Rocznik Administracji i Prawa rok IX 2009 - Wyższa Szkoła Humanitas

Roczniki Administracji i Prawa. Rok IXstronie organów procesowych. Jednocześnie staje się ona podstawowym wyznacznikiempozycji procesowej oskarżonego. Pozwala także na wyrównaniebroni dostępnych stronom procesu i w konsekwencji na realizację zasady kontradyktoryjnościprocesu37.Jeżeli weźmiemy pod uwagę decyzje wydawane przez organy procesowe, musimytakże dostrzec funkcję kontrolną, jaką pełni zasada prawa do obrony. Stanowiona w pewnym sensie mechanizm kontrolny, który ma za zadanie zapobiegaćnadużyciom ze strony organów procesowych w sytuacji, gdyby w toku procesuokazało się, że mogą być one zainteresowane nie tyle dążeniem do wykrycia prawdymaterialnej, ile zwiększeniem efektywności działania kosztem gwarancji procesowychoskarżonego. Zasada prawa do obrony ma służyć oskarżonemu i jegoobrońcy do obrony przed tego typu praktykami i stąd możemy mówić o funkcjikontrolnej przedmiotowej zasady.Z punktu widzenia oskarżonego zasada prawa do obrony pełni także funkcjęinformacyjną. Umożliwia ona zapoznanie się ze stawianymi mu zarzutami, szczegółamipostępowania dowodowego dotyczącego jego sprawy, ustaleniami procesowymiorganów uczestniczących w postępowaniu, podejmowanymi rozstrzygnięciami(czysto formalnymi, czy też co do materii procesu) oraz – co ważne dlapodejmowania konkretnych działań – ich uzasadnieniami.Wreszcie zasada prawa do obrony pełni funkcję wychowawczą. Funkcja tanazywana często też bywa społeczno-prawną funkcją zasady prawa do obrony38.Wyodrębnić tę funkcję możemy, patrząc na przedmiotową zasadę przez pryzmatinnych uczestników procesu, a także osób bezpośrednio niezaangażowanychw proces. Poszanowanie podstawowych praw oskarżonego ma bardzo istotneznaczenie dla tworzenia klimatu zaufania społeczeństwa do działalności wymiarusprawiedliwości39 i dla osiągania celów interesu publicznego.W idealnym rozumieniu sąd możemy postrzegać jako wagę, na której ważą sięlosy oskarżonego będące równoznaczne z interesem publicznym. Zasada prawado obrony ma na celu zapewnienie, by wszystkie argumenty na korzyść oskarżonegozostały ułożone na szali po jego stronie. Drugą stronę, tzn. oskarżyciela,obowiązują takie zasady jak oficjalności oraz legalizmu, które mają na celu to, abyi po jego stronie na szali zostały ułożone wszystkie argumenty przeciwko oskarżonemu.Nie wyłącza to oczywiście możliwości podejmowania czynności na korzyśćoskarżonego przez oskarżyciela. Wszystkie wyżej wymienione zabiegi należyprzeprowadzać z myślą o realizacji interesu publicznego.37 Tamże, s. 200.38 Tamże.39 A. Murzynowski, Istota i zasady procesu karnego, cyt za: P. Wiliński, Zasada prawa do obrony…, s. 200.98