kitabxanaşünaslıq və informasiya №1 - Bakı Dövlət Universiteti

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA№ 1 2010MÜASİR ŞƏRAİTDƏ AZƏRBAYCANDA MƏRKƏZLƏŞDİRİLMİŞKİTABXANA SİSTEMLƏRİNİN İNKİŞAF XÜSUSİYYƏTLƏRİS.A.XƏLƏFOVABakı Dövlət Universiteti1993-cü ildə görkəmli dövlət xadimi, dünya miqyaslı siyasətçi, HeydərƏliyevin yenidən siyasi hakimiyyətə qayıdışı Azərbaycan xalqının gələcəktale-yində, dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsində mühüm tarixi hadisəyəçevrildiyi kimi mədəniyyətimizin mühüm tərkib hissəsi olan kitabxana işininyenidən qurulmasında və inkişafında da yeni mərhələnin başlanğıcı oldu.Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyinin ilk illərində iqtisadiyyatla yanaşı,mədəni quruculuq sahəsində də əsaslı islahatlar aparılmış, təhsil, elm,mədəniyyət və incəsənətin yenidən qurulması və inkişafı üçün olduqca böyüktədbirlər həyata keçirilmişdir. Bu tədbirlər içərisində kitabxana quruculuğusahəsində həyata keçirilən tədbirlər daha geniş miqyas almışdı.Keçmiş sosializm cəmiyyətindən müstəqil Azərbaycan dövlətinə kitabxanaişi sahəsində o qədər də ürəkaçan irs qalmamışdı. Doğrudur, Sovethakimiyyəti illərində kitabxana quruculuğu sahəsində xeyli iş görülmüş, genişkitabxanalar şəbəkəsi yaradılmış, əhaliyə kitabxana xidmətinin təşkiliistiqamətində mühüm addımlar atılmışdı. Belə ki, 1990-cı ilin əvvəllərindərespublikada 120 milyondan artıq kitab fondu olan 10.000-ə yaxın kitabxanafəaliyyət göstərirdi. Bu kitabxanalar 4 milyon oxucuya xidmət edirdi. Bütünbunlara baxmayaraq əhaliyə kitabxana xidmətinin təşkili dövrün tələblərinəcavab vermirdi. Kitabxanalar “qalıq” prinsipi əsasında maliyyələşdirildiyindənyeni kitabxanalar açmaq, onların maddi-texniki bazasını möhkəmləndirmək,kitab fondlarını yeni ədəbiyyatla komplektləşdirmək böyük çətinliklərdoğururdu. Kitabxana işinin idarə edilməsində, sosializm cəmiyyətinin təbiətindəndoğan, illərdən bəri dərin kök salmış ciddi ideoloji, siyasi, antidemokratikprinsiplər hökm sürməkdə idi. Kitabxanalar partiya və dövlət orqanlarınınnəzarəti altında fəaliyyət göstərirdi, təbliğat-təşviqat işində partiyatəşkilatlarının dayaq bazaları hesab edildiklərindən yerlərdə onlara partiya təşkilatlarırəhbərlik edirdi. Kitabxana işinə dövlət nəzarəti senzura - Baş SiyasiMətbuat İdarəsi tərəfindən həyata keçirilirdi [2, 32].Sovet kitabxanalarında tətbiq edilən antidemokratik iş formalarındanbiri də kataloqların tərtibi sahəsində tətbiq edilən qaydalar idi. Bu qaydalaragörə, böyük kitabxanalarda iki kataloq: xidmət kataloqu və oxucu kataloqutərtib edilirdi. Kitabxananın fondunda olan bütün kitabları əhatə edən xidmətkataloqu kitabxanaçıların istifadəsi üçün nəzərdə tutulurdu. Oxunmasına108