L’article 118 de l’Estatut d’Autonomia de Catalunya estableixque “correspon a <strong>la</strong> G<strong>en</strong>eralitat, respectant les condicionsbàsiques que l’Estat estableixi per garantir <strong>la</strong> igualtat <strong>en</strong> l’exercicidel dret i <strong>la</strong> reserva de llei orgànica, <strong>la</strong> competència exclusiva<strong>sobre</strong> ...<strong>la</strong> dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública, el contingut i elsrequisits per a obt<strong>en</strong>ir-<strong>la</strong>”.En aquest s<strong>en</strong>tit, haurem d’anar als articles 32 a 36 de <strong>la</strong>Llei Orgànica 1/2002, de 22 de març, regu<strong>la</strong>dora del dretd’associació, t<strong>en</strong>int <strong>en</strong> compte que amb posterioritat a l’Estatuthan estat publicades dues normatives més re<strong>la</strong>cionadesdirectam<strong>en</strong>t amb <strong>la</strong> dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública com són,d’una banda, el Reial decret 1266/2007, de traspàs de funcionsde l’Administració de l’Estat a <strong>la</strong> G<strong>en</strong>eralitat <strong>en</strong> matèriade dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública de les associacions i aplicaciódels b<strong>en</strong>eficis fiscals a les associacions i fundacions, i d’altrabanda, el Decret 6/2008, pel qual s’assign<strong>en</strong> al Departam<strong>en</strong>tde Justícia les funcions traspassades a <strong>la</strong> G<strong>en</strong>eralitatde Catalunya <strong>en</strong> matèria de dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública de lesassociacions i aplicació dels b<strong>en</strong>eficis fiscals a associacionsi fundacions.A partir de l’1 de novembre de 2007 es van traspassar a <strong>la</strong>G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya (i posteriorm<strong>en</strong>t es van assignar alDepartam<strong>en</strong>t de Justícia) les segü<strong>en</strong>ts funcions amb re<strong>la</strong>cióa les associacions, federacions i confederacions que des<strong>en</strong>volupinmajoritàriam<strong>en</strong>t les seves funcions a Catalunya, estiguininscrites <strong>en</strong> un registre de titu<strong>la</strong>ritat de <strong>la</strong> G<strong>en</strong>eralitat deCatalunya i tinguin seu <strong>en</strong> el territori de Catalunya:1. Dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública.2. Revocació de <strong>la</strong> dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública.3. Verificació i sanció del r<strong>en</strong>dim<strong>en</strong>t de comptes de les <strong>en</strong>titatsdec<strong>la</strong>rades d’utilitat pública.La G<strong>en</strong>eralitat de Catalunya exercirà aquestes funcionsd’acord amb els procedim<strong>en</strong>ts que el<strong>la</strong> mateixa estableixi queinclouran, <strong>en</strong> tot cas, l’informe preceptiu del Ministeri d’Economiai His<strong>en</strong>da, previst a l’article 35 de <strong>la</strong> Llei orgànica 1/2002,de 22 de març, i a l’article 3 del Reial decret 1740/2003, de19 de desembre.La dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública de les associacions, federacionsi confederacions tindrà efectes equival<strong>en</strong>ts des del puntde vista registral, de fom<strong>en</strong>t i fiscals als de l’AdministracióG<strong>en</strong>eral de l’Estat <strong>en</strong> l’exercici d’aquestes funcions, sempreque l’informe preceptiu del Ministeri d’Economia i His<strong>en</strong>dasigui favorable.Tota aquesta diversitat legis<strong>la</strong>tiva es complem<strong>en</strong>ta amb l’article322-15 de <strong>la</strong> 4/2008 re<strong>la</strong>tiva als deures d’e<strong>la</strong>boració delscomptes i de transparència, i que posteriorm<strong>en</strong>t analitzarem.5.1. Requisits per poder sol . licitar <strong>la</strong> Dec<strong>la</strong>raciód’Utilitat PúblicaTota <strong>en</strong>titat que vulgui ser dec<strong>la</strong>rada d’utilitat pública ha deseguir uns tràmits, però a priori cal que reuneixi els requisitssegü<strong>en</strong>ts:a ) L’associació ha de promoure l’interès g<strong>en</strong>eral. La normativafa una <strong>en</strong>umeració exhaustiva que no podem <strong>en</strong>t<strong>en</strong>dreperò com un numerus c<strong>la</strong>usus. Així cita concretam<strong>en</strong>tles segü<strong>en</strong>ts finalitats: les de def<strong>en</strong>sa dels drets humans,de