kitabxanaşünaslıq və informasiya №1 - Bakı Dövlət Universiteti

KİTABXANAŞÜNASLIQ VƏ İNFORMASİYA№ 1 2010mərkəzləri ilə, kitabxanaçının mühəndislərlə əvəz ediləcəyini əsaslandırmağaçalışırdılar. Hətta, «kitabsız kitabxana» yaratmaq ideyası irəli sürülmüşdür.SSRİ-nin xüsusilə biblioqrafiya sahəsində çalışan mütəxəssisləri bu fikritəkzib edərək kitabxanaların pedaqoji, mədəni- maarif, informasiya funksiyalarıdaşıdığını, bütün əhali kütləsinə xidmət baxımından informasiyaorqanlarından fərqləndiyini sübut etməyə çalışırdılar.Sonrakı tarixi inkişaf hər şeyi öz yerinə qoydu. «Kitabsız kitabxana»da(elektron kitabxanalar) yaradıldı, kitabxanalarda mühəndis – texniki xarakterliprosesləri müvəffəqiyyətlə icra edən yüksək ixtisasla kitabxanaçı kadrlar dayetişdi. Əksinə yeni metod, üsul və texnologiyalarla daha da zənginləşdi.Burada tarixi baxımdan bir qədər irəliyə gedərək deməliyik ki, XX əsr kitabxanalarısosial informatikanın nəzəri və təcrübi elmi arsenalına əhəmiyyətlitöhfələr vermişlər. Hazırda internet texnologiyalarında tətbiq edilən biblioqrafikyazı standartlarını, koordinat indeksləşdirmə metodunu, müxtəlif növelektron nəşrlər sistemini, elektron kataloqlaşdırma metodlarını və onlarladigər nailiyyətləri sosial informatikanın deyil, kitabxanaşünaslığın vəbiblioqrafiyaşünaslığın ünvanına yazmaq lazımdır. Bütün bunlar həm də onugöstərir ki, müasir baxımdan kitabxanaşünaslıq, biblioqrafiyaşünaslıq, qismənkitabşünaslıq və sosial informatika necə deyərlər, qardaş elmlərdir, onlararasında qəti sərhəd çəkmək mümkün deyil.Sosial informatika bir elm kimi tarixən sonralar formalaşdığından vəmüasir dövrdə sahəvi informatika elmlərinə bölündüyündən təbii ki, dahaqədim tarixi keçmişə malik kitabxanaşünaslıq və xüsusilə biblioqrafiyaşünaslıqelmlərinin nəzəri və təcrübi elmi arsenalından istifadə etmişdir.Hələ formalaşdığı dövrdən indiyə qədər sosial informatika elmlərinin əsasyaradıcıları olan informasiya mərkəzlərinin bütün tətbiqi xarakterli fəaliyyətsahələri biblioqrafik fəaliyyətdən ibarətdir. Bu fəaliyyətə yalnız avtomatlaşdırmametodları, vasitələri və texnologiyaları əlavə edilmişdir. Məsələn,referativ jurnallar, siqnal informasiyaları, sənəd-məlumat bazaları, deskriptorsistemləri və digər avtomatlaşdırılmış axtarış vasitələri strukturu və mahiyyətietibarilə biblioqrafiyaşünaslığın ənənəvi metod və üsullarına əsaslanır. İlkformalaşdığı dövrdən informasiya mərkəzlərinin əksər avtomatlaşdırılmışelmi-texniki informasiya sistemlərinin sənəd bazalı əlaqədar kitabxanalaraəsaslanırdı. Bu sistemlər «insan-maşın» xarakterli sistemlər olduğundanonların informasiya təminatı kitabxanalar tərəfindən aparılırdı. O, dövrdəgeniş yayılmış informasiyanın seçilmiş paylanmasının avtomatlaşdırılmışsistemi bu fikrin təsdiqinə sübut ola bilər.SSRİ kitabxanalarında avtomatlaşdırma metodları və texnologiyalarıistiqamətində ilk addım XX əsrin 70-ci illərinin əvvəllərindən atılmışdır. Budövrdə bir sıra ittifaq səviyyəli kitabxanalarda güclü hesablama mərkəzləri95