Współczesne problemy ekonomiki leśnictwa - Instytut Badawczy ...

52
WSPÓŁCZESNE PROBLEMY EKONOMIKI LEŚNICTWA
Rozwój dodatkowych kierunków produkcji
gospodarstwa leśnego
Hubert Szramka
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Poszukiwanie dodatkowych kierunków produkcji, a tym samym dodatkowych przychodów,
jest ciągle aktualnym wyzwaniem wszystkich jednostek gospodarczych. Znaczenie
dodatkowej produkcji a właściwie dodatkowych źródeł finansowania gospodarki
leśnej wzrasta w sytuacji kryzysowej, w której dochody ze sprzedaży drewna, które są
głównym źródłem dochodów w leśnictwie, tracą swoje znaczenie, ze względu na spadek
cen drewna lub w sytuacji, w której ceny na drewno są już tak wysokie, że dalszy
ich wzrost jest niemożliwy a zatem ceny nie mogą udźwignąć dalszego wzrostu kosztów
działalności. Wydaje się, że w niedalekiej przyszłości w gospodarce leśnej Polski,
wystąpią obie sytuacje. Z sytuacją pierwszą mieliśmy do czynienia w kryzysowym
2001 roku. Obecnie zbliża się podobna sytuacja, gdyż znajdujemy się w końcowym
okresie koniunktury na drewno, więc należy spodziewać się załamania rynku drzewnego.
Ponadto zbliża się drugi scenariusz, w którym dalszy wzrost kosztów działalności,
z tytułu pełnienia różnych funkcji a tym samym dalszy wzrost cen na drewno, stanie
się niemożliwy. Na sytuację finansową w Lasach Państwowych, oprócz oddziaływania
cyklów koniunkturalnych, nakładają się dodatkowe wyzwania gospodarcze wynikające
z pełnienia przez lasy funkcji ochronnych i społecznych oraz wdrażanej w całej Europie
sieci ekologicznej Natura 2000. Według szeregu autorów wprowadzenie dodatkowych
obszarów chronionych spowoduje dalsze niekorzystne konsekwencje finansowe i społeczne.
Nieuchronne będą znaczne ograniczenia w prowadzeniu gospodarki leśnej na
wybranych obszarach, a tym samym zmniejszą się przychody finansowe. Regulacje
prawne Unii Europejskiej przewidują otrzymanie pewnych rekompensat za ograniczenia
gospodarki leśnej ale tylko dla prywatnych właścicieli lasów. W tym miejscu pojawia
się też problem nierównego traktowania prywatnych i państwowych właścicieli lasów.
Podjęte działania zmierzające do ograniczenia kosztów, takie jak redukcja zatrudnienia,
optymalizacja organizacyjna jednostek lasów Państwowych, okażą się zapewne
niewystarczające. Jak wiadomo, na Lasach Państwowych w Polsce spoczywa obowiązek
samofinansowania się. Stąd też ratunkiem dla Lasów Państwowych mogą okazać
się dodatkowe źródła przychodów. Istnieje zatem potrzeba ich rozpoznania i nakreślenia
możliwości ich rozwoju. Wstępem do określenia potencjalnych dodatkowych źródeł
przychodów w nadleśnictwach jest analiza i ocena aktualnie istniejących. Badania prowadzone
w Katedrze Ekonomiki Leśnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
wskazują, że przychody ze sprzedaży produktów innych niż drewno w nadleśnictwach
stanowią od kilku do ponad dwudziestu procent przychodów. Ponadto bardzo duże jest