les víctimes del terrorisme i actes viol<strong>en</strong>ts, d’assistènciasocial i inclusió social, cíviques, educatives, culturals,ci<strong>en</strong>tífiques, esportives, sanitàries, <strong>la</strong>borals, d’<strong>en</strong>fortim<strong>en</strong>tinstitucional, de cooperació per al des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t, depromoció del voluntariat, de promoció de l’acció social, dedef<strong>en</strong>sa del medi ambi<strong>en</strong>t, de promoció i at<strong>en</strong>ció a les persones<strong>en</strong> risc d’exclusió per raons físiques, econòmiques oculturals, de promoció dels valors constitucionals i def<strong>en</strong>sadels principis democràtics, de fom<strong>en</strong>t de <strong>la</strong> tolerància, defom<strong>en</strong>t de l’economia social, de des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>t de <strong>la</strong>societat de <strong>la</strong> informació, o d’investigació ci<strong>en</strong>tífica i des<strong>en</strong>volupam<strong>en</strong>ttecnològic.b ) L’activitat social no ha d’estar restringida a b<strong>en</strong>eficiar elsseus socis, sinó que ha d’estar oberta a qualsevol altrepossible b<strong>en</strong>eficiari que reuneixi les condicions i els caràctersexigits per l’índole de les seves pròpies finalitats.c ) Les retribucions que puguin t<strong>en</strong>ir els membres dels òrgansde repres<strong>en</strong>tació no pod<strong>en</strong> ser a càrrec de fons i subv<strong>en</strong>cionspúbliques.d ) Els mitjans personals i materials i <strong>la</strong> seva organització hande ser adequats per a garantir el complim<strong>en</strong>t de les sevesfinalitats.e ) L’<strong>en</strong>titat ha d’estar constituïda, inscrita i <strong>en</strong> funcionam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>ys durant els dos anys immediatam<strong>en</strong>t anteriors a <strong>la</strong>pres<strong>en</strong>tació de <strong>la</strong> sol . licitud.Per finalitzar aquest epígraf, cal afegir que les federacions,confederacions i unions d’<strong>en</strong>titats pod<strong>en</strong> ser dec<strong>la</strong>rades d’utilitatpública, sempre que els anteriors requisits els compleixintant les mateixes federacions, confederacions i unions, comcadascuna de les <strong>en</strong>titats que hi estan integrades.5.2. Els drets i les obligacions de lesassociacions dec<strong>la</strong>rades d’utilitat públicaD’acord amb l’article 33 de <strong>la</strong> Llei orgànica 1/2002, regu<strong>la</strong>doradel dret d’associació, les associacions dec<strong>la</strong>rades d’utilitatpública t<strong>en</strong><strong>en</strong> els drets segü<strong>en</strong>ts:V. Inici de l’Activitat67
a ) Utilitzar <strong>la</strong> m<strong>en</strong>ció “Dec<strong>la</strong>rada d’utilitat pública” <strong>en</strong> tota c<strong>la</strong>ssede docum<strong>en</strong>ts, a continuació de <strong>la</strong> seva d<strong>en</strong>ominació.b ) Gaudir de les exempcions i els b<strong>en</strong>eficis fiscals que <strong>la</strong> Llei49/2002 reconeix al seu favor, <strong>en</strong> els termes i les condicionsque preveu aquesta normativa (b<strong>en</strong>eficis fiscals d’unabanda i inc<strong>en</strong>tius al mec<strong>en</strong>atge d’una altra).c ) Gaudir de b<strong>en</strong>eficis econòmics que les lleis estableixin afavor seu.d ) Assistència jurídica gratuïta <strong>en</strong> els termes que preveu <strong>la</strong>legis<strong>la</strong>ció específica.Segons l’article 34 de <strong>la</strong> Llei orgànica 1/2002, regu<strong>la</strong>dora deldret d’associació, les associacions dec<strong>la</strong>rades d’utilitat públicat<strong>en</strong><strong>en</strong> les segü<strong>en</strong>ts obligacions:a ) Han de retre els comptes anuals de l’exercici anterior <strong>en</strong>el termini dels sis mesos segü<strong>en</strong>ts al seu acabam<strong>en</strong>t. Elscomptes anuals esm<strong>en</strong>tats han d’expressar <strong>la</strong> imatgefidel del patrimoni, dels resultats i de <strong>la</strong> situació financera,així com l’orig<strong>en</strong>, <strong>la</strong> quantia, <strong>la</strong> destinació i l’aplicació delsingressos públics percebuts.b ) Han de pres<strong>en</strong>tar una memòria descriptiva de les activitatsrealitzades durant aquest període davant de l’organisme<strong>en</strong>carregat <strong>en</strong> el Registre