metody, formy i programy kształcenia - E-mentor

Polska Akcja Humanitarna jako organizacja ucząca się...Za jednego z twórców i propagatora idei organizacjiuczących się uznaje się P. Senge’a. Jest on autorempracy dotyczącej organizacji uczącej się, pt.: Piątadyscyplina. Teoria i praktyka organizacji uczących się,traktowanej jako przełomowa, bowiem od czasu jejukazania się nastąpił wzrost zainteresowania koncepcjąorganizacji uczącej się wśród zarządzających organizacjami.Od momentu rozpropagowania koncepcjiprzez P. Senge’a wiele organizacji zdecydowało sięna zmianę sposobu zarządzania właśnie w kierunkuorganizacji uczącej się 7 .Czy organizacje pozarządowe mogą być organizacjamiuczącymi się? Istnieją ku temu przesłanki,wynikające zarówno ze struktury organizacji pozarządowych,więzi organizacyjnych i sposobów działania,jak też z problemów, którymi się zajmują 8 . Starającsię dowieść słuszności tego twierdzenia, zestawionozbiór cech i przykłady działań organizacji pozarządowychz głównymi dyscyplinami kreującymi organizacjęuczącą się w koncepcji P. Senge’a. Podstawąformułowania sądów w niniejszym tekście są analizaliteratury oraz badania własne: analiza internetowychstron organizacji i wywiad z przedstawicielem jednegoz regionalnych biur Polskiej Akacji Humanitarnejw Polsce. Przygotowując się do wyboru metodybadawczej, stwierdzono, że opis problemu powinienzawierać interpretację zarówno danych wtórnych, jaki wyników własnych badań empirycznych. Te pierwszeposłużyły jako źródło informacji i inspiracji. Na etapiewstępnego formułowania problemów badawczychsprawdzono, czy i jakie informacje zostały wytworzone,a wiedza zdobyta na tej podstawie pozwoliłauniknąć poważniejszych błędów na etapie eksplikacjiproblematyki badawczej. Na dalszym etapie posłużonosię danymi w interpretacji i weryfikacji wynikówbadań własnych.Dyscypliny organizacji uczącej sięMistrzostwo osobistePeter M. Senge używa terminu „mistrzostwoosobiste” na określenie dyscypliny osobistego rozwojui uczenia się 9 . Mistrzostwo osobiste to coś więcej niżkompetencje i umiejętności – oznacza traktowanieżycia jak działalności twórczej, przyjęcie twórczego,a nie reaktywnego sposobu widzenia świata 10 . Abymistrzostwo osobiste stało się dyscypliną, jak piszeP. Senge – działalnością integralnie związaną z naszymżyciem – musimy opanować dwie podstawowe umiejętności:ciągłe określanie, co jest dla nas naprawdęważne oraz ciągłe uczenie się wyraźnego dostrzeganiaotaczającej nas rzeczywistości 11 .Mistrzostwo osobiste, jak wskazuje P. Senge, niejest jednak czymś, co można posiąść. Jest to proces.Dyscyplina mistrzostwa osobistego musi być uprawianaprzez całe życie. Jak dalej pisze P. Senge: Ludzie,którzy osiągnęli wysoki poziom mistrzostwa osobistego,są w pełni świadomi swojej niewiedzy, swej niekompetencji,kierunków, w jakich musi iść ich dalszy koniecznyrozwój 12 .Organizacje pozarządowe formułują wizje i wyznaczająsobie cele, które chcą osiągnąć w kontekściedziałań na rzecz innych osób, ale nie zapominają, żeosiągnięcie tych celów determinowane jest przez ichprzygotowanie do podejmowanych działań. Służyćtemu może m.in. planowanie strategiczne, w którymorganizacje diagnozują czynniki wpływające na ichrozwój, a także czynniki ten rozwój hamujące; w którymokreślają wizję i misję rozwoju, problemy trapiącebeneficjentów organizacji i ludzi związanych poprzezswoją pracę z organizacją i wreszcie cele oraz sposobyrozwiązania tych problemów 13 . Organizacje pozarządowewpisują się w wizję mistrzostwa osobistego,którą nakreślił i wielokrotnie popierał przykładamiP. Senge, gdyż: zachęcają swoich członków do rozwojuosobistego, skłaniając ich do refleksji i podjęcia próbyodpowiedzi na następujące pytania: „na czym mizależy?”, „do czego dążę?”, „czemu warto poświęcićmoje życie?” Opracowanie wizji osobistej każdegoz członków organizacji pozarządowej jest wspieraneprzez stawianie przed nimi interesujących celów i tymsamym zachęcanie do rozwoju. W konsekwencji takichdziałań wizje osobiste mają szanse stać się wspólnymiwizjami, z którymi każdy członek organizacji może sięutożsamić, uznając je za znaczące.W rozwoju mistrzostwa osobistego istotną rolęodgrywa przywódca (lider) organizacji. Powinien byćwzorem, entuzjastą tego, co robi. Pożądane jest jegoszczególne zaangażowanie się we własne mistrzostwoosobiste, dar przenoszenia własnego entuzjazmu naodbiorców i wywoływania w nich impulsów zdolnychskłonić do czynu 14 . Za idealnym przywódcą ludzie chcąpodążać. W części organizacji pozarządowych istniejeszczególny rodzaj relacji między członkami organizacjia jej liderem – wynikający z chęci podporządkowania7B. Ziębicki, dz.cyt., s. 19.8S. Kantyka, Wiedza i władza w organizacjach, [w:] L. Cebo (red.), Gospodarowanie zasobami wiedzy w organizacjach nonprofit,Wybrane zagadnienia, Katowice 2005, s. 77.9P. Senge, dz.cyt., s. 146.10Tamże, s. 147.11Tamże, s. 147.12Tamże, s. 148.13Zob. np.: Caritas Polska, http://www.koszalin.caritas.pl/rubberdoc/strategia_rozwoju_cdk-k.pdf, [31.04.2012].14M. Załuska, Społeczne uwarunkowania angażowania się w działalność organizacji pozarządowych, [w:] M. Załuska, J. Boczoń(red.), Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim, Warszawa 1996, s. 93.październik 2013 61