirrje ushqua për puritanizëm dhespastrim të turbullirave, të cilat ekishin mbuluar pastërtinë dhe kthjelltësinëislame nëpërmes risivedhe legjendave, në mënyrën ekthimit të muslimanit në të kuptuarite drejtë të islamit ashtusikurse e kuptuan të parët e ndershëm.Kthimi në periudhën e selefizmitnënkuptonte çlirimin ngarisitë, iluzionet dhe legjendat tëcilat mundeshin të gjenden nëshumë shoqëri dhe vende tëndryshme islame. Gjithashtu, kjoka nënkuptuar marrjen e islamit sife e punës, aksionit dhe xhihadit, ejo e dekadencës, përgjumjes dheinjorimit të luftës jetësore. Këtëesencë të lëvizjes, që është e drejtëdhe e lartësuar për shkak senënkupton realitetin e islamit në46çdo kohë, kanë mundur që krahasselefit dhe selefizmit ta emërtojnëme ndonjë emër tjetër. Pyesim nësekëto fjalë janë më të vërteta se savet fjala islam?! Mendojmë mbiislamin i cili është i pastër nga tëmetat e involvuara dhe absurditetete shtuara. Mirëpo prijësit e kësajlëvizjeje në këtë mënyrë dëshironinqë të stimulojnë dëshirën e njerëzvepër islamin dhe ndryshimin efotografisë së islamit, pasi qënjerëzit kishin bërë tok gjendjen emuslimanëve të shekujve të parëme gjendjen e mjerueshme të muslimanëvetë sotshëm. Dëshironin qëthirrja islame gjatë kohës së selefëvetë bëhet model i fatit, përparimitdhe mirësisë.Pra, për këtë lëvizje reformatoremotoja e selefit dhe selefizmit, qepozitive për ata njerëz qëlavdëronin heronjtë e islamit dheqë ishin krenarë për gjeneratat epara të islamit. Në atë periudhë uparaqit ideja e selefizmit që e ndërtuandhe ftuan në të grupi i parë ilëvizjes reformatore-fetare në kryeme Muhammed Abduhunë,Xhemaludin Afganin, ReshidRidanë dhe Abdurrahman El-Kevekibiun.Por, ta kemi parasysh që kjo idenuk kishte formë të medh'hebitislam, i cili i posedon ithtarët dheparashenjat e tij, porse ajo ishteadresë misionare dhe parashenjë emetodës së drejtë, si dhe pasqyrë etë kuptuarit të ndryshëm të islamit,përkundër atyre të cilët ishin zhyturnë risi dhe legjenda dhe ishin largnga islami me të cilin ishin stolisurtë parët e ndershëm, r.a.Të kuptuarit e selefizmit më sëmiri e shpjegon dijetari Jusuf El-Kardavi kur përshkruan idenë elëvizjes së "Vëllezërve Muslimanë",i cili thotë se ajo është: "thirrje selefiste,rrugë e Ehli Sunnetit, esencë esufizmit, ndërmarrje ekonomike,institucion sportiv, organizatë politike,institucion kulutoro-arsimordhe organizim shoqëror."Duhet ditur që, edhe përkrahparashenjës kryesore të selefizmittë cilën e kishte përvetësuar kjolëvizje duke luftuar kundër risivedhe legjendave, nga ana tjetërpërsëri u largua nga selefi i parë,sepse protagonistët kryesor të sajherë-herë dhanë fetva dhe ekomentuan Kur'anin në mënyrë tëpalejueshme.Kjo lëvizje reformatoro-fetarekishte një rol të madh në të vendosuritnë qarkullim të fjalëve selefdhe selfijje në qarqet publike dheintelektuale, edhe pse këto fjalëkishin domethënie të ndryshme tëcilat shfrytëzoheshin vetëm nërrethe të vogla shkencore. Me fillimine këtij shekulli pamë se