20.04.2013 Views

Protección de la salud mental en situaciones de desastres y emergencias

Protección de la salud mental en situaciones de desastres y emergencias

Protección de la salud mental en situaciones de desastres y emergencias

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

78<br />

PROTECCIÓN DE LA SALUD MENTAL EN SITUACIONES DE DESASTRES Y EMERGENCIAS<br />

La capacitación se convierte <strong>en</strong> una estrategia <strong>de</strong> primer or<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> mediano y <strong>la</strong>rgo<br />

p<strong>la</strong>zo, para el sost<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s acciones. Es funda<strong>m<strong>en</strong>tal</strong> i<strong>de</strong>ntificar y seleccionar personal<br />

perman<strong>en</strong>te (especializado y no especializado) que t<strong>en</strong>ga un compromiso real con <strong>la</strong><br />

comunidad y que garantice <strong>la</strong> multiplicación. La capacitación <strong>de</strong>be ser pertin<strong>en</strong>te, sistemática<br />

y que implique el acompañami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los ag<strong>en</strong>tes comunitarios.<br />

De igual manera, se consi<strong>de</strong>ra que <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los factores que favorec<strong>en</strong> <strong>la</strong> continuidad<br />

y sost<strong>en</strong>ibilidad <strong>de</strong> los p<strong>la</strong>nes están <strong>la</strong> organización, el fortalecimi<strong>en</strong>to y empo<strong>de</strong>rami<strong>en</strong>to<br />

comunitario.<br />

El sost<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s acciones <strong>de</strong>be verse <strong>de</strong>s<strong>de</strong> varios puntos <strong>de</strong> vista: comunidad<br />

b<strong>en</strong>eficiada, organizaciones <strong>de</strong> ayuda, fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> financiami<strong>en</strong>to y estructura <strong>de</strong>l Estado; se<br />

<strong>de</strong>be consi<strong>de</strong>rar que qui<strong>en</strong>es permanecerán <strong>en</strong> el terr<strong>en</strong>o a <strong>la</strong>rgo p<strong>la</strong>zo son <strong>la</strong>s organizaciones<br />

locales y <strong>la</strong>s instituciones <strong>de</strong>l Estado.<br />

Por esta razón, es necesario garantizar <strong>la</strong> sost<strong>en</strong>ibilidad mediante <strong>la</strong> institucionalización<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong>s acciones <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> los p<strong>la</strong>nes <strong>de</strong>l sector <strong>salud</strong>. Si el país dispone <strong>de</strong> un programa <strong>de</strong><br />

<strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong> sólido y con visión comunitaria, será una excel<strong>en</strong>te p<strong>la</strong>taforma para avanzar o<br />

proyectar tareas <strong>de</strong> mediano y <strong>la</strong>rgo p<strong>la</strong>zo que <strong>de</strong>n continuidad a <strong>la</strong>s acciones <strong>de</strong> <strong>la</strong> emerg<strong>en</strong>cia.<br />

4.8 Breves consi<strong>de</strong>raciones sobre <strong>la</strong> etapa<br />

<strong>de</strong> recuperación psicosocial<br />

La fase <strong>de</strong> recuperación se inicia, aproximadam<strong>en</strong>te, 30 días <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> un <strong>de</strong>sastre natural.<br />

Es <strong>de</strong>cir, una vez concluido el periodo post-crítico <strong>en</strong> don<strong>de</strong> se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ron <strong>la</strong>s <strong>la</strong>bores<br />

<strong>de</strong> rescate y salvam<strong>en</strong>to y <strong>en</strong> <strong>la</strong> cual todavía predominaba el impacto y aturdimi<strong>en</strong>to propio<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> catástrofe.<br />

En <strong>situaciones</strong> <strong>de</strong> conflictos armados y pob<strong>la</strong>ciones <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zadas, <strong>la</strong> <strong>de</strong>limitación -como<br />

se explicó anteriorm<strong>en</strong>te- no es tan c<strong>la</strong>ra. La recuperación psicosocial se produce <strong>en</strong> paralelo<br />

con <strong>la</strong>s acciones más emerg<strong>en</strong>tes que se van <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ndo <strong>en</strong> los <strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>tos o<br />

acciones bélicas. En ocasiones, una comunidad que atravesó por sucesos traumáticos (un<br />

<strong>de</strong>sp<strong>la</strong>zami<strong>en</strong>to, masacres, muertes o am<strong>en</strong>azas, etc.) y que apar<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te esta <strong>en</strong> recuperación,<br />

es afectada por un nuevo hecho como consecu<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> dinámica <strong>de</strong> <strong>la</strong> guerra<br />

que continúa.<br />

En <strong>la</strong> práctica, <strong>la</strong> recuperación se <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong> <strong>en</strong> paralelo con <strong>la</strong>s acciones <strong>de</strong> <strong>salud</strong> <strong>m<strong>en</strong>tal</strong><br />

que se <strong>de</strong>spliegan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el primer mom<strong>en</strong>to, <strong>la</strong>s cuales <strong>de</strong>b<strong>en</strong> t<strong>en</strong>er un s<strong>en</strong>tido integral<br />

que abarque <strong>la</strong> at<strong>en</strong>ción, pero simultáneam<strong>en</strong>te <strong>la</strong> promoción <strong>de</strong> <strong>salud</strong> y <strong>la</strong> rehabilitación.<br />

Si bi<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> etapa inmediata al <strong>de</strong>sastre o ev<strong>en</strong>to traumático existe, por lo g<strong>en</strong>eral,<br />

mucho <strong>de</strong> confusión y <strong>de</strong>sorganización, posteriorm<strong>en</strong>te pue<strong>de</strong> haber un mayor nivel <strong>de</strong><br />

p<strong>la</strong>nificación y un accionar mas organizado.<br />

En los <strong>de</strong>sastres naturales se <strong>de</strong>be realizar una re-evaluación <strong>de</strong> <strong>la</strong> situación exist<strong>en</strong>te 30<br />

días <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l mismo, para <strong>de</strong>terminar <strong>la</strong>s acciones y priorida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> el periodo <strong>de</strong> recuperación.<br />

Precisar, especialm<strong>en</strong>te, albergues que permanec<strong>en</strong>, comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> reas<strong>en</strong>tados<br />

y territorios con más afectaciones.<br />

Por lo g<strong>en</strong>eral, <strong>en</strong> <strong>la</strong> etapa <strong>de</strong> recuperación, aparec<strong>en</strong> nuevos factores <strong>de</strong> riesgo. A lo<br />

que se aña<strong>de</strong>n <strong>la</strong>s <strong>de</strong>bilida<strong>de</strong>s institucionales y sociales exist<strong>en</strong>tes, pue<strong>de</strong>n citarse:<br />

◆ Pobreza, <strong>de</strong>sempleo, subempleo y reducción <strong>de</strong> ingresos económicos a <strong>la</strong> familia.<br />

◆ Car<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> alojami<strong>en</strong>to por <strong>de</strong>strucción <strong>de</strong> vivi<strong>en</strong>das y reas<strong>en</strong>tami<strong>en</strong>tos precarios.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!