Linja: Dëgjim <strong>muzikor</strong>Mësimi 12: Dëgjim <strong>muzikor</strong>Vepra <strong>muzikor</strong>e nga Bethoven, Shubert dhe Aleksandër PeçiNë përfundim të mësimit nxënësi/ja do të jetë i/e aftë:• të dëgjojë dhe komentojë veprat <strong>muzikor</strong>e të vendosura në program;• përmes komenteve individuale, të zhvillojë imagjinatën dhe, kësisoj, tëzhvillojë ndjesitë ndaj së bukurës dhe arteve, në përgjithësi;• që gjatë dëgjimit të veprave të caktuara të bëjë dallimin e tingujve, të timbrevedhe të linjave të ndryshme melodike;• që të afrohet me muzikës klasike, duke e konsideruar atë si një pasuri tëzhvillimit intelektual të njerëzimit dhe si pjesë e pasurisë kulturore botërore.•Mjetet mësimore didaktike: magnetofon, kasetofon, Cd-player, tabela ilustrimesh tëndryshme, foto artistike të ndryshme etj.Informacion për mësuesinTë dhëna mbi Ludvig van BethovenBethoveni i nisi hapat e para të muzikës nën kujdesin edukativ të babait të tij, icili ishte i varur nga alkooli. Talenti i tij ishte shfaqur mjaft herët dhe ai kishte mësuaraq sa për të interpretuar në moshën shtatëvjeçare. Babai i tij, i cili gjithashtu ishte njëmuzikant, mundohej që Bethovenin ta bënte një gjeni, sikurse Mozarti në moshën etij fëminore.Në vitin 1779 Bethoveni u bë nxënës i Christian Gottlob Neefe, i cili i mësoi atijkompozimin. Bethoveni mësoi shpejt të punojë me Neefe-në, si asistent organist, nëfillim pa pagesë e pastaj edhe si i punësuar.Në vitin 1787 Bethoveni udhëtoi në Vjenë, duke shpresuar se mund të studiojëme Moxartin. Por, pas dy jave në Vjenë, ai merr vesh se nëna e tij ishte sëmurë,kështu që detyrohet të kthehet në Bon. Si rezultat, ai detyrohet të përkujdeset për dyvëllezërit e tij më të vegjël dhe i kalon pesë vitet e ardhshme në Bon.Më vonë, në vitin 1792, ai u kthye përsëri në Vjenë. Bethoveni nuk iu përkushtuamenjëherë kompozimit. Vendosi të studionte dhe të ushtrohej në piano. Duke punuarnën drejtimin e Jozef Hajdenit, ai arriti aq shumë, saqë vendosi të ndjekë edhe orëmësimi të violinës.Me ndihmën e elektorit, që ishte Princi në pushtet në atë kohë, në vitin 1792Bethoveni shkoi përsëri në Vjenë. Ai nuk e paraqiti menjëherë veten si kompozitor,por iu përkushtua studimit dhe pianos. Po ashtu, mori leksione në violinë, nënmbikëqyrjen e Joseph Haydn. Bethoveni mori reputacionin si profesionist, dukeluajtur në sallat e fisnikërisë, ku shpesh luante veprat e Bahut.Paraqitjen e tij të parë para publikut të Vjenës Bethoveni e kishte në vitin 1795, mekoncertin e tij të dytë për piano. Gjatë fillimit të karrierës së tij, më së shumti ai merrej30
me piano solo. Seria e tij e famshme e 32 sonatave për piano daton para vitit 1802, kumë e njohura është “Pathétique”. Të gjithë muzikantët pajtohen se veprat e hershmetë Bethovenit ishin shumë të ngjashme me ato të Hajdenit dhe Moxartit. Rreth vitit1801, Bethoveni filloi ta humbasë dëgjimin. Tregojnë se gjatë premierës së Simfonisësë Nëntë i është dashur të kthehej nga publiku, që të shikonte duartrokitjen e tyre.Duke mos dëgjuar asgjë, nga fundi i vitit 1802 ra në depresion dhe tentoi të bëntevetëvrasje. Bethoveni e la Vjenën, për një qytet të vogël austriak, Hailkengstandin,ku vazhdoi të jetojë përmes artit të tij. Ai vazhdoi të kompozonte, edhe pse gati nukdëgjonte asgjë. Pas një tentimi të dështuar që vetë ta luante veprën e tij në piano,“Concerto nr 5 ‘emperor”, ai asnjëherë nuk luajti më para publikut.Të dhëna mbi Franc ShubertinFranz Peter Shubert ishte kompozitor austriak. Ai shkroi rreth 600 melodi, nëntësimfoni, duke përfshirë të famshmen “Simfoninë e papërfunduar”, muzikë liturgjike,opera, muzikë të rastësishme dhe muzikë për piano solo.Shuberti ka lindur në Himelfordgund (tani një pjesë e Alsergrund), Vjenë, në vitin1797. Babai i tij, Theodore Franz Schubert, bir i një fshatari moravian, ishte pedagog ifamullisë. Në moshën pesëvjeçare, Schuberti filloi të marrë mësim të rregullt nga babaii tij dhe një vit më vonë u regjistrua në shkollën e babait të tij në Himelpfordgund.Babai i tij vazhdoi t’i mësonte atij bazat e violinës, ndërsa Ignaz, vëllai i tij, i dhamësimet e pianos. Gjithashtu, Shubert ka luajtur në violë, me vëllezërit Ferdinanddhe Ignaz në violinë, ndërsa babai i tij në violonçel. Schubert shkroi shumë vepra përkuartet harqesh. Ai i tërhoqi vëmendjen Antonio Salieri-t, atëherë autoriteti kryesori Vjenës <strong>muzikor</strong>e. Në tetor të 1808-s, Schubert u ishte nxënës në seminarin Imperial,nëpërmjet një burse si korist. Atje u njoh me muzikën e Moxartit. Ekspozimin e tijnë këto pjesë dhe në kompozime të ndryshme të lehta, kombinuar me vizitat e tij tërastit në opera, vendosën themelet e njohurisë së tij <strong>muzikor</strong>e.Gjatë jetës së tij, Shuberti la shumë vepra të bukura dhe të vlefshme, por, mbitë gjitha, janë ciklet vokale për zë dhe piano, simfonitë dhe muzika e dhomës. Aicilësohet si autori i parë romantik, fill pas Beethoven-it, i cili i përkiste epokës klasike.Të dhëna mbi kompozitorin shqiptar Aleksandër PeçiAleksandër Peçi, aktualisht, është një nga kompozitorët më të njohur shqiptarë.Ai lindi në Përmet, në vitin 1951, dhe që fëmijë u lidh me muzikën. Studimet e larta ikreu në Institutin e Lartë të Arteve (sot Akademia e Arteve), në klasën e kompozitoritÇesk Zadeja. Pas studimeve punoi disa vjet në Përmet, si përgjegjës i muzikës, përt’u transferuar më pas në Tiranë, si Udhëheqës Artistik i Ansamblit të Këngëvedhe Valleve Popullore. Në vitin 1989, për krijimtarinë e tij të pasur instrumentale,simfonike, vokale dhe për ndihmesën e tij në muzikën e filmit, i akordohet titulli“Artist i merituar”Aleksandër Peçi është gjithashtu edhe autor i mjaft këngëve të lehta, disa prej tëcilave fituese në festivalet e Këngës në RTSh.Në ditët e sotme, Aleksandër Peçi punon si pedagog i kompozicionit nëAkademinë e Arteve, duke mbetur një ndër kompozitorët më aktivë shqiptarë dheperkusor i hapësirave të reja në muzikën tonë.31