si këtofjalë dolën nga rrethet e voglashkencore në titujt kryesorë tërevistave, emrave të shtypshkronjavedhe librarive. Shembulli më imirë i kësaj është Egjipti. Kjo fjalë upërhap në publik me tonin eshquar të cilin e shoqëroi konsolidimii lëvizjes fetaro-refomatore mbikorrik, 2008duart e protagonistëve të saj tëparë. Në këtë periudhë, siç e përmendëm,ishte përhapur medh'hebitë cilin e themeloi Muhammedibn Abdulvehhabi në Nexhd dhe nëpjesët ujore arabe. Midis medh'hebitvehabij dhe thirrjes të cilëne udhëhoqën protagonistët e rilindjesfetare në Egjipt, ekzistonte lidhjareciproke e cila pasqyrohej nëluftën kundër risive dhe legjendave,dhe sidomos atyre sufiste, ashtu qëkëto fjalë, selef dhe selefijje, u futënnë vokabularin e medh'hebit dhethirrjes vehabiste, ndërkaq zgjuanvëmendjen tek ato njerëz të cilëtneveriteshin nga vehabizmi. Për tokjo do të thoshte që selefizmi nukishte medh'heb dhe fryt iMuhammed ibn Abdulvehhabit,por i të parëve të ndershëm, andajdhe ky ndërrim i fjalës u mirëprit.Sipas themeluesve të këtij medh'hebi,selefistët janë ruajtës të akidëssë selefit, ideve të tyre, metodavegjatë të të kuptuarit dhe të praktikuarittë islamit. Ky është emërtimii ri i lëshuar në qarkullim nëvend të atij të vjetrit.KRIJIMI I SELEFIZMIT SIMEDH'HEB ËSHTË RISISa i përket karakteristikësthemelore të ummetit islam, i cilinë Ditën e Gjykimit do të jetë ishpëtuar me mëshirën e Allahut,ajo është Ehli Sunneti dhe Xhematidhe e përbën shumicën e muslimanëve.Këtë e na e vërtetonhadithi i të Dërguarit të Allahut,s.a.v.s., konsensusi i dijetarëveislam dhe elita e selefu-s-salinëve.Kur sot muslimani deklarohet sipjesëtar i Ehli Sunnetit dheXhematit, atëherë ai nuk shpikndonjë emër të ri të cilin nuk epërkrah Kur'ani dhe Sunneti.Karakteristika kryesore e EhliSunnetit dhe Xhematit është në tëndjekurit e Librit të Allahut dhe nëtë përmbajturit e udhëzimit të tëDërguarit të Allahut, s.a.v.s, ndërsasi shembull për këtë janë as'habëtdhe pasuesit të cilët erdhën pastyre. Ndërkaq, kur muslimanideklarohet si pjesëtar i medh'hebitselefij, nuk ka dyshim që ështënovator, pasi që domethënia e tijnuk i përgjigjet kuptimit të fjalës sëEhli Sunnetit dhe Xhematit. Kjo dotë thotë që dikush në bashkësinëmuslimane të shpik emërtim për tëcilin të parët e ndershëm nuk janëpajtuar. Për një emërtim të tillë nukka nevojë, sepse krijon tollovi dheshkëputje të rreshtave muslimane.Edhe në rast se ky emërtim nukka domethënie kuptimore të fjalës"Ehli Sunnet vel Xhemah", çfarëështë edhe fakt, atëherë inovacioniështë i qartë në veprimtarinë e sajdestruktive e cila forcon dhe lartësonprotagonistët e saj në vend se tëvërtetën, për të cilën ishin të pajtuartë parët, e që shihet te EhliSunneti dhe Xhemati. Inovacionivërehet edhe në përdorimin e fjalësselefij, e cila ka domethënie novatore,po ashtu edhe emri është përnjë grupacion të ri islam i cili u ndanga trupi islam dhe uniteti i konsoliduarbrenda Ehli Sunnetit dheXhematit. Sot, selefij është çdonjërii