Rocznik Administracji i Prawa rok IX 2009 - Wyższa Szkoła Humanitas

Roczniki Administracji i Prawa. Rok IXUstawowe ograniczenia własności uważa się za ograniczenia pozorne, wychodzącez założenia, że w istocie rzeczy wyznaczają one zakres prawa oraz należądo jego ustawowej treści wyznaczonej nadto zasadami współżycia społecznegooraz społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Jeżeli – zdaniem A. Kopffa– pogląd ten uzna się za trafny, to z kolei trzeba przyznać, że również ograniczeniaw ustawie mają charakter pozorny, gdyż ich źródłem są przepisy prawawyznaczające jedynie konkretną treść własności zabytków ruchomych14. Toteżkonsekwentnie nie należałoby ich nazywać ograniczeniami, lecz określić innymwyrażeniem, jak np. „zubożenie prawa własności”, zubożeniem, o którym wartomówić, porównując zakres treści prawa własności zabytków z zakresem własnościinnych rzeczy, który nie podlega takiemu zubożeniu15.Treść prawa własności ograniczają przepisy ustaw, przy czym pod uwagę należybrać nie tylko przepisy ze sfery prawa cywilnego, ale również innych działów prawa,przede wszystkim prawa administracyjnego. Tak uważa T. Dybowski, wedługktórego obowiązki o charakterze zarówno cywilnoprawnym, jak i administracyjnoprawnymobejmują nie tylko sferę non facere i pati, lecz również obowiązkipozytywnego działania. To właśnie przepisy prawa administracyjnego nakładająna właściciela obowiązki czynienia, którym nie odpowiadają prawa i wynikającez nich roszczenia innych osób16. Realizacja tych norm zabezpieczona jest sankcjąadministracyjnoprawną lub karną.Ograniczenia przewidziane w ustawie nie odnoszą się tylko do właścicieli. Adresatemobowiązków będzie też osoba posiadająca tytuł prawny do korzystaniaz zabytku wynikający z użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonegoprawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego. Osoby te będąobciążone pewnymi obowiązkami, lecz w razie ich braku to właściciel będzieodpowiedzialny za wykonanie działań. Zatem brak realizacji obowiązków przezniewłaściciela powoduje powstanie niekorzystnych sankcji dla właściciela zabytku(np. w ramach sankcji przy tzw. wykonaniu zastępczym można ustanowić nawłasności nieruchomości hipotekę przymusową – art. 49 OchrZabU).5. Ograniczenia w posiadaniu zabytku (iuspossidendi)W literaturze pojawiają się poglądy, według których korzystanie z rzeczy oznaczaprzede wszystkim możliwość jej posiadania, pobierania z niej pożytków orazrozporządzania rzeczą17. Innym prezentowanym poglądem18 jest traktowanie posiadaniarzeczy jako odrębnego od korzystania składnika treści prawa własności.14 A. Kopff, Własność dóbr kultury, Studia Cywilistyczne 1969, t. XIII – XIV, s. 183.15 Tamże.16 T. Dybowski, Ograniczenia własności, s. 64; cyt. za: M. Drela, op. cit., s. 115.17 E. Skowrońska-Bocian, [w:] K. Pietrzykowski, KC. Komentarz, art.140, Warszawa 2005, s. 488.18 Pogląd reprezentowany przez A. Stelmachowskiego, E. Gniewka, W. Pańkę.114