Rozmowa - Zbliżenia Interkulturowe
Rozmowa - Zbliżenia Interkulturowe
Rozmowa - Zbliżenia Interkulturowe
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
Artykuły<br />
Paweł Strózik<br />
Decyzja czy wypadek?<br />
Okoliczności i przyczyny śmierci<br />
Klausa Manna<br />
Obserwując rozwój sytuacji w powojennych<br />
Niemczech, Eryka i Klaus Mannowie<br />
stracili wiarę w „nowy początek”. Dla<br />
Eryki był to impuls do podjęcia kolejnych<br />
wyzwań, do pracy w nieznanych do tej<br />
pory dziedzinach, dla Klausa zaś był to<br />
początek końca. W eseju Scena literacka w<br />
Niemczech (Die literarische Szene in Deutschland)<br />
1 nie konstatuje wprawdzie całkowitego<br />
braku „życia literackiego”, ponieważ<br />
potrafi wymienić kilka oficyn wydawniczych,<br />
które podjęły na nowo pracę (Reclam<br />
w Lipsku, Ullstein i S. Fischer w Berlinie),<br />
ale sytuację określa jako „przerażającą<br />
próżnię intelektualną”. Z uznaniem<br />
zauważa wprawdzie twórczość kilku<br />
przedstawicieli „emigracji wewnętrznej”<br />
i wymienia nazwiska znanej poetki i badaczki<br />
historii Ricardy Huch oraz filozofa<br />
Karla Jaspersa, jednak pesymistycznie<br />
stwierdza, że nie ma miejsca na twórczość<br />
pisarzy emigracyjnych, którzy mogliby<br />
przyczynić się do „przygotowania i zbu-<br />
1 Eseje, do których odnosi się artykuł, zostały<br />
opublikowane w tomie pod red. Uwe Naumanna<br />
i Michaela Töteberga: Klaus Mann, Auf verlorenem<br />
Posten. Aufsätze, Reden, Kritiken 1942-1949,<br />
Reinbek bei Hamburg 1994. Tłumaczenie na język<br />
polski zostało wykonane przez autora artykułu.<br />
24<br />
dowania niemieckiej demokracji”. Z oburzeniem<br />
pisze w dalszej części eseju:<br />
Prawie dwa lata po zakończeniu wojny<br />
nie można kupić w Niemczech żadnej<br />
aktualnej książki jakiegoś znanego liberalnego<br />
pisarza!<br />
W tekście tym wskazuje także, na jakim<br />
fundamencie można by zbudować nowy<br />
niemiecki porządek państwowy, wymieniając<br />
nazwiska znanych na całym świecie<br />
i cenionych twórców niemieckich: Erich<br />
Maria Remarque, Franz Werfel, Stefan<br />
Zweig, Ernst Toller, Bertolt Brecht, Heinrich<br />
i Thomas Mannowie, Bruno Frank,<br />
Leonard Frank, Fritz von Unruh, Hermann<br />
Kesten i Alfred Neumann.<br />
Niestety nie słuchano głosu młodego<br />
Manna, a on sam czuł się coraz bardziej<br />
wyobcowany i niezrozumiany. Na pytanie<br />
Klausa Wusta sformułowane w jednym<br />
z listów:<br />
Dlaczego nie wróci Pan do Niemiec?<br />
Dlaczego nie próbuje Pan tam działać,<br />
brać aktywnie udział w ponownym wychowywaniu<br />
nacji?<br />
Klaus Mann odpowiada:<br />
Dlaczego nie wracam do Niemiec? Po<br />
prostu – ponieważ mnie tam nie chcą!
Change language