Cavid fəlsəfəsi - Oguzlar.az

şairin fəlsəfəsini ya duya bilmir, ya da aça bilmirlər. Rəsmifəlsəfə üçün ən acınacaqlısı da budur ki, Cavid yaradıcılığıfəlsəfi yöndə az-çox dərəcədə məhz ədəbiyyatşünaslar tərəfindənaraşdırılmışdır. Məsud Əlioğlu, Yaşar Qarayev kimitənqidçilər şairin ruhunu düzgün duya bildikləri üçün, fəlsəfiqata da nüfuz edə bilmişlər və onların apardığı təhlillərCavid fəlsəfəsinin bütöv bir sistem kimi inşa edilməsinəxidmət edən qiymətli materiallardır. Lakin, təəssüf ki, busözləri Cavid yaradıcılığının tədqiqinə qoşulan sonrakı nəslinnümayəndələri, xüsusən gənclər haqqında demək mümkündeyil, – Azər Turanın esse səciyyəli gözəl bir əsərini 1istisna etməklə. O da məhz esse olduğuna görə daha çoxtəəssüratdan doğmuşdur və köklü fəlsəfi tədqiqat üçün bazaola bilmir.Bu sahədəki tədqiqatlar əsasən eninə inkişaf edir,informativ materiallar, səthi yanaşmalar üstünlük təşkiledir. Xüsusən «dissertasiya janrı» əsasən başqa məqsədəxidmət etdiyinə görə, cavidşünaslığın səthiləşməsinə gətiribçıxarır. Əlbəttə, eninə genişlənmə də elmin mühüm şərtlərindənbiridir. Yəni təfərrüatlara gedilməsi, Cavidin sənətdünyasında bütün guşələrin, künc-bucağın işıqlandırılmasıda görülməli işdir. Lakin bunların ideya dünyasına aidiyyətiyoxdur və bu cür tədqiqatlar xarakterinə və səviyyəsinəgörə fərqləndirilməlidir.Bu məqamda elmi yanaşma ilə fəlsəfi yanaşmanınfərqi bir daha üzə çıxır. Görünür, məsələyə məhz fəlsəfi1 Щ. А. Ябилов. Щцсни-худа шаири… Бакы, Чашоьлу, 2000.- 12 -