cili i përmbahet listës së caktuartë mendimeve dhe tezave, dhe qëi mbron ato, ndërsa i përçmon atatë cilët nuk i përkrahin dhe i cilësojnësi novatorë, pavarësisht sebëhet fjalë mbi çështjet e besimit,dispozitave juridike apo ato morale.Secili që e kufizon të vërtetën nëmendim ose zgjidhje deri te e cilaështë ardhur, kurse të tjerët, të cilëtnuk mendojnë ashtu, i llogarit përnovatorë dhe tradhtarë, atëherë, nëfakt, është ai novator dhe shkatërruesi bashkësisë muslimane dheiniciator i pengesave dhe zënkavemidis tyre, pa pasur ndonjë arsye.Ai i shmanget bashkimit të muslimanëve,sepse refuzon metodën edrejt të pranuar nga Ehli Sunnetidhe Xhemati, metodë e cila ka të bëjme realizmin e veprave,mendimeve dhe ixhtihadit. Kjometodë i ka përfshirë të dy grupet eselefu-s-salihinëve: Ehlu-r-re'j-in -racionalistët dhe Ehlu-l-hadith-in -tradicionalistët. Në këtë mënyrëmospajtimet e tyre u shndërruan nëndihmesë reciproke dhe hapërimdrejtë së vërtetës.Ata që e kundërshtojnë këtëmetodë të cilën e pranuan selefët eparë, e ndërrojnë të vërtetën përegoizmin dhe fanatizmin medhhebor,duke i cilësuar të gjithë ata qëdallojnë prej tyre për novatorë dheheretikë.PËRFUNDIMNga ekspozimi që bëmë shihetqë neo-selefizmi i ditëve të sotshmenuk është sinonim për selefizmin eparë, ose selefu-s-salihinët, porseështë lëvizje fetare e cila, ummetinislam, më shumë e dëmton sesa ibën dobi. Thirrja vehabiste në selefizëm,para së gjithash, është jorealedhe pasqyrë e vakuumit dheekskluzivizmit intelektual, i cilifshihet në organizimet e ndryshmetë bibliotekave familjare. Nëplotësimin e këtij vakuumi intelektualështë e domosdoshme organizimii dialogjeve ndërmuslimane, nëmënyrë që muslimanët tanë, e sidomostë rinjtë e shqetësuar, tënjoftohen me islamin tradicional icili ka mundësi të inkorporohet nëkohën moderne në të cilën jetojmë.Ky është prioriteti i institucionevetona fetare dhe arsimore, si dhe, nërend të parë, na obligon neimamëve.LITERATURA- Tej-jaratu-l-fikri-l-islami, drMuhammed Imara.- Es-selefijje, merahaletunzemenijje mubarekeh, la medhebislami, Ramadan El-Buti.- Vehabizam, šta je to?(Vehabizmi, çfarë është ky?, FikretArnaut.- Dva lica islama (Dy fytyra tëislamit), Stephen Shwartz.Përktheu:Mehas Alija
Hëna e reANALIZËIslami: një traditëprogresisteKur një luftëtar i rezistencësuellsiane, i zënë rob u soll përparaperandorit në Romë tha: "Dëshirajote për të pushtuar botën nuk do tëthotë medoemos se bota dëshirontë pushtohet nga ty." Sot, po këtofjalë, mund t'ua ofrojmë liberalëveperëndimorë: Dëshira juaj që vlerattuaja të sundojnë kudo në botë, nukdo të thotë medoemos se bota dëshiront'i përvetësojë ato." Zëri kolonizatorbazohet në injorancën lidhurme traditat e pasura tëqytetërimeve të tjera dhe në njëoptimizëm krejt të pavend mbi atëqë perëndimi është duke bërë mebotën politikisht, ekonomikisht dheambjentalisht.Besimet e rrënjosura që shumëperëndimorë i shfaqin haptazi lidhurme Islamin, shpesh nxjerrin nëpah më shumë lidhur meperëndimin sesa