Kamer gezocht

de politiek en last but not least het inspelen op veranderingen in de omgeving (bijvoorbeeld
technologische ontwikkelingen). In dat krachtenveld lijkt de dienstverlenende
en servicegerichte opstelling dominant. Veel Kamerleden zijn vol lof over de professionaliteit
van de ondersteuning vanuit de ambtelijke organisatie. Daarbij valt tevens op
dat prioriteiten stellen, keuzes maken of ‘nee zeggen’ wel een wensbeeld zijn in de
ervaren schaarste aan capaciteit, maar in de huidige werkwijze geen plek krijgen.
Deze werkwijze manifesteert zich in de samenstelling van het portfolio van de ambtelijke
organisatie op het gebied van parlementaire informatievoorziening. Dat bestaat
uit dienstverlening die deels historisch is gegroeid, deels inspeelt op vragen vanuit de
politiek en deels ontstaat uit het aanpassen van dienstverlening op ontwikkelingen in
de omgeving. Zo zijn er binnen de ambtelijke organisatie de afgelopen jaren diverse
nieuwe producten en diensten ontwikkeld, veelal op basis van nieuwe informatietechnologische
mogelijkheden. Bij het ontwikkelen van nieuwe producten of diensten
wordt daarbij niet automatisch de vraag gesteld of andere, bestaande activiteiten zouden
kunnen of moeten worden gestopt. De organisatie lijkt het stoppen of verminderen
van bestaande activiteiten veel moeilijker te vinden dan het nemen van nieuwe
initiatieven. Het gevolg hiervan is dat het dienstenpakket alleen maar uitbreidt onder
gelijkblijvende of krapper wordende budgettaire kaders.
Verkokering en gedogen
Zoals hiervoor aangegeven blijkt uit ons onderzoek dat verschillende verwachtingen
en opvattingen ten aanzien van de gewenste dienstverlening in de ambtelijke organisatie
zelden worden uitgesproken. Het expliciet maken van deze verschillende verwachtingen
behoort niet tot de cultuur van de organisatie. In die zin is er niet zoveel
veranderd ten opzichte van 2007 toen Berenschot al constateerde ”verwachtingen worden
zelden uitgesproken, terwijl hard gewerkt wordt om aan de onuitgesproken verwachtingen
te voldoen”.
Het ontbreekt aan collectief eigenaarschap en gemeenschappelijke verantwoordelijkheid
binnen de ambtelijke organisatie voor de dienstverlening op het gebied van
parlementaire informatievoorziening. Dit manifesteert zich in een hoge mate van
‘strategisch gedrag’ van de verschillende diensten in de organisatie, die allemaal
zoveel mogelijk de deuren gesloten houden en daarbinnen, met goede bedoelingen,
hard werken om aan de onuitgesproken verwachtingen tegemoet te komen. In diverse
interviews met de ambtelijke organisatie vallen nog steeds termen als ‘eilandencultuur’,
‘verkokering’ en ‘versnippering’. Zo’n strategie van gedogen, al dan niet bewust
gekozen, kan een functie hebben om overeind te blijven in een complex politiek
krachtenveld. Tegelijkertijd loopt men hierdoor tegen een muur op en leidt dit tot
spanningen in de organisatie, op het moment dat krapper wordende budgettaire
kaders nopen tot keuzes.
Waterscheiding met politiek
Hiervoor is aangegeven dat het mt van de ambtelijke organisatie een lastige rol heeft,
waarbij het voortdurend hinkt op meerdere loyaliteiten. Het voldoen aan vragen uit
de politiek wint het in de praktijk vaak van het beschermen van de eigen organisatie
tegen te sterke (en wisselende) vraagdruk vanuit de Tweede Kamer.
54 Kamer gezocht