correspon<strong>en</strong>t, on qued<strong>en</strong> dipositades.c ) Han de facilitar a les administracions públiques els informesque aquestes els requereixin, <strong>en</strong> re<strong>la</strong>ció amb les activitatsrealitzades <strong>en</strong> complim<strong>en</strong>t de les seves finalitats.L’incomplim<strong>en</strong>t de les obligacions provoca <strong>la</strong> revocació de<strong>la</strong> dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública. Breum<strong>en</strong>t, podem dir que unavegada incoat el procedim<strong>en</strong>t de revocació, es notificarà al’<strong>en</strong>titat <strong>la</strong> tramitació i les causes que l’han motivat perquè<strong>en</strong> un termini determinat aporti les al . legacions, docum<strong>en</strong>ts iinformacions que estimin oportunes o proposin les pràctiquesde les proves que considerin necessàries.5.3. Docum<strong>en</strong>tació que cal adjuntar a <strong>la</strong>sol . licitud de Dec<strong>la</strong>ració d’Utilitat PúblicaPer sol . licitar <strong>la</strong> dec<strong>la</strong>ració d’utilitat pública, cal pres<strong>en</strong>tar elsdocum<strong>en</strong>ts segü<strong>en</strong>ts:a ) Memòria de les activitats que hagi des<strong>en</strong>volupat ininterrompudam<strong>en</strong>tl’<strong>en</strong>titat durant els dos últims anys, com amínim. Aquesta memòria ha d’anar signada pels membresde <strong>la</strong> junta directiva o òrgan que tingui atribuïda <strong>la</strong> repres<strong>en</strong>tació.El contingut mínim d’aquesta memòria ha de ser:• Nombre de socis, tant persones físiques com jurídiques,que integr<strong>en</strong> l’associació.• Descripció de les activitats des<strong>en</strong>volupades i delsserveis prestats durant el temps al qual es refereix<strong>la</strong> memòria. Aquestes activitats i aquests serveis nopodran estar restringits exclusivam<strong>en</strong>t a b<strong>en</strong>eficiar elsseus associats, sinó que hauran d’estar oberts a qualsevo<strong>la</strong>ltre possible b<strong>en</strong>eficiari que reuneixi les condicionsi els caràcters exigits per l’índole dels fins del’associació.• Consignació dels resultats obtinguts amb <strong>la</strong> realitzaciód’aquestes activitats.• Grau o nivell de complim<strong>en</strong>t efectiu dels fins estatutaris.• Nombre total de b<strong>en</strong>eficiaris o usuaris de les activitatso serveis que presta l’<strong>en</strong>titat, <strong>la</strong> c<strong>la</strong>sse i el grau d’at<strong>en</strong>cióque reb<strong>en</strong> i els requisits o circumstàncies que hande reunir per gaudir d’aquesta condició.• Mitjans personals de què disposa l’<strong>en</strong>titat, amb expressióde <strong>la</strong> p<strong>la</strong>ntil<strong>la</strong> de personal.• Mitjans materials i recursos amb què compta l’<strong>en</strong>titat,amb especial referència a les subv<strong>en</strong>cions públiques i<strong>la</strong> seva aplicació.• Retribucions percebudes <strong>en</strong> els dos últims anys pelsmembres de l’òrgan de repres<strong>en</strong>tació, sigui per raó delseu càrrec, sigui per <strong>la</strong> prestació de serveis difer<strong>en</strong>ts ales funcions que els correspon<strong>en</strong> com a membres del’òrgan esm<strong>en</strong>tat, amb especificació de <strong>la</strong> naturalesa<strong>la</strong>boral o mercantil de les retribucions i els fons ambcàrrec als quals han estat abonades.• L’organització dels difer<strong>en</strong>ts serveis, c<strong>en</strong>tres o funcions<strong>en</strong> que es diversifica l’activitat de l’associació.b ) Comptes anuals dels dos darrers exercicis tancats, quecompr<strong>en</strong>guin el ba<strong>la</strong>nç de situació, el compte de resultatsi <strong>la</strong> memòria econòmica; que mostrin <strong>la</strong> imatge fidel delpatrimoni, de <strong>la</strong> situació financera i dels resultats de l’<strong>en</strong>titat.Aquests docum<strong>en</strong>ts aniran signats pels membres de<strong>la</strong> junta directiva o òrgan de repres<strong>en</strong>tació.c ) Certificat de l’Agència Tributària que acrediti que l’associacióestà al corr<strong>en</strong>t de les seves obligacions fiscals i pertant, no té deutes amb l’Estat.68 UP22 • <strong>Manual</strong> <strong>associatiu</strong> <strong>sobre</strong> <strong>la</strong> constitució i <strong>posada</strong> <strong>en</strong> <strong>marxa</strong> d’una associació