PISMO PRZYRODNICZE ORGAN POLSKIEGO TOWARZYSTWA ...

Nr. 1 WSZECHŚWIAT 31
naszych utartych kryterjów niewątpliwie nazwalibyśmy
martwą, daje się jednak ożywić. Nie jest
wykluczone, iż śmierć nie jest zjawiskiem biernem,
lecz że zostają przytem uruchomione pewne procesy
hamujące, które aktywnie wywołują umieranie,
Autorzy spodziewają się, że ich wyniki będą
miały znaczenie dla ścisłego sformułowania pojęć
życia i śmierci.
Streszczone tu doświadczenia, dzięki udoskonaleniom
metodycznym, znacznie rozszerzają zakres
zastosowalności metody utrzymywania przy życiu
narządów izolowanych do zagadnień fizjologji, farmakolog
j i i chemji centralnego układu nerwowego.
W szczególności autorzy wysuwają problemat przemiany
materji w mózgu i związanej z tem sprawy
racjonalnego odżywiania substancji mózgowej, ora/,
problemat umierania i wznowienia czynności ośrodków
nerwowych. jd.
ZMYSŁ CZASU PSZCZOŁY.
Regularna rytmika wielu czynności życiowych
zwierząt i roślin jest faktem, znanym oddawna.
Dość jest wymienić opadanie liści drzew w jesieni,
zachodzące w tym samym okresie nawet po przeniesieniu
rośliny w zupełnie odmienny klimat, ruchy
rytmiczne wielu zwierząt nadmorskich w zależności
od przypływów i odpływów, powtarzające
się i w nieobecności pierwotnej ich przyczyny, produkcję
komórek płciowych bardzo licznych mieszkańców
morza w zależności od pełni księżyca
i i p, W laboratorjum prof. Frischa w Monachjum
młoda autorka, p. Ingeborg Beling
wykonała nader interesujące badania nad rytmiką
życiową pszczoły (Zeitschr. f. vergl, Physiol., t. 9,
1929, str. 259). W pewnej odległości od ula doświadczalnego,
umieszczała na stole naczyńko
z wodą ocukrzoną, do którego pszczoły uczyły się
regularnie przylatywać. Gdy miejsce było już owadom
dobrze znane, zaczęto podawać pokarm tylko
o określonej porze dnia, zwykle w ciągu dwóch
godzin, gdy przez resztę czasu naczyńko pozostawało
puste. Po 3—5 dniach takiego karmienia następowała
nieprzerwana całodzienna obserwacja
przylatujących pszczół przy pustem naczyńku pokarmowem.
Pożywienia tego dnia nie podawano
wcale. Jak się okazało, wprawdzie w różnych godzinach
pojedyncze pszczoły przylatywały do naczyńka,
ale w pobliżu zwykłej godziny karmienia, liczba
przybywających owadów wzrasta gwałtownie, aby
po upływie dwóch godzin równie nagle zmaleć do
zera. Przytoczymy typowy przykład. Karmiono
pszczoły codziennie od godz, 16 do 18. W dniu
obserwacji pomiędzy 7 a 8 rano zjawiły się 2
pszczoły, od 8 do 15 nie przybyła ani jedna, od 15
do 16 godz. były 2 wizyty, od 16 do 17 godz. — 2S
wizyty, od 17 do 18 godz, — 15 wizyt, od 18 dol?
godz. — 2 i od 19 do 20 ani jednej. Pszczoły, przylatujące
w okresie krytycznym uporczywie poszukują
nieistniejącego pokarmu, powracając kilkakrotnie
w to samo miejsce. Równie jasny wynik
dało karmienie o każdej dowolnej porze dnia, rano,
w południe lub wieczorem. Za każdym razem
tylko w ciągu dwóch godzin krytycznych pszczoły
masowo pojawiały się koło naczyńka. Owady
mogły także nauczyć się przylatywać dwa, a nawet
trzy razy w ciągu dnia, zawsze w określonych godzinach,
w których podczas tresury pokarm podawano.
Łatwość tego uczenia się i dowolnej zmiany
raz nabytego nałogu jest zadziwiająca. Dość jest
jednorazowego karmienia, aby pszczoły następnego
dnia o tej samej godzinie zjawiły się koło naczyńka.
Analizując ten szczególny zmysł czasu, autorka
uwzględnia różne czynniki, zmieniające się okresowo
w ciągu doby. Rytmika słońca nie odgrywa
roli, ponieważ taki sam wynik uzyskano w ciemni.
przy stałem jednostajnem oświetleniu. W tych warunkach
udała się także tresura na dowolne godziny
nocne. Z tego samego powodu można odrzucić