es <strong>de</strong>cir, se preten<strong>de</strong> crear un “banco público” <strong>de</strong> agua administrado por la Confe<strong>de</strong>ración Hidrográfica <strong>de</strong>l Guadiana, que sería la encargada <strong>de</strong> reasignar los nuevos <strong>de</strong>rechos, en función <strong>de</strong>l ritmo <strong>de</strong> recuperación <strong>de</strong> acuíferos, y sólo los otorgaría a quien acreditase que ha instalado caudalímetros para controlar el agua extraída. El País, 23 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2004. El 23 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 2006, tres comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> regantes <strong>de</strong> Hellín (Albacete) firmaron en la Confe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong>l Segura un contrato <strong>de</strong> cesión <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos al uso <strong>de</strong>l agua <strong>de</strong> 1,2 hm 3 a favor <strong>de</strong> la Mancomunidad <strong>de</strong> Canales <strong>de</strong>l Taibilla para abastecimientos. Para ello, se <strong>de</strong>jaron <strong>de</strong> cultivar unas trescientas hectáreas <strong>de</strong> arroz, a cambio las comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> regantes recibirán aproximadamente 360.000 euros (1.200 /ha). El Digital. Castilla-La Mancha, 25 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 2006. 9 El sistema parece inspirado en las llamadas “aguas <strong>de</strong> peaje” que utilizan la infraestructura <strong>de</strong>l trasvase Tajo-Segura para distribuir aguas propias <strong>de</strong>l Segura y <strong>de</strong>l Júcar, pagando por ello un canon a la Confe<strong>de</strong>ración en concepto <strong>de</strong> uso (J. Melgarejo, 2000). Aquí se podría plantear el problema <strong>de</strong> la capacidad <strong>de</strong> transporte si la <strong>de</strong>manda la supera, quizás podría solucionarse este problema priorizando los usos esenciales y caudales <strong>de</strong>l trasvase, y subastando la capacidad sobrante <strong>de</strong>l sistema entre los <strong>de</strong>stinatarios <strong>de</strong> recurso (A. Garrido, 2000). 10 El Banco <strong>de</strong> Aguas <strong>de</strong> California, creado por el Estado durante un extraordinario período <strong>de</strong> sequía, anunció que compraría todo el agua que se le quisiera ven<strong>de</strong>r a un precio previamente establecido y luego la ven<strong>de</strong>ría a quiénes la quisieran comprar a un precio también fijado con antelación (este último algo superior). La fórmula funcionó bien, con la sorpresa <strong>de</strong> que parte <strong>de</strong>l agua comprada por el Banco no encontró comprador, lo que parece evi<strong>de</strong>nciar que, al introducir mecanismos <strong>de</strong> precios, parte <strong>de</strong> las <strong>de</strong>mandas se “restringió”. Un estudio comparado entre los centros <strong>de</strong> intercambio españoles y el Banco <strong>de</strong> Aguas californiano pue<strong>de</strong> verse en T. M. Navarro Caballero (2005, p. 230-231). 11 Según A. Molina (2005, p. 64), los centros <strong>de</strong> intercambio no son un mo<strong>de</strong>lo necesariamente más sostenible en términos ambientales, puesto que no generan un ahorro global <strong>de</strong> agua, ya que los caudales ahorrados son utilizados para otros fines que difícilmente serán <strong>de</strong> restauración ambiental. No obstante, recientemente ha aparecido la noticia <strong>de</strong> que la Confe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong>l Guadiana comprará <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> agua a los regantes <strong>de</strong>l acuífero 23 para <strong>de</strong>stinarlos a la