c○ MIM UW, 2010/11 63dla wszystkich n > k > n 0 , gdyż ciąg b n (|z|) jest zbieżny jako ciąg sum częściowych zbieżnegoszeregu b(|z|), a więc spełnia warunek Cauchy’ego.Ustalmy teraz jakiekolwiek konkretne k > n 0 , tak, aby prócz powyższej nierównościna ∣ ∣β k,n (|z|) ∣ ∣ mieć także |b k (z)−b(z)| < ε/3. Jest to możliwe, gdyż b k (z) → b(z) dla k → ∞.Na koniec wybierzmy n 1 > k, tak, aby dla wszystkich n > n 1 mieć|α k,n (z)| ≤ b(|z|) k2n < ε 3 .Widać, że wystarczy wziąć n 1 > 3k 2 b(|z|)/ε. Przy takim doborze n 1 każdy z trzech składnikówprawej strony nierówności (4.13) będzie mniejszy od ε/3. Zatem, wprost z definicjigranicy, lim n→∞ a n (z) = b(z). □Definicja 4.53. Dla każdej liczby <strong>zespolonej</strong> z ∈ C kładziemy(exp(z) = lim 1 + z ) n ∑∞ z n=n→∞ n n! .Jak widać, dla rzeczywistych z określamy tę samą funkcję, co w poprzednim rozdziale.Twierdzenie 4.54 (własności exp w dziedzinie <strong>zespolonej</strong>). <strong>Funkcja</strong> exp: C → C manastępujące własności:(i) exp(z + w) = exp z · exp w dla wszystkich z, w ∈ C;n=0(ii) Dla wszystkich z ∈ C jest exp z ≠ 0, exp(−z) = (exp z) −1 .(iii) Dla z = iy, gdzie y ∈ R, mamy exp(iy) = exp(−iy) oraz | exp(iy)| = 1.(iv) Dla wszystkich z ∈ C jest | exp(z)| = exp(Re z).(v) Dla każdego zbieżnego do zera ciągu (z n ) ⊂ C (z n ≠ 0 dla wszystkich n) i dla każdegow ∈ C zachodzi równośćexp(w + z n ) − exp(w)lim= exp(w) . (4.14)n→∞ z nDowód. Własność (i) udowodnimy, posługując się twierdzeniem Mertensa i równością∞∑ z nexp(z) = b(z) =n! .Ponieważ szereg b(z) jest zbieżny bezwzględnie dla wszystkich z, więc b(z)b(w) jest, wobectwierdzenia Mertensa, sumą iloczynu Cauchy’ego (szeregu b(z) i szeregu b(w)). Inaczejmówiąc, iloczyn exp(z) exp(w) tob(z)b(w) ===∞∑n=0( n∑j=0∞∑n=0∞∑n=01n!n=0z jj! · w n−j )(n − j)!(z definicji iloczynu Cauchy’ego i tw. Mertensa)( n∑ ( )nj)z j · w n−jj=0(dopisujemy n! w liczniku i mianowniku)1n! (z + w)n (korzystamy z dwumianu Newtona)= b(z + w) = exp(z + w) .
64 wersja robocza z dnia: 1 czerwca 2011Własność (ii) wynika z równości exp(0) = 1 + 0 1! + 022!+ · · · = 1 i własności (i), gdyżexp(z) exp(−z) = exp ( z + (−z) ) = exp(0) = 1.Aby sprawdzić (iii), korzystamy z równości lim z k = lim z k, która łatwo wynika zek→∞ k→∞Stwierdzenia 4.32. PiszemyStąd(exp(iy) = lim 1 + iy ) k (= lim 1 − iy ) k= exp(−iy) .k→∞ k k→∞ k| exp(iy)| 2 = exp(iy) · exp(iy) = exp(iy) exp(−iy) = exp ( iy + (−iy) ) = 1 .Własność (iv) jest prostą konsekwencją (iii) oraz (i). Jeśli z = x + iy, gdzie x, y ∈ R, to| exp(z)| = | exp(x)| · | exp(iy)| = | exp(x)| · 1 = exp(x) .Ostatnią równość piszemy bez wahania, gdyż dla x ∈ R jest exp(x) = ( exp(x/2) ) 2 > 0.Została nam do udowodnienia własność (v). Podobnie jak w przypadku funkcji wykładniczej<strong>zmiennej</strong> rzeczywistej, nietrudno zauważyć, że wystarczy wykazać, iżexp(z n ) − 1lim= 1 (4.15)n→∞ z ndla każdego ciągu (z n ) ⊂ C \ {0}, z n → 0 dla n → ∞. Dla wszystkich liczb z takich, że|z| ≤ 1, mamy 9| exp(z) − 1 − z| =z 2∣∣ 2! + z33! + z4 ∣∣∣4! + · · ·≤|z|2 + |z|3 + |z|4 + · · ·2!(3! 4!1≤ |z| 2 2! + 1 3! + 1 )4! + · · ·= |z| 2 (e − 2) .(bo 1 ≥ |z| 2 ≥ |z| 3 ≥ |z| 4 ≥ . . .)Zatem, jeśli z n → 0, z n ≠ 0, to dla wszystkich dostatecznie dużych n jest∣ ∣ 0 ≤exp(z n ) − 1∣∣∣∣− 1z n∣ = exp(z n ) − 1 − z n ∣∣∣≤ |z n |(e − 2) .z nRówność (4.15) wynika teraz z twierdzenia o trzech ciągach.Wniosek 4.55 (ciągłość funkcji exp na C). Jeśli (ξ n ) ⊂ C i ξ n → ξ dla n → ∞, towówczas exp(ξ n ) → exp(ξ) dla n → ∞.Dowód. Niech najpierw ξ n → 0. Wtedy, wobec własności (v) z poprzedniego twierdzeniaoraz arytmetycznych własności granicy,exp(ξ n ) = ξ n ·exp(ξ n ) − 1+1 −→ 0 · 1 + 1 = 1 = exp(0) .ξ} {{ n}→1, własność (v)9 Uwaga: formalnie biorąc, zaprezentowany tu rachunek jest oczywisty. Korzystamy w nim jednak z ciągłościmodułu: jeśli w k → w, to |w k | → |w| dla k → ∞.□
- Page 4: c○ MIM UW, 2010/11 45Jednak ln (
- Page 8 and 9: c○ MIM UW, 2010/11 49Proszę zauw
- Page 10 and 11: c○ MIM UW, 2010/11 51gdyż pierws
- Page 12 and 13: c○ MIM UW, 2010/11 53Intuicja zwi
- Page 14 and 15: c○ MIM UW, 2010/11 55Szereg ∑
- Page 16 and 17: c○ MIM UW, 2010/11 57Lemat. Jeśl
- Page 18 and 19: c○ MIM UW, 2010/11 59gdzie A k =
- Page 20 and 21: c○ MIM UW, 2010/11 61• środek,
- Page 24 and 25: c○ MIM UW, 2010/11 65Korzystając
- Page 26 and 27: c○ MIM UW, 2010/11 67Portret exp,
- Page 28 and 29: c○ MIM UW, 2010/11 69Z definicji
- Page 30 and 31: c○ MIM UW, 2010/11 71Zatem s n (y
- Page 32 and 33: c○ MIM UW, 2010/11 73Twierdzenie
- Page 34 and 35: c○ MIM UW, 2010/11 75Wniosek 4.76