ŚciÄ gnij nr 73 z 01/2012 - PortalMorski.pl

MORZE TAJEMNICkulisy historiiFot. WikipediaPort w Kartaginie.Interesy z SalomonemFenicjanie tak naprawdê nie byli wcaleFenicjanami. W ka¿dym razie oni sami siebietak nie nazywali (choæ my dla porz¹dkupozostaniemy przy tym okreœleniu).S³owo „Fenicja” pochodzi od greckiego„foinike” i ma zwi¹zek z purpur¹.Purpura to jeden z najstarszych znanychludzkoœci barwników. Jego Ÿród³emby³ pewien miêczak morski spotykanywzd³u¿ - obecnie syryjskich, libañskich i izraelskich- wybrze¿y Morza Œródziemnego.W staro¿ytnoœci purpura by³a niezwykleceniona i droga. S³u¿y³a do barwieniatkanin. Krainê zamieszka³¹ przez ludziwyrabiaj¹cych purpurê nazywano w³aœnieFenicj¹, a ich samych Fenicjanami.Oni zaœ mówili o sobie inaczej, zale¿-nie od miejsca, które zamieszkiwali. Ciz Sydonii byli sydoñczykami, a ci którzymieszkali w Tyrze - tyryjczykami. Naokreœlenie szerszej wspólnoty, wskazuj¹cena to samo pochodzenie, u¿ywali czasamiokreœlenia „dzieci Kanaanu”, od nazwyterytorium, które zajmowali.„Kanaan” znany jest doskonale z Biblii,choæ warto zaznaczyæ, ¿e autorzy StaregoTestamentu mianem tym okreœlaliró¿ne ludy, nie tylko Fenicjan. Dla IzraelitówKanaan, a szczególnie jego religiai obyczaje, by³ synonimem z³a, które nale¿a³owytêpiæ.Wydaje siê jednak, ¿e akurat z Fenicjanamiutrzymywali przyjazne kontakty.To przecie¿ w³aœnie mieszkañcy Tyrudostarczyli Salomonowi drzewa cedrowegoz gór Libanu potrzebnego do budowyœwi¹tyni Jahwe w Jerozolimie.Nie wiadomo dok³adnie, jakie by³opochodzenie Fenicjan. Teorii na ten tematjest przynajmniej kilka. Jedni twierdz¹,¿e na wschodnim wybrze¿u MorzaŒródziemnego zamieszkiwali od zawsze,inni, ¿e przywêdrowali znad Morza Czerwonegoalbo Zatoki Perskiej, czy nawetz jeszcze dalszych rejonów. S¹ te¿ tacy,którzy dowodz¹, ¿e w tej wêdrówce zatrzymywalisiê po drodze, m.in. nad MorzemMartwym.Nie ma tak¿e zgody co do tego, kiedyFenicjanie pojawili siê w Fenicji. By³oto trzy, a mo¿e dwa tysi¹ce lat przed narodzinamiJezusa. Trudna jest tak¿e periodyzacjadziejów tego ludu, które splataj¹siê œciœle z burzliw¹ histori¹ regionu.Fenicjanie kilkakrotnie prze¿ywali rozkwit,by zaraz potem upadaæ i znowu siê podnosiæ.Ostatecznie ulegli Rzymowi, choænie brakuje historyków, którzy uwa¿aj¹,¿e sta³o siê to dopiero w okresie ekspansjiArabów.Sytuacjê komplikuje niew¹tpliwie fakt,¿e Fenicjanie nigdy nie stworzyli jednego,wspólnego pañstwa. Fenicja by³a zlepkiemmiast-pañstw, których przybywa³owraz z zak³adaniem nowych kolonii. Nadodatek historiê wielu z nich nale¿a³obypotraktowaæ osobno. Tak jak na przyk³addzieje za³o¿onej przez Fenicjan z Tyru koloniio nazwie Kartagina, która sta³a siê taksilna, ¿e nawet zagrozi³a Rzymowi. Upad³adopiero po serii zaciek³ych wojen.Chciwcy i piraciFenicja mia³a doskona³e po³o¿eniegeograficzne na styku najwa¿niejszychszlaków handlowych staro¿ytnego œwiata.Trzeba przyznaæ, ¿e jej mieszkañcyumieli to doskonale wykorzystaæ i czerpaæz tego wielkie zyski.Poza tym, jak ju¿ wspomnieliœmy,Fenicja by³a bogata w purpurê (którejtajemnicê wytwarzania jej mieszkañcyzazdroœnie strzegli), drzewo cedrowe i surowcemineralne. Teoretycznie wiêc nieby³o powodu wyruszaæ w dalekie wyprawyhandlowe na morze. A jednak. Dlaczegotak siê sta³o?Odpowiedzi mo¿e byæ kilka. Najbardziejchyba przekonuj¹ca jest ta, ¿e czynniki,które decydowa³y o sile Fenicji stanowi³yzarazem jej s³aboœæ. Warunki geograficzneby³y atutem, ale tak¿e uniemo¿-liwia³y ekspansjê terytorialn¹. Po³o¿enieHandlowe imperium FenicjanIlustr. ImageBit48 Nasze MORZE l nr 1 l styczeñ 2012