ŚciÄ gnij nr 73 z 01/2012 - PortalMorski.pl

POCZTÓWKA Z MORZAstatki polskieFot. E. Raulinstelle Ost (Urz¹d Powierniczy Wschód)w Gdyni i wydzier¿awiony w³adzom francuskim,od których Treuhandstelle pobiera³oop³aty dzier¿awne. Urz¹d Powierniczyzamierza³ sprzedaæ statek w³adzom francuskim,jednak do transakcji nie dosz³o.Szlakami kapitana BloodaRozewie przed wojn¹.Po udanej ucieczce Rozewie przesz³oprzez Atlantyk i po 199 godzinach podró¿yzawinê³o do Pernambuco. Pozostawionogo na wodach amerykañskichi przez pozosta³y okres s³u¿by p³ywa³opo wodach Morza Karaibskiego doskonaleznanych oficerom Polskiej MarynarkiHandlowej, którzy tu w³aœnie odbywalipraktyki zimowe na ¿aglowcu Dar Pomorza.W listopadzie do³¹czy³ do niego Œl¹sk.Oba statki wozi³y towary miêdzy portamiStanów Zjednoczonych i Ameryki Po-³udniowej. W trakcie podró¿y Rozewie(byæ mo¿e równie¿ Œl¹sk) niejednokrotniewchodzi³o na Amazonkê, docieraj¹cdo brazylijskiego portu Manaus le¿¹cegoprawie 1500 km od brzegu, a raz nawetdo peruwiañskiego Iquitos, le¿¹cego oko-³o 3000 km od atlantyckiego wybrze¿a.W pierwszej z tych podró¿y – w kwietniu1941 r. – Rozewie wesz³o na rzeczn¹mieliznê, z której œci¹gniêto go dopieropo 18 dniach, po odlichtowaniu czêœci³adunku oraz po interwencji holownikai pog³êbiarki Soboia.Oba polskie statki pozostawa³y nieuzbrojone,gdy¿ zachodzi³y jedynie doportów neutralnych. Dopiero w kwietniu1942 r., ju¿ po przyst¹pieniu Stanów ZjednoczonychA.P. do wojny, wnioski kapitanówo zamontowanie dzia³ zosta³yprzez odpowiednie komisje rozpatrzonepozytywnie. 10 kwietnia 1942 r. Rozewieprzyby³o do Nowego Jorku i podczasmiesiêcznego remontu w tamtejszejstoczni po³o¿ono na nim kable demagnetyzacyjne,zaœ kabinê nawigacyjn¹, radiow¹i sterówkê ob³o¿ono p³ytami stalowo-betonowymioraz zainstalowanouzbrojenie: dzia³o 6-funtowe na rufie i karabinymaszynowe 0,33” Browning namostku.Tak uzbrojony statek wyszed³ w rejs11 maja, do Belém. W drodze odniós³uszkodzenia w sztormie i z powrotemwyruszy³ dopiero 2 sierpnia 1942 r.W cztery dni póŸniej na jego drodze zjawi³siê niemiecki U155, który po po³udniupróbowa³ zatopiæ polski statekogniem artylerii. Nie uda³o siê, a na dodatekPolacy odpowiedzieli ogniem. Dowodz¹cyU-Bootem kpt. Piening uzna³,¿e cel jest zbyt lichy, aby poœwiêcaæ naniego torpedê i zrezygnowa³ z ataku.Niestety, innego zdania by³ kpt. FriedrichMarkworth - dowódca U66, kolejnegoU-Boota, na jaki nieca³e trzy godzinypóŸniej natknê³o siê Rozewie. Celniewystrzelona torpeda zatopi³a statek w odleg³oœcioko³o 200 mil od Trinidadu.Trzech cz³onków za³ogi zginê³o (II oficerAndrzej Skar¿yñski, I mechanik BrunoWyglêdacz i III mechanik W³adys³awWróblewski), a kpt. Lewandowski zosta³wziêty do niewoli. Reszta za³ogi po czterechdniach spêdzonych w otwartej ³odziratunkowej na wzburzonym morzu zosta³auratowana u wybrze¿a Trynidadu przeznorweski statek Sørvangen.Znów pod polsk¹ bander¹Gdy alianckie wojska wyl¹dowa³yw Afryce Pó³nocnej, polskie w³adze zaczê³ydopominaæ siê o zwrot zagrabionegowczeœniej statku Oksywie. Pierwszedoniesienia mówi³y, ¿e 8 listopada zosta³na rozkaz w³adz francuskich zatopionyw Port Lyautey, aby zapobiec zdobyciugo przez Sprzymierzonych, ale ju¿w styczniu 1943 r. raportowano, ¿e sta³w Dakarze, w dobrym stanie. 20 marca1943 r. w tym porcie przekazano go polskiejza³odze. Powróci³ do dawnej nazwy.W miesi¹c póŸniej, po remoncie, wyszed³w pierwszy rejs. Nastêpnie p³ywa³ w brytyjskimczarterze u wybrze¿y Afryki Zachodniej.Dowodzili nim polscy oficerowie,ale w sk³ad za³ogi wchodzi³o corazwiêcej czarnoskórych mieszkañców Senegalui Nigerii.W maju 1943 r. prowizorycznie uzbrojonogo w dwa podwójne karabiny maszynoweMarlin i rakiety PAC, a ju¿ w paŸdziernikutego roku zamiast nich statekotrzyma³ trzy przeciwlotnicze Oerlikony.W styczniu 1944 r. Oksywie przesz³odo Liverpool na remont. Naprawionog³ówny silnik i wyposa¿ono go do s³u¿-by w tropiku, m.in. dobudowano ch³odniêprowiantow¹. W lipcu 1944 r. pop³ynê³odo Freetown, a do Europy wróci³odopiero w kwietniu 1946 r. Z pocz¹tkiemmaja statek zosta³ zwolniony z angielskiegoczarteru i 31 maja 1946 r. zawin¹³pierwszy raz po wojnie do polskiegoportu, przywo¿¹c w ramach dostaw UNR-RA ³adunek ziarna kakaowego.Powojenne perypetiePo wojnie Oksywie powróci³o na sweprzedwojenne szlaki, p³ywaj¹c z wêglemi drobnic¹ do portów europejskich. Niejednokrotnietrafia³y mu siê awarie, z którychnajpowa¿niejsza w tym czasie mia³amiejsce 21 grudnia 1947 r., gdy w czasierejsu z Göteborga do Gdyni statek wszed³na nieoznaczony wrak, dozna³ przebiciakad³uba i zalania ³adowni. Grozi³o muzatoniêcie, ale uda³o siê go doprowadziænastêpnego dnia do Œwinoujœcia.W 1950 r. Oksywie p³ywa³o z drobnic¹z Gdyni do portów Danii, Szwecji i Norwegii.Wiêkszoœæ towarów by³a prze³adowywanaw Göteborgu na statki oceaniczne,np. papier by³ przeznaczony doManilii na Filipinach, wyroby przemys³udrzewnego i metalowe do Mombassyw Kenii i do Hong-Kongu, wyroby szklanedo Port Sudan, itp.2 stycznia 1951 r. statek przekazanoformalnie do PLO. Pocz¹tkowo jego portemmacierzystym by³a Gdynia, póŸniejSzczecin. Skierowano go do obs³ugi liniido Reykjaviku. Za³oga musia³a siê zmagaænie tylko z morskim ¿ywio³em, ale40 Nasze MORZE l nr 1 l styczeñ 2012