Dialogu alternativ Kosovë-Serbi

në shtetin e ri me parime federale. Lëvizja jugosllave antifashiste ishte unike përshumë çka, së pari nga që kjo nuk ishte forma nga BRSS, pastaj duke i eliminuarmitet kombëtare dhe kreativitetin e mitit të ri mbi bazat e “Bashkim -Vëllazërimit” i cili u bë substitut për të gjitha indntitetet kombëtare që kanëshkakuar aq plagë të thella në të kaluarën e afërt.Kushtetuta e vitit 1946 ishte hartuar sipas modelit sovjetik, e cilaJugosllavinë e mëkëmbi si shtet njëpartiak me pushtet të fuqishëm qendror qëmbështetej në armatë si mbështetëse legjitime (për rolin që pati në luftë) dhegarantues kryesor. Armata bëhet me kohë faktori më i fuqishëm dhe shpeshherëme tretman si “republika e shtatë”. Pas prishjes së marrëdhënieve me BRSS-në,Jugosllavia në periudhën prej disa viteve (deri në vdekjen e Stalinit, respektivishtkongresit të XX të PKBS) për shkak të presionit të Moskës ishte shprehimishtcentralist dhe shtet një partiak. Kah mesi i të gjashtëdhjetave sipas presioneve tëvazhdueshme federaliste në pushtetin e republikave federative ishin detyruar nëkoncesione në favor të decentralizimit të shtetit dhe kompetenca më të mëdha përrepublikave. Kushtetuta e vitit 1963 përfshiu elementet vetëqeverisëse, ndërsaplenumi i Brioneve dhe ndërrimi i Aleksandër Rankoviqit (1966) ishin ndarjeserioze me koncept të shtetit unitarist. Nacionalistët serbë identifikoheshin meJugosllavinë centraliste si solucion ideal. Ata ndërrimin e A. Rankoviqit epërjetuan si kërcënim ndaj Jugosllavisë socialiste. Kjo njëherit ishte fillimi ipërgatitjes për trashëgimtarin e Titos.Me kushtetutën e vitit 1974 institucionalizohet shteti kombëtar,republikat dhe dy krahinat autonome me elemente të shtetësisë gati të plota. Kjoështë pika vendimtare që elita serbe e kuptoi si fund të Jugosllavisë. Mund tëthuhet se kjo në një mënyrë ishte trauma më e madhe e elitës serbe.Në Serbi ndalet procesi i demokratizimit për shkak realizimit tëstrategjisë kombëtare. Përkatësisht prioritet i ipet mbajtjes së shtetit jugosllav siformë e unitarizmit centralist, e kjo është ajo për çka serbët u pajtuan edhe nëJugosllavinë e parë dhe të dytë. Në këtë platformë vepronin grupe qëpërgaditeshin në luftë për trashëgimtarin e Titos dhe marrëveshjen që do tëpasonte pas vdekjes së tij për transformimin e Jugosllavisë dhe demokratiziminesaj.Bëhej fjalë për grupin që tubonte rreth vedi Dobrica Qosiqi e që veprontepas ndërrimit të A. Rankoviqit, përkatësisht plenumit të Brioneve, e në veçantipas vitit 1968 për shkak të demonstratave në Kosovë. Dobrica Qosiqi asaj koheishte larguar nga Komiteti Qendror për shkak të qëndrimit të tij mbi Kosovëndhe nacionalizmin shqiptar. Qysh atëherë është paraqitur teza se Kosova është ehubmur për Serbinë duke u angazhuar për ndarjen e saj. Ai qëndrim mbizgjidhjen e çështjes kosovare qysh në vitet ’70-ta bëhet dominues në qarqetnacionaliste, që pastaj bëhet pjesë e politikës zyrtare dhe strategjisë shtetërore.Për marrëdhëniet e tanishme të Serbëve dhe Shqiptarëve duhet të mirrenparasysh faktet të cilat e kanë bërë që pas eskalimit të viteve të ’80-ta arrihet deritek liberalizimi i jetës politike. Ndërkaq Beogradi në këto momente vepronte siqendër e liberalizimit në ish Jugosllavi.Megjithatë shpejt u tregua që rryma nacionaliste e artikuluar përmeshapjes së çështjes kosovare, nuk e shfrytëzoi për ta zgjidhur mu këtë, po për tahapur atë jugosllave, përkatësisht çështjen serbe. Miti Kosovar ështëinstrumentalizuar për mobilizimin e Serbëve ngase bëhej fjalë për17