Windvanen en wegwijzers
Windvanen en wegwijzers - School voor Openbaar Bestuur
Windvanen en wegwijzers - School voor Openbaar Bestuur
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
e<strong>en</strong> flexibele overheid<br />
We schetst<strong>en</strong> in de vorige paragraaf e<strong>en</strong> aantal maatschappelijke <strong>en</strong> politieke achtergrond<strong>en</strong><br />
waarteg<strong>en</strong> het strev<strong>en</strong> van de overheid om meer flexibel te zijn, gestalte<br />
krijgt. Het zijn niet alle<strong>en</strong> ‘reguliere’ maatschappelijke vraagstukk<strong>en</strong> – criminaliteit,<br />
kwaliteit van het onderwijs, globalisering – die om beweging van de overheid vrag<strong>en</strong>,<br />
maar in het bijzonder ontevred<strong>en</strong> burgers <strong>en</strong> dominante politici (zowel in de Tweede<br />
Kamer als in het kabinet) die de overheid tot flexibiliteit nop<strong>en</strong>. Het grote gewicht van<br />
incid<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> korte termijn politiek draagt er toe bij dat de overheid in staat moet zijn<br />
snel de bak<strong>en</strong>s te verzett<strong>en</strong>, de aandacht steeds weer te verschuiv<strong>en</strong> naar de problem<strong>en</strong><br />
van vandaag.<br />
Flexibiliteit: veerkrachtig <strong>en</strong> responsief versus meegaand <strong>en</strong> plooibaar<br />
Het is goed om op deze plek ev<strong>en</strong> stil te staan bij de betek<strong>en</strong>is van het woord flexibiliteit.<br />
De meest gangbare definities sprek<strong>en</strong> over het vermog<strong>en</strong> zich aan te kunn<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>.<br />
Andere gerelateerde betek<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> zijn soepel, buigzaam, veerkrachtig, responsief<br />
<strong>en</strong> meegaand. De positieve connotaties overheers<strong>en</strong>, maar de minder positieve kant<strong>en</strong><br />
in de zin van plooibaar <strong>en</strong> gebrek aan rugg<strong>en</strong>graat zijn ook aanwezig. Flexibiliteit is<br />
e<strong>en</strong> ‘hoerabegrip’, iedere<strong>en</strong> is er voor. 30 Maar al te flexibel is soms ook niet goed.<br />
E<strong>en</strong> deel van de gevond<strong>en</strong> definities heeft betrekking op compet<strong>en</strong>ties van medewerkers:<br />
‘de mate waarin de persoon zijn werk/werkwijze aanpast indi<strong>en</strong> de situatie daarom<br />
vraagt.’, ‘om in e<strong>en</strong> steeds wissel<strong>en</strong>de context te kunn<strong>en</strong> functioner<strong>en</strong>’ of ‘zeurt<br />
niet bij overwerk <strong>en</strong> vervel<strong>en</strong>de klusjes!’. Het strev<strong>en</strong> naar meer flexibiliteit is in die<br />
zin aantrekkelijk dat het zowel betrekking kan hebb<strong>en</strong> op organisaties (de rijksoverheid)<br />
als m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> (de rijksambt<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>). De nota Vernieuwing Rijksdi<strong>en</strong>st noemt deze<br />
dubbele w<strong>en</strong>s ook expliciet: ‘E<strong>en</strong> overheid die flexibel is, dat wil zegg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> overheid<br />
die haar medewerkers daar wil kunn<strong>en</strong> inzett<strong>en</strong> waar de nood hoog is, moet ook kunn<strong>en</strong><br />
beschikk<strong>en</strong> over ambt<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> die meer dan nu het geval is ook zelf flexibel <strong>en</strong> mobiel<br />
zijn.’ 31 Op het thema flexibele ambt<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> we later in ons onderzoek uitgebreid<br />
terug.<br />
Wanneer we prober<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de betek<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> van het woord flexibiliteit te relater<strong>en</strong><br />
aan de zojuist gemaakte schets van de maatschappelijke <strong>en</strong> politieke context,<br />
dan lijkt het zinnig om twee vorm<strong>en</strong> van flexibiliteit te onderscheid<strong>en</strong>. Flexibiliteit<br />
<strong>en</strong>erzijds in de zin van veerkrachtig <strong>en</strong> responsief, anderzijds in de zin van meegaand<br />
<strong>en</strong> plooibaar. De eerste vorm van flexibiliteit heeft betrekking op actief meebeweg<strong>en</strong>.<br />
Aikido <strong>en</strong> judo kunn<strong>en</strong> hier als metafoor di<strong>en</strong><strong>en</strong>: meebeweg<strong>en</strong> om overeind te blijv<strong>en</strong><br />
(<strong>en</strong> zelfs te winn<strong>en</strong>) is daar het basisprincipe. Deze vergelijking maakt ook goed duidelijk<br />
dat flexibiliteit niet de teg<strong>en</strong>pool is van stabiliteit. Dat begripp<strong>en</strong>paar wordt in relatie<br />
tot de taak van de overheid nogal e<strong>en</strong>s geproblematiseerd: ‘Staat teg<strong>en</strong>over het verleidelijke<br />
idee van e<strong>en</strong> aanpassingsgerichte <strong>en</strong> meebeweg<strong>en</strong>de overheid niet de al<br />
ev<strong>en</strong> betover<strong>en</strong>de gedachte dat juist e<strong>en</strong> veranderlijke sam<strong>en</strong>leving vraagt om e<strong>en</strong><br />
overheid die (de waarde van) stabiliteit <strong>en</strong> continuïteit toont?’ 32 Natuurlijk, staatsrech-<br />
30<br />
‘Alles flex’ is niet voor niets straattaal voor ‘alles goed’<br />
31<br />
Ministerie van BZK,(2007) art. 16. Zie ook Bekker (2009)<br />
24 <strong>Windvan<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>wegwijzers</strong>
Change language