lidhur me Islamindhe muslimanët. Otomanët ishindinastia që ka zgjatur më shumë nëhistori; kohëzgjatja e tyre diç duhettë ketë pasur të bëjë me aftësinë etyre për të sunduar një perëndorishumë-fetarëshe, nw tw njwjtwnkohw, teksa Evropa ndante, përcaktontee përkufizonte llojet e besimtarëvetë krishterë.PËRPLASJE KONCEPTESHSot thuhet se Islami është mëpak, jo më shumë tolerant seperëndimi, dhe neve na duhet tëpyesim se cilat më saktësisht janëvlerat "perëndimore" me të cilatIslami është kaq i papajtueshëm?Disa besojnë se qëndrimi i Islamitndaj gruas është burimi i problemittë muslimanëve. Perëndimorëtduhet t'i kthejnë sytë nga vetë qëndrimete tyre lidhur me këtë e tëpranojnë që në perëndim, vetëmtani vonë, strukturat patriarkalekanë filluar të shpërbëhen. Traditaislame vërtet që shfaq disa zona kuka një papajtueshmëri të dukshmelidhur me përcaktimin e qëllimit tëgruas ashtu si në perëndim, dhemuslimanët kanë përpara tyre njërrugë të gjatë për të bërë lidhur meqëndrimet e tyre ndaj gruas. Porpadija e fesë - edhe një herë - ështëtë shfaqësh injorancën tënde, si lidhurme fenë, ashtu edhe me përpjekjethistorike për barazi të gravenë shoqërinë muslimane.Një lexim i kujdesshëm iteologëve muslimane do të bënte qëgruaja perëndimore të mbetej emahnitur nga rregullimet ligjore tënënshkruara përpara mëse 1000vjetësh, për shembull, që u jepningrave të drejtë ligjore për të qenë tëndihmuara në punët e shtëpisë ngaburrat. Tre nga katër shkollatjuridike, punët e shtëpisë i konsiderojnëjashtë përfshirjes sëpërgjegjësive ligjore të gruasë kundrejtburrit të saj. Krahasojeni këtëme sondazhet amerikane që tregojnëse gratë që kanë një punë edhejashtë shtëpisë ende vazhdojnë tëkryejnë 80% të punëve shtëpiake.Perëndimorët, në apelin e tyre përkonformizëm global, shpesh flasinpër "progres" dhe për refuzimin e tëkaluarës feudale jo shumë të largët,ndërsa janë më pak të prirur për tënxjerrë në shesh sikletin e tyre mbihegjemoninë e korporatave dheimplikimet e vërteta njerëzore lidhurme globalizmin.Ndwrsa misionarët e vleraveperëndimore aq qw pwrpiqen për tëgjykuar pse Evropa, zemra eperëndimit, të ketë gjeneruar dyluftëra botërore në të cilën janëvrarë më shumë civilë se në tëgjitha luftërat e mëparshme përgjatëtërë 20 shekujve. Ashtu siç etheksojnë muslimanët, ne nakërkohet që t'i quajmë "luftrabotërore", edhe pse ato realisht janëluftëra perëndimore, që shënjestronincivilë me armë të shkatërrimitnë masë në një kohë kurvendet muslimane kanë kaluartërësisht në paqë mes tyre. Ne muslimanëvenuk na bëjnë përshtypjepretendimet triumfaliste në llogaritë perëndimit, por jemi të kënaqurme vlerat në themel të atij qytetërimi.Si një perëndimor, fëmijë i njëaktivisti kundër luftës dhe propaganduesi të drejtave qytetare,përqafimin e Islamit nuk e përjetovasi një braktisje të vlerave të mia,të përftuara pothuajse tërësisht ngatradita progresiste, por si një afirmimtë tyre. Që atëherë, kam studiuarligjin islam për 10 vjet me rradhëme dijetarë