Dialogu alternativ Kosovë-Serbi

tjetër etnike, zgjidhet me likuidimin fizik të tyre, i pari më gjërësosht e kapatentuar dhe përhapur Millosheviqi. Autori i formulës sot gjindet në Tribunaline Hagës, por “mësimet” e tij ende kanë adhurues.Edhe përkundër kohërave të reja, destruktiviteti global që mbretëron nëkëto hapësira, së paku për këto gjenerata që janë pjekur në këtë periudhë nëformën të viktimave ose si shikues anash, kanë lënë aq gjurmë të thella sa që kydestruktivitet edhe sot shpesh funksionon në atë mënyrë që mund të provokojëkënaqësinë e krijuesit të tillë të ekstremizmit dhe etnicizmit politik ndaj jobashkëmendimtarëve.Ngjarjet e marsit kanë treuar se është mjaft të ndizet vetëm shkrepsa,respektivisht mjafton vetëm që të ekzistojë shkaku më i vogël që në mesin tonëtë detonohet e kaluara që në mes nesh të rikthehet fryma që e lansoiMillosheviqi.Ngjarjet e marsit sa shihet kanë treguar se akoma jemi të varur nga ekaluara dhe përcakohemi për mënyrën e zgjidhjes së problemeve që gjenden paranesh.Përshtypjet e tilla shpesh paraqiten gjatë paraqitjes së gjykimeve tëkryesve, që kanë ngjarë nga periudha e luftës e këndej. Përsëri dëshiroj të theksojse nuk është me rëndësi se kush është në bankën e të akuzuarve dhe kush ështëviktimë. Është dëm që ne në Kosovë deri më tani nuk kemi pasur analiza tëdetajizuara thellë: prapavinë me motive të vetëdijshme të veprave më të rëndapenale e posaçërisht të motivuara politikisht. Sikurse ato të ekzistonin jam ebindur së paku nga përvoja ime nga gjykimet kryesore të pasluftës, se në bankëne të akuzuarve së bashku me kryesit direkt është dashur të jenë edhe kryesit e tëkaluarës të cilët janë dorë e zgjatur e kryesve të drejtëpërdrejtë.Natyrisht se standardet juridike gjakftohta dhe të pamëshirshme dhegjykimet me rezonime të ashpra që u përmbahen fakteve si dhe psikologjia ekryesve me motive të vetëdijshme dhe trauma nga e kaluara nuk do të thonëshumë gjatë shqyrtimit të fajësisë. Nuk mund të jenë mjete për çrrënjosjen endërgjegjes dhe të kaluarës së saj, e cila me veprime të shumta edhe sotudhëheqë me veprimet e njerëzve, duke lozur me ta por edhe përcaktuarveprimet dhe mënzrën e sjelljeve në raport me palën kundërshtare.Kontributin më të madh që gjykatat mund të japin është çrrënjosja e tëkaluarës, e cila edhe sot i përcakton emocionet tona dhe përcakton veprimet tonanë raport me palën tjetër – është imponimi i drejtësisë dhe zbatimi i saj mbi tëgjitha, që praktikisht do të thotëë se nuk ka falje ndaj atyre të cilët e thejnë ligjin.Edhe në kushte më ideale pushteti i të drejtës (jo të vetmuar) nuk mund të i dalënë krye përshtypjes se e kaluara edhe më tej është prezente.Pushteti i të drejtës është vetëm një nga primesat e rëndësishme përçrrënjosjen e të kaluarës nga brendia jonë dhe kthimin i saj atje ku e ka vendin.Për ne në Kosovë është më me rëndësi jetike arritja e një lloji të paktit kategoriktë shoqërisë bazuar në parullën, e cila do të tingëllonte kështu: “Nuk do të bëjmëatë që neve më parë na u është bërë dhe nuk dëshirojmë të barazohemi në asnjëmënyrë me xhelatin tonë të dikurshëm i cili definitivisht gjindet dhe ballafaqohetpara të drejtës në Hagë.6