pARTisan_32
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
— Вы дасьледавалі адзін выпадак своеасаблівага<br />
супраціву — «лепельскіх маўчальнікаў». Што гэта<br />
быў за эпізод?<br />
— Гэта вельмі цікавая гісторыя, вельмі шматвымерная —<br />
пра тое, як абрабаваныя й бяспраўныя сяляне-аднаасобнікі<br />
асьмеліліся супраціўляцца савецкай уладзе. Надзвычай<br />
цікавая й форма супраціву — байкот! Канфлікт пачаўся<br />
падчас атрыманьня памежных пашпартоў, працягнуўся ў<br />
пэрыяд правядзеньня Ўсесаюзнага перапісу насельніцтва<br />
ў 1937 годзе. Першай вэрсіяй тлумачэньня такіх паводзінаў<br />
аднаасобнікаў было іхнае сэктанцтва. Аднак раптам<br />
улады зьвярнулі ўвагу на іх бядотнае становішча, на тое,<br />
што мясцовае кіраўніцтва ня проста зьдзекуецца зь іх,<br />
але ўжывае зусім сярэднявечныя катаваньні. Падзеі ў<br />
беларускім памежным раёне ўзяў пад асабісты кантроль<br />
сам Іосіф Сталін.<br />
Быў праведзены паказальны судовы працэс над<br />
кіраўніцтвам раёну, пра гэта пісалі цэнтральныя газэты<br />
«Правда» й «Известия». Па гэтым узоры было праведзена<br />
некалькі дзясяткаў аналягічных працэсаў па ўсім СССР. То<br />
бок цалкам відавочна, што мясцовае кіраўніцтва паўсюль<br />
паводзіла сябе прыкладна аднолькава. А таксама цалкам<br />
відавочна, што Сталін зноў (як і ў выпадку з артыкулам<br />
«Галавакружэньне ад посьпехаў» ад 2 сакавіка 1930 году)<br />
паспрабаваў усю віну перакласьці на мясцовыя кадры,<br />
знайсьці казлоў адпушчэньня. Акрамя таго, «Лепельская<br />
справа» вельмі добра «ўпісалася» ў масавыя рэпрэсіі<br />
1937 году, сталася ідэалягічным абгрунтаваньнем<br />
шырокамаштабных арыштаў мясцовых і рэспубліканскіх<br />
кадраў. Так, напрыклад, у шэрагу раёнаў было арыштавана<br />
ўсё кіраўніцтва, ключ ад будынку райвыканкаму або<br />
райкаму аддаць не было каму! То бок можна сказаць, што ў<br />
асобных раёнах была ліквідаваная савецкая ўлада! Праўда,<br />
жыцьцё аднаасобнікаў лепшым ад гэтага ня стала.<br />
— Мы ведаем пра Галадамор ва Ўкраіне, гэта цяпер<br />
своеасаблівы нацыянальны сымбаль для ўкраінцаў.<br />
Вы дасьледавалі гэтую тэму ў Беларусі. Наколькі<br />
адрозьнівалася сытуацыя ва Ўкраіне й Беларусі?<br />
— Безумоўна, маштаб не супастаўляльны. Аднак голад у<br />
Беларусі быў. Мацней за іншыя рэгіёны ў нас пацярпела<br />
Палесьсе (Ельскі, Нараўлянскі, Хойніцкі, Мазырскі, Тураўскі,<br />
Петрыкаўскі, Жыткавіцкі раёны), Магілёўшчына (Крычаўскі<br />
й Клічаўскі раёны). Тут сьмяротнасьць ад голаду была<br />
даволі высокай. Мелі месца такія трагічныя падзеі й у іншых<br />
раёнах. Прычым з дакумэнтаў вынікае, што асобныя вёскі<br />
галадавалі нават у параўнальна дабрабытных рэгіёнах.<br />
Такім чынам, цалкам відавочная сувязь голаду й палітыкі<br />
мясцовых уладаў па правядзеньні хлебанарыхтовак. Была<br />
прыдуманая такая зьверская сыстэма, як «чорныя дошкі»:<br />
на іх заносіліся тыя калгасы, якія не выконваюць плян<br />
хлебанарыхтовак.<br />
Гутарыў Аляксей Братачкін, «Новая Эўропа» (02.10.2013)<br />
Ірына Раманава — кандыдатка гістарычных навук<br />
(Інстытут гісторыі НАН РБ), аўтарка шматлікіх<br />
публікацыяў па савецкай гісторыі Беларусі. У суаўтарстве<br />
з І. Махоўскай напісала кнігу «Мір: гісторыя мястэчка, што<br />
расказалі яго жыхары» (Вільнюс, 2009).<br />
M. Solovyev. To work well — to have a good harvest! 1947. The private archives<br />
М. Салаўёў. Добра працаваць — хлеб уродзіцца! 1947. Прыватны архіў<br />
М. Воран. Ударную ўборку — бальшавіцкаму ўраджаю. 1934. Прыватны архіў<br />
M.Voron. Shock-harvesting to Bolshevist harvest. 1934. The private archives<br />
21
Change language