KUŠ! septembar 2021.

RAZGLEDNICA
piše i fotografiše: Aleksandra Radibratović
Nedaleko od Knjaževca, na levoj obali Trgoviškog Timoka, nalazi se selo Donja
Kamenica, čija crkva, iako nevelikih dimenzija, predstavlja pravo blago sakralnog
srednjovekovnog graditeljstva. Crkva, osnove nepravilnog krsta sa kupolom i
spratnom pripratom sa dvema kulama zvonicima, stilski objedinjuje različite uzore,
čineći je jedinstvenom u istočnoj Srbiji. Posvećena je Bogorodici, a izgrađena je i
oslikana prema želji nepoznatog (bugarskog ili srpskog?) vlastelina u prvoj četvrtini
14. veka. Kada je izgrađena, Bogorodičina crkva imala je i spratnu drvenu spoljnu
pripratu (eksonarteks), o čemu svedoče očuvane ktitorske kompozije u naosu i na
spratu priprate.
Osim specifičnih arhitektonskih odlika, crkva i u pogledu fresko-slikarstva, sa
odlikama paleološkog stila, krije pojedine neobičnosti. Između ostalog, u oltarskoj
apsidi nalazi se neoubičajena predstava Hrista Agneca na časnoj trpezi, okruženog
svetim Vasilijem Velikim i svetim Jovanom Zlatoustim. Specifičnost ove predstave
krije se u činjenici da je Hristos, umesto položen u jednu posudu, predstavljen
tako da je gornjim delom tela naslonjen na plitak diskos, dok su mu noge u putiru.
Ovakav način predstavljanja trebalo je da simbolizuje prinošenje žrtve i hlebom i
vinom.
Iako prepoznata kao kulturno dobro od velikog značaja još od osamdesetih godina
20. veka, Bogorodičina crkva i dalje nije postala predmet sveobuhvatnog naučnog
istraživanja koje bi rasvetlilo mnoge nepoznanice i dodatno istaklo njen značaj i
autentičnost.
62 63