c○ MIM UW, 2010/11 53Intuicja związana z tą definicją jest prosta i w gruncie rzeczy taka sama, jak w R:do każdej, choćby i bardzo małej, liczby dodatniej ε potrafimy dobrać taki moment n ε , żepocząwszy od tego momentu wszystkie wyrazy ciągu (z n ) będą oddalone od z mniej niż oε — tzn. znajdą się wewnątrz dysku D(z, ε) = {w ∈ C: |w − z| < ε}.Podobnie określa się zbieżne szeregi liczb zespolonych.Definicja 4.31. Niech (z n ) ⊂ C. Szereg ∑ z n jest zbieżny wtedy i tylko wtedy, gdy ciągsum częściowych s n = z 1 + z 2 + · · · + z n ma granicę s ∈ C.Zauważmy, że jeśli w = a + ib ∈ C, gdzie a, b ∈ R, tomax(|a|, |b|) ≤ |w| ≤ |a| + |b|. (4.10)Interpreacja geometryczna tej nierówności jest oczywista: przeciwprostokątna trójkątao wierzchołkach 0, a, w = a + ib ∈ C jest dłuższa, niż każda przyprostokątna z osobna,ale krótsza od sumy przyprostokątnych. Z tej łatwej nierówności otrzymujemy szybkonastępujące użyteczne wnioski.Stwierdzenie 4.32. Ciąg liczb z n = x n +iy n ∈ C, gdzie x n , y n ∈ R, jest zbieżny do granicyz = x + iy (x, y ∈ R) wtedy i tylko wtedy, gdylim x n = x,n→∞lim y n = y.n→∞Dowód. Zapisujemy (4.10) dla w = z n − z, a = x n − x i b = y n − y, a następnie korzystamyz definicji granicy i twierdzenia o trzech ciągach. □Stwierdzenie 4.33. Szereg ∑ z n , gdzie z n = x n + iy n dla pewnych x n , y n ∈ R, jest zbieżnywtedy i tylko wtedy, gdy zbieżne są oba szeregi ∑ x n , ∑ y n . □Stwierdzenie 4.34. Ciąg (z n ) ⊂ C jest zbieżny wtedy i tylko wtedy, gdy spełnia warunekCauchy’ego:(C) Dla każdej liczby ε > 0 istnieje n ε ∈ N takie, że dla wszystkich m, k > n ε zachodzinierówność |z m − z k | < ε.Dowód. Ze Stwierdzenia 4.32 i Twierdzenia 2.37 wynika, że zbieżność (z n ) jest równoważnakoniunkcji warunków Cauchy’ego dla ciągów (x n ) = (Re z n ) i (y n ) = (Im z n ). Wobecnierówności (4.10), (x n ) i (y n ) spełniają warunek Caychy’ego (w R) wtedy i tylko wtedy,gdy (z n ) spełnia warunek Cauchy’ego. □Stwierdzenie 4.35. Szereg liczb zespolonych ∑ z n jest zbieżny wtedy i tylko wtedy, gdy(S) Dla każdej liczby ε > 0 istnieje n ε ∈ N takie, że|z k + z k+1 + · · · + z m | < ε dla wszystkich m > k > n ε .Dowód. To wynika z definicji szeregu zbieżnego i poprzedniego stwierdzenia.□
