Rocznik Administracji i Prawa rok IX 2009 - Wyższa Szkoła Humanitas

Roczniki Administracji i Prawa. Rok IXwszystkim – wtedy, gdy nie udowodniono, że jest on winny zarzucanego czynu.Konsekwencją domniemania niewinności jest zasada in dubio pro reo, czyli nakaztłumaczenia niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego (art. 5§ 2 k.p.k.). Nakaz ten odnosi się jedynie do wątpliwości, które nie dają się usunąć.Organ procesowy powinien zatem dążyć przede wszystkim do wyeliminowaniazaistniałych wątpliwości, czy to poprzez sięgnięcie do innych źródeł i środkówdowodowych (np. dodatkowa opinia biegłego), czy też innych sposobów przeprowadzaniadowodów (np. konfrontacja świadków) i dopiero gdy po wykorzystaniuistniejących możliwości dowodowych wątpliwość istnieje nadal, winien sięgnąćpo regułę z art. 5 § 2 k.p.k. Zasady in dubio pro reo nie można w żadnej mierzeujmować jako swoistego, uproszczonego traktowania wątpliwości66. Nie ma więcona zastosowania w sytuacji, gdy wątpliwości są rezultatem niedokładnego i niewyczerpującegopostępowania dowodowego, kiedy to organ procesowy powinienz urzędu uzupełnić to postępowanie, aby ustalić fakty zgodnie z ich rzeczywistymprzebiegiem i wyjaśnić nasuwające się w tym zakresie wątpliwości, a nie sięgać poregułę in dubio pro reo67. Reguła ta ma zatem zastosowanie dopiero wówczas, gdyzostały wyczerpane wszystkie możliwości poznawcze w postępowaniu68. O jej naruszeniunie można więc mówić, gdy sąd w wyniku pełnej i poprawnie dokonanejswobodnej oceny dowodów uznał, że brak jest wątpliwości, albo że nie mają oneznaczenia dla odpowiedzialności oskarżonego.Reguła in dubio pro reo odnosi się przede wszystkim do zagadnień faktycznych.Do tej kategorii należą także m.in. stan poczytalności oskarżonego czy przyjęciezamiaru ewentualnego zachowania sprawcy, i tym samym zasada ta ma do nichswe zastosowanie69.Wspomnianą zasadę wolno stosować również do zagadnień natury prawnej,jeżeli po wykorzystaniu możliwych sposobów wykładni określona wątpliwośćprawna nie zostanie usunięta. Sam kodeks bowiem nie ogranicza owej reguływyłącznie do wątpliwości w sferze faktów70. Zasadnie zatem przyjęto w orzecznictwie,że jeżeli wskutek niedopełnienia przez sąd przy wydawaniu wyroku obowiązkówwynikających z przepisów odnośnie do jego treści w chwili wznowieniaprawomocnie zakończonego procesu istnieją wątpliwości, z jakiego przepisu ustawykarnej zakwalifikowano czyn przypisany, a ze względu na ujemne przesłankiprocesowe nie da się już tych wątpliwości usunąć – dopuszczalne jest zastosowaniedo rozstrzygnięcia w tej kwestii zasady in dubio pro reo71.Istnienie wyżej wymienionych zasad pociąga za sobą konieczność przyjęciazasady ciężaru dowodu, która pośrednio wynika z art. 74 § 1 k.p.k. i jest podsta-66 Wyrok SN z 25 czerwca 1991 r., WR 107/91, OSNKW 1-2/1992, poz. 14.67 Wyrok SN z 16 stycznia 1974 r., III KR 315/73, OSNKW 5/1974, poz. 97.68 Wyrok SN z 31 sierpnia 1979 r., IV KR 173/79, OSNPG 2/1980, poz. 24.69 Wyrok SN z 18 lipca 1978 r., Rw 5/78, OSNKW 9/1978, poz. 93 oraz III KR 511/87, Inf.Praw. 1-3/1989,poz. 18.70 M. Cieślak, Polska procedura karna..., s. 248.71 Wyrok. SN z 24 czerwca 1994 r., WO 68/94, OSNKW 11-12/1994, poz. 73.108