recuperación medioambiental <strong>de</strong> la parte alta <strong>de</strong>l río, y <strong>de</strong> ellos se podrá ce<strong>de</strong>r hasta el 30% a la Junta <strong>de</strong> Comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Castilla-La Mancha para que los utilice con fines similares. Según el presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la Confe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong>l Guadiana, Enrique Calleja, esta compra se realizará a través <strong>de</strong>l llamado centro <strong>de</strong> intercambio <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> agua y será clave en el Nuevo Plan Especial <strong>de</strong>l Alto Guadiana. El centro <strong>de</strong> intercambio fue aprobado el 22 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 2006. La Verdad, 26 <strong>de</strong> septiembre <strong>de</strong> 2006. 12 Este Decreto fue convalidado por el pleno <strong>de</strong>l Congreso <strong>de</strong> los Diputados el 22 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 2005, con 178 votos a favor y 125 absteciones. 13 El SCRATS actuaba en representación <strong>de</strong> todas las comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> regantes y usuarios individuales con <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> riego con el agua <strong>de</strong>l ATS porque las transacciones <strong>de</strong> acuerdo con la Ley <strong>de</strong>bían realizarse entre concesionarios, y el SCRATS no tenía estrictamente título concesional, ya que tenían un título administrativo “sui generis” <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong> la legislación sobre reforma y <strong>de</strong>sarrollo agrario. Para homologar este título a una concesión fue preciso promulgar el Decreto Ley 15/2005 <strong>de</strong> 16 <strong>de</strong> diciembre. Este Decreto entien<strong>de</strong> “homologable” el título que poseen los usuarios <strong>de</strong> las zonas regables <strong>de</strong> iniciativa pública a la concesión, <strong>de</strong>clarándose el carácter inscribible <strong>de</strong> dichos títulos. 14 Real Decreto Ley 9/2006, <strong>de</strong> 15 <strong>de</strong> septiembre, sobre Medidas urgentes para paliar los efectos producidos por la sequía. Este <strong>de</strong>creto respon<strong>de</strong> al agravamiento <strong>de</strong> la situación <strong>de</strong> sequía que sufre el país, que ha obligado a realizar en la cabecera <strong>de</strong>l Tajo una reserva estratégica <strong>de</strong> agua para la Mancomunidad <strong>de</strong> Canales <strong>de</strong>l Taibilla mediante contratos <strong>de</strong> cesión <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos. Este hecho ha originado un imprevisto e importante <strong>de</strong>sequilibrio en sus operaciones comerciales. Referencias ARIÑO, G. Y SASTRE, M. (1999): Leyes <strong>de</strong> Aguas y política hidráulica en España. Los mercados regulados <strong>de</strong>l agua. Comares, Granada. _________ (2001): “Los mercados <strong>de</strong> aguas como forma <strong>de</strong> gestión”, en II Congreso Ibérico sobre planificación y gestión <strong>de</strong> aguas. Zaragoza. BARCIELA, C. Y MELGAREJO, J. (EDS.) (2000): El agua en la historia <strong>de</strong> España, Universidad <strong>de</strong> Alicante. BAUER, C. J. (1996): “El mercado <strong>de</strong> aguas en California”, en A. EMBID IRU- JO, Precios y mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Madrid. EMBID IRUJO, A. (2000): “Una nueva forma <strong>de</strong> asignación <strong>de</strong> recursos: el mercado <strong>de</strong>l agua”, en 6ª Conferencia Internacional: Economía <strong>de</strong>l Agua. Iberdrola, Valencia. EMBID IRUJO, A. (Dir.) (1996): Precios y mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Madrid. GARRIDO COLMENERO, A. (2000): “Ventajas e inconvenientes <strong>de</strong>l uso <strong>de</strong>l mercado en la asignación <strong>de</strong> los recursos hídricos”, en 6ª Conferencia Internacional: Economía <strong>de</strong>l Agua. Iberdrola, Valencia. GÓMEZ RAMOS, A. Y GARRIDO COLMENERO, A. (2002): “El contrato <strong>de</strong> opción como mecanismo <strong>de</strong> cesión <strong>de</strong> agua <strong>de</strong> la agricultura a usos urbanos. Una aplicación a la ciudad <strong>de</strong> Sevilla”, en III Congreso Ibérico sobre Gestión y Planificación <strong>de</strong>l Agua, Sevilla, 13-17 <strong>de</strong> noviembre, pp. 246-252. HERRERAS, J. A. (1997): “Mercados <strong>de</strong> aguas en España. Experiencias y posibilida<strong>de</strong>s”, en I Conferencia sobre economía y gestión <strong>de</strong>l agua. Aqua 97. Colegio <strong>de</strong> Ingenieros <strong>de</strong> Caminos, Madrid. IRANZO, J. (2000): “El mercado <strong>de</strong>l agua”, en 6ª Conferencia Internacional: Economía <strong>de</strong>l agua. Iberdrola, Valencia. LEE, T. Y JURAVLEV, A. (1998): Los precios, la propiedad y los mercados en la asignación <strong>de</strong>l agua, CEPAL, Santiago <strong>de</strong> Chile, Naciones Unidas. LÓPEZ ORTIZ, M. I. y MELGAREJO MORENO, J. (2005): “¿Es eficiente un mercado <strong>de</strong>l agua? Algunas reflexiones a la luz <strong>de</strong> la historia <strong>de</strong> España”, en MEL- GAREJO MORENO, J. y MOLINA GIMÉNEZ, A. (Coord.): Los mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Navarra. LÓPEZ PELLICER, J. A. (2001): “El llamado mercado <strong>de</strong>l agua en la Ley 46/1999”, en M. SENENT (Coord.), Reflexiones sobre el futuro <strong>de</strong>l agua ante el siglo XXI. Homenaje a Emilio Pérez. CAM, Murcia. MELGAREJO MORENO, J. (2000): “De la política hidráulica a la planificación hidrológica. Un siglo <strong>de</strong> intervención <strong>de</strong>l Estado”, en C. Barciela y J. Melgarejo (Eds.), El agua en la Historia <strong>de</strong> España. Publicaciones <strong>de</strong> la Universidad <strong>de</strong> Alicante, Alicante. _________ (2000): “Balance económico <strong>de</strong>l trasvase Tajo-Segura”. Investigaciones Geográficas, 24. MELGAREJO MORENO, J. y MOLINA GIMÉNEZ, A. (Coord.) (2005): Los mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Navarra. MENENDEZ REXACH, A. (1996): “Reflexiones sobre un mercado <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> aguas en el or<strong>de</strong>namiento jurídico español”, en A. EMBID IRUJO, Precios y mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Madrid. MOLINA GIMÉNEZ, A. (2005): “El mercado <strong>de</strong>l agua en España. Fundamento y análisis crítico”, en MELGAREJO MORENO, J. y MOLINA GIMÉNEZ, A. (Coord.): Los mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Navarra. NAVARRO CABALLERO, T. M. (2005): “La intervención administrativa en el contrato <strong>de</strong> cesión y en los centros <strong>de</strong> intercambio <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos al uso privativo <strong>de</strong> las aguas”, en MELGAREJO MORENO, J. y MOLINA GIMÉNEZ, A. (Coord.): Los mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Navarra. PÉREZ DÍAZ, Y OTROS (1996): Política y economía <strong>de</strong>l agua en España. Círculo <strong>de</strong> Empresarios, Madrid. RICO GONZÁLEZ, M. Y GÓMEZ LIMÓN, J. A. (2002): “¿Funcionarán Los mercados <strong>de</strong>l agua en España?”, en III Congreso Ibérico sobre Gestión y Planificación <strong>de</strong>l Agua, Sevilla, 13-17 <strong>de</strong> noviembre, pp. 308-314. RIETA SÁNCHEZ, E. (2000): “Una mejora en el uso <strong>de</strong>l agua: posibilidad <strong>de</strong> un mercado”, en II Congreso Ibérico