54 wersja robocza z dnia: 1 czerwca 20114.3 <strong>Szeregi</strong> o wyrazach dowolnych4.3.1 Zbieżność bezwzględna i warunkowaDefinicja 4.36. Szereg ∑ z n jest bezwzględnie zbieżny wtedy i tylko wtedy, gdy szereg∑ |zn | jest zbieżny.Szereg, który jest zbieżny, ale nie bezwzględnie, nazywa się warunkowo zbieżny. Przykładytakich szeregów zobaczymy później; jednym z nich jest ∑ ∞n=1 (−1)n+1 /n (który niejest bezwzględnie zbieżny, gdyż ∑ 1/n = ∞).Stwierdzenie 4.37. Jeśli szereg ∑ z n jest bezwzględnie zbieżny, to ∑ z n jest zbieżny.Dowód. Jeśli szereg ∑ z n jest bezwzględnie zbieżny, to, z definicji, szereg liczb nieujemnych∑ |z n | jest zbieżny, a więc spełnia warunek Cauchy’ego dla szeregów. Mamy jednak|z k + z k+1 + · · · + z m | ≤ |z k | + |z k+1 | + · · · + |z m |dla wszystkich m > k, więc skoro ∑ |z n | spełnia warunek Cauchy’ego, to i ∑ z n spełniaten warunek. To zaś oznacza, że ∑ z n jest zbieżny. □Pojęcie zbieżności bezwzględnej jest ważne z uwagi na następujące twierdzenie.Twierdzenie 4.38. Załóżmy, że szereg ∑ ∞n=1 z n jest bezwzględnie zbieżny, a σ : N → N jestdowolną bijekcją. Wtedy szereg ∑ ∞n=1 z σ(n) jest zbieżny, a ponadto∞∑z σ(n) =n=1Innymi słowy, wyrazy szeregu bezwzględnie zbieżnego można dowolnie przestawiać;nie wpływa to ani na jego zbieżność, ani na wartość jego sumy.∞∑n=1Dowód. Ustalmy ε > 0. Dobierzmy n 0 ∈ N tak, abyz n|z k | + |z k+1 | + · · · + |z m | < ε 2dla wszystkich m > k ≥ n 0(istnienie takiej liczby n 0 wynika z bezwzględnej zbieżności ∑ z n i warunku Cauchy’ego).Biorąc k = n 0 i przechodząc do granicy m → ∞, otrzymujemy∞∑j=n 0|z j | ≤ ε 2 < ε.Niech m j ∈ N będzie taką liczbą, że σ(m j ) = j, gdzie j = 1, 2, . . ., tzn. m j := σ −1 (j). Dlan ∈ N połóżmy k(n) = n + max(m 1 , m 2 , . . . , m n ). Wtedy k(n) jest ciągiem rosnącym.Zauważmy, że dla numerów l > k(n 0 ) mamy σ(l) > n 0 , gdyż σ jest bijekcją i wartości1, 2, . . . , n 0 przymuje w liczbach nie większych od k(n 0 ). Zatem, dla wszystkich m > k >n 1 = max(n 0 , k(n 0 )) spełniona jest nierówność|z σ(k) + z σ(k+1) + · · · + z σ(m) | ≤ |z σ(k) | + |z σ(k+1) | + · · · + |z σ(m) |∞∑≤ |z j | < ε .j=n 0
- Page 4: c○ MIM UW, 2010/11 45Jednak ln (
- Page 8 and 9: c○ MIM UW, 2010/11 49Proszę zauw
- Page 10 and 11: c○ MIM UW, 2010/11 51gdyż pierws
- Page 14 and 15: c○ MIM UW, 2010/11 55Szereg ∑
- Page 16 and 17: c○ MIM UW, 2010/11 57Lemat. Jeśl
- Page 18 and 19: c○ MIM UW, 2010/11 59gdzie A k =
- Page 20 and 21: c○ MIM UW, 2010/11 61• środek,
- Page 22 and 23: c○ MIM UW, 2010/11 63dla wszystki
- Page 24 and 25: c○ MIM UW, 2010/11 65Korzystając
- Page 26 and 27: c○ MIM UW, 2010/11 67Portret exp,
- Page 28 and 29: c○ MIM UW, 2010/11 69Z definicji
- Page 30 and 31: c○ MIM UW, 2010/11 71Zatem s n (y
- Page 32 and 33: c○ MIM UW, 2010/11 73Twierdzenie
- Page 34 and 35: c○ MIM UW, 2010/11 75Wniosek 4.76