tradicionalistë, dhendërkohë që disa veçanti në disatekste mesjetare më kanë shqetësuar,asnjëherë të përgjithshmetnuk kanë rënë në kundërshti measgjë prej atyre që nëna ime progresistenga Kalifornia më ka mësuar.Përkundrazi, jam mrekulluar se sipjesa më e madhe e shoqërisëperëndimore, ato që i pretendon siidealet më të larta të saj, janë tërrënjosura thellë në traditën islame.PËRPLASJA E CIVILIZ-IMEVE ËSHTË GËNJESHTËRShovinizmi i shfaqur mes caperëndimorëve në mënyrë tipikeshkaktohet nga ekstremizmiSot thuhet seIslami është mëpak, jo më shumëtolerant seperëndimi, dheneve na duhet tëpyesim se cilat mësaktësisht janëvlerat "perëndimore"me të cilatIslami është kaq ipapajtueshëm?islamik. Të pakët janë ata që përpiqenpër të dalluar se Islami irrymës kryesore, po aq sa edheperëndimi, nuk e aprovon aspakekstremizmin. Ajo që unë kamfrikë, është se mund të jetë gjeturndonjë justifikim, duke i pajisurkëta perëndimorë me një zëvendësuespër shprehinë e tyre më të hershmetë antisemitizmit.Transformimi nuk ka pse të jetë kaqi vështirë. Arabët, në fund të fundit,janë semitë, dhe mësimet e profetitarab janë më afër Judaizmit nëteologji dhe në legjislaturë sesaKrishterimit. Ne muslimanët nëperëndim, ashtu si hebrenjtë paranesh, ndeshemi me të njëjtat problemeqw kanw ndeshur hebrenjtënë të kaluarën: integrim apo izolim,traditë apo reformë duke kontribuarnë shoqëri, apo duke u skematizuarnëpër geto dhe duke qenëmizorisht mospërfillës ndaj higjenëspersonale.Filmat vizatimorë me arabë nukkanë shumë ndryshim nga karikaturatme çifutë në gazetat gjermanetë periudhës naziste. Në vitet 1930,imazhe të tilla siguronin se vetëmpak njerëz do të kishin kurajon përtë folur mbi pasojat e mundshme tëdemonizimeve të tilla, tamam sisot, kur vetëm pak njerëz shqetësohenrealisht përballë retorikës antimuslimanetë partive të së djathtësekstreme në mbarë Evropën.Muslimanët në përgjithësi dhearabët në veçanti janë bërë "tjetra"e re. Vitin e shkuar, kur takovapresidentin Bush, i dhashë dy libra.Njëri ishte Kurani, përkthyer ngaTomas Kleari. I dyti ishte një tjetërpërkthim po nga Kleari, "Rrufe nëqiell: sekrete të marrjes dhe të përdorimittë pushtetit". Ky libër,shkruar nga një i urtë kinez, pasqyronvlera universale popujsh tëtjerë.E bëra këtë sepse, si njëamerikan, i rritur në më të mirën etraditave perëndimore, dhe si një ikthyer në musliman që gjen shumëkuptim e thellësi në filozofinëkineze, unë besoj që teza eHantingtonit se këto tre qytetërimetë mëdha, medoemos duhet të përplasenmes tyre, është një gënjeshtër.?do qytetërim flet nëpërmjetshumë zërave; më të mirët nësecilin prej tyre kanë shumë të përbashkëta.Jo vetëm që qytetërimettona mund të bashkëjetojnë nëpjesët përkatëse të globit, por mundtë bashkëjetojnë edhe në zemrën enjë njeriu, si kjo e imja.Ne mund ta pasurojmë njëritjetrinnëse zgjedhim të përqafojmëthelbin e njerëzores brenda nesh;mund ta shkatërrojmë të tërë botënnëse zgjedhim të jepemi pasndryshimeve.korrik, 2008 47
Change language