sobre Planificación y gestión <strong>de</strong> aguas. Oporto, noviembre. SEGURA GRAINO, R. (1996): “La introducción en España <strong>de</strong> un mercado <strong>de</strong> aguas a la luz <strong>de</strong> la experiencia californiana”, en A. EMBID IRUJO, Precios y mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Madrid. SEVILLA, M. (2000): “El mercado <strong>de</strong> agua. Variables económicas, juídicas, medioambientales, sociales y políticas”. Alquibla, 6. VERGARA BLANCO, A. (1996): “El mercado <strong>de</strong> aguas en el <strong>de</strong>recho chileno. Titularida<strong>de</strong>s privadas y libertad <strong>de</strong> transacción”, en A. EMBID IRUJO, Precios y mercados <strong>de</strong>l agua. Civitas, Madrid. Dret d’Aigües 61
62 Administració <strong>de</strong> l’Aigua L’Albufera, pulmón acuático cercano a la ciudad <strong>de</strong> Valencia, que en los últimos años viene siendo objeto <strong>de</strong> veneración. Nuevas formas <strong>de</strong> reasignación <strong>de</strong> caudales. Especial atención a los bancos públicos <strong>de</strong> agua. José Alberto Comos Guillem Licenciado en Derecho Director <strong>de</strong> la Fundació Aigua i Progrés <strong>de</strong> la Comunitat Valenciana El autor sentado en una <strong>de</strong> las sillas <strong>de</strong> los Síndics <strong>de</strong>l Tribunal <strong>de</strong> les Aigües
- Page 2 and 3:
NÚMERO 1. PRIMER QUADRIMESTRE DE 2
- Page 4 and 5:
Tractat de l’Aigua. Revista Valen
- Page 6 and 7:
Denis Diderot Cubierta de L’Encyc
- Page 8 and 9:
las avenidas e inundaciones a la ev
- Page 10 and 11:
Càntirs, colxos, botiges, llibrell
- Page 12 and 13: Nuestros propósitos El lector tien
- Page 14 and 15: Contribucions al Tractat de l’Aig
- Page 16 and 17: I. La importancia de la cuestión:
- Page 18 and 19: III. El cambio climático y su repe
- Page 20 and 21: nemezan (France) (J. DESSENS and P.
- Page 22 and 23: V.1. La evolución pluviométrica d
- Page 24 and 25: Referencias ALEXANDERSSON. H., 1986
- Page 26 and 27: POSIBLES CICLOS DE RETRO-ALIMENTACI
- Page 28 and 29: dean la CMO. Datos experimentales m
- Page 30 and 31: tratos durante la noche, que se re-
- Page 32 and 33: FIGURA 8. Izquierda. Promedio de lo
- Page 34 and 35: FIGURA 12. Promedio de la columna d
- Page 36 and 37: Quan es parla de patrimoni històri
- Page 38 and 39: funcionament i de les quals podem r
- Page 40 and 41: XVIII i XX la comarca del Baix Maes
- Page 42 and 43: lluïdes per dins per fer estanc el
- Page 44 and 45: I una darrera i també senzilla arq
- Page 46 and 47: Estos criteris són en realitat una
- Page 48 and 49: No podemos comenzar a hablar sobre
- Page 50 and 51: JÚCAR: Comprende la cuenca propia
- Page 52 and 53: los cuales más del 70 % se encuent
- Page 54 and 55: Debido a estas lluvias se produjero
- Page 56 and 57: Conceptualmente, el agua ha pasado
- Page 58 and 59: cio administrativo positivo), con l
- Page 60 and 61: prioritaria vocación ambiental y t
- Page 64 and 65: MERCADOS DEL AGUA Concepto Los merc
- Page 66 and 67: susceptible de cesión y las caract
- Page 68 and 69: 2006 se firmó el primer contrato d
- Page 70 and 71: cambio o bien generalizar su aplica
- Page 72 and 73: entorno al 28% de la media, los cau
- Page 74 and 75: Introducció El 30 d’octubre de 2
- Page 76 and 77: la centuriació. Tanmateix, on mill
- Page 78 and 79: Restes del Molí de la Rambla, cons
- Page 80 and 81: mòdul de la Séquia Major en 12 fi
- Page 82 and 83: Referències AJUNTAMENT D’ELX (19
- Page 84 and 85: Actualitat de l’Aigua Bibliografi
- Page 86 and 87: Bibliografia Temàtica Regadiu i us
- Page 88 and 89: CALATAYUD GINER, Salvador: “Notas
- Page 90 and 91: LAIRÓN, Aureliano (Eds.): L’espa
- Page 92 and 93: PERIS ALBENTOSA, Tomàs - ROMERO GO
- Page 94: Número 1. Primer Quadrimestre de 2