Protección de la salud mental en situaciones de desastres y emergencias
Protección de la salud mental en situaciones de desastres y emergencias
Protección de la salud mental en situaciones de desastres y emergencias
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
10<br />
PROTECCIÓN DE LA SALUD MENTAL EN SITUACIONES DE DESASTRES Y EMERGENCIAS<br />
Salud M<strong>en</strong>tal Emerg<strong>en</strong>cias<br />
◆ Desarrollo <strong>de</strong> programas nacionales <strong>de</strong> <strong>salud</strong><br />
M<strong>en</strong>tal.<br />
◆ Inserción <strong>de</strong>l compon<strong>en</strong>te psicosocial <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
APS.<br />
◆ Desc<strong>en</strong>tralización <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción<br />
psiquiátrica.<br />
◆ Desp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l hospital psiquiátrico<br />
como eje funda<strong>m<strong>en</strong>tal</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción <strong>en</strong><br />
<strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong>.<br />
◆ Evolución <strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción medicalizado<br />
y c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> el daño, hacia otro integral<br />
y <strong>de</strong> base comunitaria.<br />
2.1 Preparativos <strong>de</strong>l sector <strong>salud</strong> para <strong>la</strong> protección <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>salud</strong><br />
<strong>m<strong>en</strong>tal</strong> <strong>en</strong> <strong>situaciones</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sastres y emerg<strong>en</strong>cias<br />
Durante <strong>la</strong> década <strong>de</strong> los años 70 y hasta 1985 (cuando ocurr<strong>en</strong> los <strong>de</strong>sastres <strong>de</strong> México<br />
y Armero), el tema <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong> era poco reconocido y car<strong>en</strong>te <strong>de</strong> importancia <strong>en</strong><br />
<strong>situaciones</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>sastres. No existían prácticam<strong>en</strong>te estrategias <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> esta área.<br />
Sin embargo, progresivam<strong>en</strong>te, resultaba evi<strong>de</strong>nte el cuestionami<strong>en</strong>to a los marcos teóricos<br />
y metodológicos tradicionales <strong>en</strong> el abordaje <strong>de</strong> los problemas <strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong>. Se abrió<br />
así <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> p<strong>en</strong>sar <strong>en</strong> nuevas alternativas <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>en</strong> <strong>situaciones</strong> <strong>de</strong> crisis<br />
por <strong>de</strong>sastres colectivos.<br />
En México y Armero se realizaron estudios <strong>de</strong>tal<strong>la</strong>dos para evaluar <strong>la</strong> morbilidad<br />
psiquiátrica <strong>en</strong> condiciones <strong>de</strong> <strong>de</strong>sastres, a <strong>la</strong> vez que se implem<strong>en</strong>taron estrategias para el<br />
manejo <strong>de</strong> <strong>la</strong> problemática <strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong> por los trabajadores <strong>de</strong> <strong>la</strong> red <strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria<br />
(TAP). Se reconoció también <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong>l trabajo grupal y <strong>la</strong> utilización <strong>de</strong> espacios<br />
comunitarios <strong>en</strong> <strong>la</strong>s acciones.<br />
Desastre <strong>de</strong> Armero <strong>en</strong> 1985 (52).<br />
◆ Enfoque <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> riesgo, que significa<br />
un abordaje prev<strong>en</strong>tivo dirigido a eliminar o<br />
reducir <strong>la</strong> posibilidad <strong>de</strong> sufrir daños.<br />
◆ Desarrollo <strong>de</strong> p<strong>la</strong>nes y estructuras organizativas<br />
<strong>en</strong> el sector <strong>salud</strong> para el manejo <strong>de</strong> los<br />
<strong>de</strong>sastres.<br />
◆ Asist<strong>en</strong>cia sanitaria efici<strong>en</strong>te y compatible con<br />
<strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción.<br />
◆ Reconocimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l compon<strong>en</strong>te <strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong><br />
como parte <strong>de</strong> <strong>la</strong> respuesta <strong>en</strong> <strong>situaciones</strong><br />
<strong>de</strong> emerg<strong>en</strong>cia.<br />
En Armero se evaluó <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> los servicios que <strong>en</strong> <strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong> podía brindar el trabajador<br />
<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción primaria <strong>en</strong> <strong>salud</strong> (TAPS), dado que a raíz <strong>de</strong> <strong>la</strong> catástrofe fallecieron 37<br />
profesionales y trabajadores <strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong> y quedó <strong>de</strong>struido el hospital psiquiátrico<br />
regional don<strong>de</strong> se conc<strong>en</strong>traban el 87% <strong>de</strong> <strong>la</strong>s camas psiquiátricas <strong>de</strong>l <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
Tolima. En consecu<strong>en</strong>cia, quedó bi<strong>en</strong> c<strong>la</strong>ro que al sector <strong>salud</strong>, <strong>en</strong> especial al nivel primario<br />
<strong>de</strong> at<strong>en</strong>ción, le incumbía ipso facto hacerse cargo <strong>de</strong> <strong>la</strong> mayor parte <strong>de</strong> <strong>la</strong>s necesida<strong>de</strong>s<br />
psiquiátricas, tanto <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>manda cotidiana, como <strong>de</strong> <strong>la</strong> g<strong>en</strong>erada por el <strong>de</strong>sastre.