Dialogu alternativ Kosovë-Serbi

Dushka Anastasijeviq (ESI) Nisma për stabilitet në EuropëUnë do të këthehesha në të kaluarën, por një të kaluar më të largët ngakjo për të cilën ndëgjuam gjer më tani. Kur pashë fytyra të njerëzve dhe shumëfytyra të reja, mendova se kjo është mjaftë me rëndësi për të kuptuar dinamikënserbo-shqiptare si raport i përgjithshëm dhe për vazhdimin e shpresave, të cilatedhe sot në masë të madhe janë ruajtur.Ivo Banac, Dubrovnikas, profesor i Universiteti të Jejllit (Yale) dhe njërindër historianët më të mirë nga ky nënqiell, në kohën e vet ka thënë qëvështirësia më e madhe është të shkruhet për sllavët e jugut, duke menduar nëhapësira Ballkanike, nga se duhet filluar nga fillimi. Jam e sigurtë që edhe ai tanido të ishte pajtuar që është punë edhe më e vëshirë të i drejtohet gishti kësaj pikedhe të i thuhet: “Ja ky është ai fillimi!”, pasi që për disa është fillimi viti 1999,për disa tjerë fillimi është viti 1989 kur shumë njerëz në Kosovë mbetën pa punë,për disa të tjerë ky ishte viti 1968 kur në Kosovë shpërthyen demonstratat. Përdisa tjerë fillimi ishte viti 1912 kur gjatë Luftërave Ballkanike ushtria serbepërparoi dhe gjatë asaj periudhe veproi në mënyra të ndryshme dhunshëm nëKosovë, para së gjithash ndaj banorëve myslimanë dhe shqiptarë etj. etj. Kështudo të arrijmë deri te ajo Luftë e Kosovës nga shekulli XIV dhe nga pak do tëbefasohemi kur historianët, ata të vërtetit tregojnë se në këtë luftë u rreshtuan sëbashku shqiptarët dhe serbët në një anë në luftë ndaj osmanlijve. Ky fakt shpeshharrohet kur shkruhet për luftën në Kosovë e veçanërisht në Beograd.Do të filloj nga një pikënisje. Unë për këtë rast kam zgjedhur vitin 1981si një fillim i kthesës, ngase mendoj që ai vit nga një anë mjaft i afërt dhe tërëprocesi që zgjati pas tij janë mjaft të rëndësishëm. Konsideroj se për gjeneratëntonë dhe veçanërisht për gjeneratën e prindërve tonë, ky vit ishte formal nëkuptimin e problemit të Kosovës.Kosova në vitin 1981, për më shumë ishte problem Jugosllav në kuadër tëRSFJ-së. Në mars të atij viti shpërthyen demonstrata të mëdha në Kosovë, e qëishin kolosale në ish Jugosllavinë pas vdekjes së Titos. Ishin këto demonstratastudentore, të cilat shokuan e tërë elitën publike dhe politike dhe u zhvilluan ngaankesat e studentëve nëpër konviktet e tyree. Ata u ankuan për kushte të dobëtajetese, ushqim të dobët dhe çështje të ngjashme. Ato në fillim nuk ishin tëzëshme, por kishin përjetime shokuese, pastaj u zhvilluan kah fundi i muajit më26 mars në fillim të prillit me intenzitet të shtuar kur studentëve iu bashkangjitënpunëtortë të shumtë, intelegjenca dhe profesorët e tyre. Protestat vërtet ishinmasovike. U aplikua ora policore në Kosovë, intervenoi edhe ushtria, ndërkaqelita e atëheshme demonstratat e tilla i etiketoi me emërimet më të shëmtuara.Ato u quajtën “kundërrevolucionare”, por për mediume u mbyllënpublikimet kështu që në Beograd asgjë nuk dinim, kurse situatë identike ishteedhe në Zagreb, Lubjanë dhe qendra tjera. Rrodhi një informatë e vogël përngjarjet në Kosovë, por vetëm kur definitivisht situata u qetësua dhe atë sipasshënimeve zyrtare që thonin se tetë demonstrues kanë humbur jetën.Ne tani mun të themi se pas këtyre luftërave dhe paknaqësive, tetë njerëzjanë të vrarë brenda një apo dy dite nuk kanë ndonjë veprim të hatashëm. Po e10