Cavid fəlsəfəsi - Oguzlar.az

sorlarından fərqli olaraq Məsud Əlioğlu «ideal» probleminiidealizmin ən böyük nümayəndəsi Hegelin təqdimatı kontekstindəaraşdırır. Cavid yaradıcılığını tədqiq edən müəllifyazır: «Şairə görə bəşər həyatı yaşayışı gözəlləşdirməküçün yaranmışdır. Gözəl olan bir şey isə yüksəkdir, ülvidir,real varlıq isə bu səviyyəyə qalxmamışdır. Demək, böyükideal ülviyyətə, gözəlliyə yüksəlmək üçündür». 1Müəllif Cavidin idealist mövqedə durduğunu gizlətmir.Lakin bunu o dövrün tələblərinə uyğun olaraq tənqideləmək fikrinə də düşmür. Çünki özü də həmin mövqedənçıxış edir: «H.Cavidin həyatın mənasını, yaşayışın məğzini,maddi real aləmin cövhərini, mənəvi-ruhi aləmini daim pakvə gözəl, fərəh dolu hisslərlə coşub-daşan bir səviyyədəgörməyi arzulaması qüdrətli və böyük insan idealının realaləmdəki fənalıqlara qələbə çalacağına bəslədiyi tükənməzinamını bildirir, ifadə edir». 2 Bu özünü onun «Sən nəsən?Kimsən?» şeirinə münasibətdə də göstərir: «Fəlsəfi-idealistməzmunda yazılmış bu şeirdə H.Cavidi mütəfəkkir sənətkarolaraq düşündürən, onun mənəvi aləmini məşğul edən ixtişaşlıvə böhranlı fikirlərin təbliği mühüm yer tutur. Şair buəsərində, hər şeydən əvvəl, özünü dərk etməyə çalışır; qəlbinididən və dilləndirən suallara cavab axtarır…» 3Belə bir cəhət də xüsusi vurğulanmalıdır ki, kommunistideologiyasından xilas olmağımıza baxmayaraq, müasir1 М.Ялиоьлу. Мящяббят вя гящряманлыг, Бакы, Йазычы, 1979, с.203.2 Йеня орада, с. 209.3 Йеня орада.- 16 -