Euskal Artearen Historia – II – - Etor-Ostoa

7. Lehen Gotiko ArteaKlaustro gaina eraikitzea ere, urte horietan erabaki zen, 1472. urtera arte iraungo zutelariklanak. Gain horretara, erdian begia eta modu polit batetan sartutako baranda bat duenhelize‐eskailera batetatik igotzen da.4. aldia. Garai hartan, 1348. urteko izurrite handiaren ondorioak zirela, mendearen bukaerakogertakari politikoak eta 1391.ean erromaniko katedralaren burualdea hondoratu zelaeta klaustroko lanak denbora luzez geldirik egotera behartuak izango ziren, eta ez zutenjarraipenik izango XV. mendea ondotxo aurreratua izan zen arte, bukaera XVI. mendeanikusiko zelarik.Azkeneko aldi horretan (1492?‐1507), klaustro osoa ia erabat bukatua zenean, sartaldekohegala bere arkuarte, baranda eta gableteez jantzi zen.Klaustroaren mendebaldeko hegalak ez du gableterik, baina bere barandak pinakuluz jositadaude; gainerako hegalak badituzte gableteak eta baranda jarraiak ertzetan pinakuluakdituztela.Liraintasuna eta edertasuna. Halakoxea da, klaustroa osokiro ikusteak sortzen duenzirrara, lanen luzapenez ezinbestean sortutako ondorioen inkoherentzia ikusten bada ere.Azkaraterentzat, hau da “manierista txanda honetan, arkitektura gotikoaren adibidehoberenetako bat”. Lambert eta Torres Balbásen iritziz, “inongo frantses klaustro ezin daitekeIruñekoaren parean jarri”.• Arkitektura militarraNafarroako gazteluakGotiko garaian Nafarroan oso ugaria izan zen militar arkitektura, tipologia askotarikoa:- mugen zainketarako gazteluak,- seinale dorreak, inoizko erasoen aurkako defentsarako dorreak,- gotorlekuen egitura eta itxura duten gazteluak eta abar.Gaztelu ugariak. “Hirurehun gaztelu baino gehiago, agian” idatzi zuen gai honetan jakitunden Jose M ª Errekondok. Hauetako batzuk ia guztiz desagertuak dira; beste batzuk, egoeraoso galgarrian daude, Cisnerosen eraispen aginduei eta betiko bandalismoari esker; baina ezda agirien bitartez guztiak katalogatzeko saiakerarik falta izan. 28Dorreak. Nafarroan badira erregerenak eta nobleziarenak; hauek, hasieran dorre bakanbezala eraikiak izaten dira, Longida haranean Aiantzeko almenazko guztiz ederrak bezala, alaZilegietakoa, angeluetan bere zilindrozko kuboak eta guzti. Inguruan barrendegi apalagoakgehigarri eta sarritan ezarriak dituen dorretzar bat; zeren eta “XI eta XII. mendeko dorrexumeari, Omen bezala geratu litekeenari, saihetsetan beste bi dorre txikiagoak sortzen zaizkio;gortina eta harresi‐barruzko poligonoek hesiak ixten dituzte eta kanpoan uzten ate‐ixilaketa arrasteluak dituen zuloak” (J. M. Errekondo).Gazteluak. Baina gero, angeluetan defentsarako kuboak dituen harresitzarrez inguraturikodorrea duten gazteluak sortzen dira. Gogora dezagun adibide modura, zaharberritua dagoenXabierko gaztelua.Neurri handietan eraikitzen dira, harlandu oneko harmorekin, murruarteka zulatuak,kanoi‐zulo eta matakanak beren garaiera egokian.Arkitekturazko eskemak. Eraikin hauen oinplanoari buruzko agiri zehatzik ez bada,eta barruko esparruaren zatiketari buruzko ezer gutxi badakigu ere, hauetako batzuez zerbaitzehatzagorik jakin badakigu.Euskal Artearen Historia II — 27