Essen-Kalmthout.pdf

De familie Gihoul-MatthieuLouis Jean Baptist Julien Gihoul was van oorsprongafkomstig uit Lille en was gehuwd met EmeranceDominique Matthieu, een bankiersdochter uit Brussel.In 1841 had hij van de erven Dochez in Essen hetlandgoed Hemelrijk aangekocht. Vermoedelijk gebruikteGihoul dit alleen als zomerverblijf. Zijn woonplaatswas en bleef Brussel. In de loop der jaren verwierfhij nog heel wat meer woeste gronden in degemeenten Essen, Kalmthout, Huijbergen, Wouw enRoosendaal en Nispen. Uiteraard had hij zakelijkebelangen in Antwerpse handelskringen, maar voorveel invloed was wel geld nodig en dat had hij via zijnvrouw Emerance.De Raad van Commissarissen van de in november1852 opgerichte ‘Société Anonyme des chemins defer d’Anvers à Rotterdam’ (AR) telde elf namen, waaronderdie van bankier J.P. Matthieu, dus de schoonvadervan Louis Gihoul. Overigens kwam het geld(500.000 pond) en de kennis voor de aanleg van despoorweg uit Engeland. Nadat Louis Gihoul in 1852de concessie had verworven en overgedragen aande AR (hij was immers alleen concessiejager), mochthij 8000 pond in zijn zak steken.Al kwam het geografisch allemaal niet slecht uit, tochwist hij het daarheen te leiden dat de spoorweg vlakvoor de poort van zijn landgoed Hemelrijk kwam teTot de Eerste Wereldoorlog was het onderhoudvan deze wegen beperkt tot het bij tijd en wijledichten van de grootste gaten door de buurtbewoners.Pas na 1950 kwam er een definitief eindeaan de slechte bereikbaarheid van het platteland.liggen, zodat hij niet alleen een station voor zijn deurhad, maar ook de waarde van zijn onroerend goed inde omgeving zag stijgen. Het in 1854 tot stand gekomentracé illustreert goed de bedoelingen vanGihoul. Bij Wildert buigt de lijn iets westwaarts omvervolgens bij Nispen weer wat oostwaarts te gaan,zodat het station Essen juist ten oosten van het landgoedvan Gihoul kwam.Louis Gihoul kon de opening op 26 juni 1854 van heteerste stuk van ‘zijn’ spoorweg tussen Antwerpen enRoosendaal niet meer meemaken. Op 30 september1854 overleed hij op 49-jarige leeftijd in Brussel aanleverkanker. Na zijn dood kwam het landgoed Hemelrijkop naam te staan van de weduwe Emerance Gihoul-Matthieuen de kinderen. Pas na haar overlijdenwerd in 1870 tot een scheiding en deling van de boedelovergegaan en ging het landgoed Hemelrijk overin handen van zoon George Gihoul. Weer later werdende families Carlier en Calmeyn eigenaar van hetlandgoed.Kaart 1 op blz. 5: Overzicht ligging spoor-, tramenstraatwegen tussen Antwerpen en Roosendaal,1850-1900. Tekening Marius Broos.Kaart 2 op blz. 7: Overzicht ligging station Essenin gemeente, 1950. Tekening Marius Broos.Vrachtkar- en wagendienstenMet de aanleg van ‘steenwegen’ in het vooruitzichtkwamen in 1840 ook nieuwe ondernemersop de weg. Hubertus Brosus uit Essen kreeg indecember 1839 vergunning voor een wagendiensttussen Essen en Oudenbosch over Roosendaal.Hij overbrugde de afstand in drie en eenhalfuur en reed driemaal per week heen en weer.Een rit Essen − Roosendaal kostte 60 cent enRoosendaal − Oudenbosch 75 cent.In Essen gaf Brosus aansluiting op de dienst vande wagenvoerders Joris en Voet uit Antwerpen,die in november 1839 vergunning hadden gekregenen eveneens driemaal per week reden. Eenrit tussen de beide plaatsen kostte 4,25 frank perpersoon en duurde vijf uur.Tien jaar later startte Jean Francois de Vos, gehuwdmet Rebecca Brosus en wonend aan deNieuwstraat te Essen, een wagendienst met ‘servicede messageries’ op Antwerpen. Tweemaalper week vertrok hij om vijf uur ‘s morgens uitEssen. Zijn tarief bedroeg slechts 3 frank per persoonen 2 frank per 100 kilogram goederen. Ookde tijdsduur van de reis was concurrerend: ‘s zomersdeed De Vos er drie en een halfuur uur overen in de winter vier uur. Maar hij gebruikte weltwee paarden als trekkracht. In 1852 werd dedienst samen met Adrianus Smeijers vanuit Roosendaalverzorgd, maar deze was toch onvoldoendelevensvatbaar.Weldra zouden echter alle diensten in het vervoervan reizigers worden gestaakt. De vrachtkarren en-wagens bleven nog tot na 1950 vanuit Essen enKalmthout op Antwerpen rijden. Een vierwieligewagen, getrokken door twee paarden, had eennuttig laadvermogen van 3 à 3,5 ton en was voorzienvan een huif. Onderaan de wagen waren aankettingen twee bakken opgehangen. Hierin werdenstukgoederen, gereedschappen of het voer voorde paarden (in een ‘kopzak’) opgeborgen. De AntwerpsePaardenmarkt was het centrale punt vansamenkomst voor de voerlui. Hier lagen de goederenopgestapeld, klaar om door de voerman teworden geladen.Louis Gihoul en de spoorwegenNa veel geharrewar kwam in België in 1835 eenspoorwegverbinding van Brussel naar Mechelentot stand. In Nederland reed de eerste trein in 1839van Amsterdam naar Haarlem. Vrij snel ontstond6