kitabxanaşünaslıq və informasiya №1 - Bakı Dövlət Universiteti

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA№ 1 2010ELEKTRON KATALOQ VƏ ONUN KİTABXANALARDATƏTBİQİNİN BƏZİ MƏSƏLƏLƏRİY.A.MƏMMƏDOVABakı Dövlət UniversitetiCəmiyyətimizin informasiya mərkəzlərindən olan kitabxanalarımız yarandığıilk gündən oxucuların informasiya təlabatını ödəmək məqsədi iləinkişafa meylli olmuş və kitabxana sahəsində tətbiq edilən bütün yenilikləriqəbul etmişdir. Müasir dövrdə kitabxanalarda yeni informasiya texnalogiyalarınıntətbiqinə geniş yer verilmişdir. Oxucuların informasiya təlabatını uzaqməsafədən ödəmək məqsədilə respublikamızın bir çox kitabxanasında artıqelektron kataloqdan istifadə edilir. Bu da kitabxanaların cəmiyyətdə imicinindaha da yüksəlməsinə və istifadəçi sayının artmasına şərait yaradır. İndi buinkişafa şərait yaradan elektron kataloq haqqında qısa da olsa məlumat verək.1996-cı ildən MDB ölkələrində qüvvədə olan 7.76.96 nömrəli dövlətlərarasıterminoloji standartın 8.19-cu bəndində elektron kataloqa belə tərifverilir: “Elektron kataloq – real vaxt rejimində işləyən və oxucuların istifadəsinəverilən maşınlaoxunan kataloqdur”. Bu tərifin ardınca elektron kataloquningilis-amerikan ədəbiyyatında qarşılığının ən çox işlənən variantı da verilir.“On-line public access catalogue, OPAC”. Maraqlıdır ki, ingilis dilli ixtisasədəbiyyatında “elektron kataloq” termininin qarşılığı “elektronics cataloq”kimi işlənir. MDB ölkələrindən fərqli olaraq, ABŞ-da “elektron kataloq”termini müxtəlif mənalarda işlənir: “Maşınlaoxunan kataloq” (Machinereodablecatalog) maşınlaoxunan formada biblioqrafik yazıları mühafizə edir.“Maşınlaoxunan kataloq” elektron kataloqa verilən ümumi addadır. “On-linecatalog” – daimi mühafizə edilən, biblioqarfik yazılar müntəzəm olaraq əlavəedilən və birbaşa istifadəyə, çıxışa imkan verən kataloqdur. Rusdilli ədəbiyyatdabelə kataloqu real vaxt rejmində işləyən kataloq (Каталог работающийв реалъном масштабе времени) adlandırılır. Belə kataloqu dialoq, yaxudinteraktiv rejimdə işləyən kataloq adlandırmaq bir qədər dəqiq deyil. Çünkiyığcam diskdə (CD) olan “On-line catalog”a (yəni rabitə xidmətindən kənarolan kataloq) istifadəçiyə dialoq rejmində işləməyə imkan verən proqramamalik ola bilər.Qeyd edilənlə yanaşı, son illərin rus ədəbiyyatında elektron kataloqamüxtəlif izahlar və təriflər verilir.Elektron kataloq elektron kartateka kimi dörd komponentdən ibarətdir:proqram (əsas), terminoloji (mühit), informasiya (interfeys), operat (xüsusi).116