Stereotyp czy tradycja - ZwiÄ zek Romów Polskich w Szczecinku

4. „Swojskość” i „obcość”przestrzeniPodróżowanie związane jest nie tylko z przemieszczaniem się z miejsca namiejsce, ale również z doświadczaniem przestrzeni i ludzi. W taborachna małej przestrzeni skupiało się zazwyczaj dużo osób. Rodziny byłyliczne, wozy czy tez namioty niezbyt duże. Obozowiska również zajmowałyniezbyt wielki obszar przestrzeni z przyczyn bezpieczeństwa. Współdziałanierodzin podróżujących wspólnie taborem wykluczało przestrzenne odosobnienie(możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. w przypadku porodów).J. Yoors w swojej opowieści o wędrowaniu z Lowarami napisał, że zdarzałomu się, iż nagle zaczynał odczuwać potrzebę fizycznej osłony, zamkniętejprzestrzeni, odosobnienia. W tej sytuacji możliwe było jednakże inne odosobnienie,które Romowie zdefiniowali jako „stan duszy”. 50 Yoors pisał, żepojęcie „osobności” miało dwojaki sens: po pierwsze oznaczało nie wtrącaniesię w cudze sprawy, po drugie - unikanie gorszenia swoim zachowanieminnych. Jako przykład opisał sytuację, kiedy to Lovarzy nie odzywali się dosiebie z rana, zanim się nie umyli, czyli przygotowali do podjęcia rozmówi spotkań. Delikatność i maksymalne uwrażliwienie odnosiły się także dopotrzeb naturalnych. 51Sposoby wartościowania przestrzeni i stosunków interpersonalnychbyły i są zatem wynikiem nałożenia się na siebie dwóch elementów: światopoglądumagicznego Romów oraz czynnika ekonomiczno- społecznegoi konieczności dostosowania się do nich. Obecnie strefa osobista w przypadkuspołeczności romskiej można określić jako dom. Oczywiście odnoszącją do skali makro. W różny sposób opisuje się dom, mniej lubbardziej metaforycznie. Dom, to budynek, jak i ludzie oraz przedmiotyokreślane jako „ich przedmioty”. To w jaki sposób definiuje się pojęciedomu jest uzależnione wydaje mi się wiekiem osób wypowiadającychkonkretne opinie, ale i stylem wychowania. Wartości przekazywane na tejdrodze w rodzinach są często kluczem do zrozumienia problemu dystansuspołecznego.50 J. Yoors, Cyganie, Kraków 1973, s. 52.51 Tamże, s. 53.Dr Agnieszka J. Kowarska - Stereotyp czy tradycja27