Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratuari buruzko ...

- Zer ezagutza, trebetasun eta esperientzia izango dituzte beren irakasleek?
- Ba al dute gidaliburu, kontsulta-lan (hiztegi, gramatika, etab.), ikus-entzunezko, ordenagailu edota
programa informatikorik?
- Zenbat denbora dute edo zenbat denbora erabili nahi dute ikasteko?
Irakaskuntza- eta ikaskuntza-egoeraren analisia egin ondoren, analisi horren araberako
helburuak zehaztu beharko dira, argi eta era esplizituan; helburuek ikasleen beharrak asetzeko
baliagarriak izan behar dute, eta baita errealistak ere, haien ezaugarri eta baliabideen araberakoak,
alegia. Hizkuntzen ikaskuntza antolatuan eragile askok dihardute; ez soilik irakasleek eta ikasleek
ikasgelan, baita hezkuntza-arloko agintariek, aztertzaileek, gidaliburuen egile eta argitaratzaileek, etab.
Guztiak helburuetan bat etorriz gero, ikasleei helburu horiek lortzen laguntzeko lan koherentea egin ahal
izango dute, nork bere aldetik bada ere. Beren helburuak eta metodoak argi eta era esplizituan agertzeko
modua ere badute, beren lanaren produktuak erabiliko dituztenen mesederako.
1. kapituluan azaltzen denez, horretarako osatu zen, hain zuzen ere, Europako Erreferentzi Markoa.
Bere zeregina betetzeko zenbait irizpide bete behar ditu: integratzailea, gardena eta koherentea
behar du izan. Irizpide horiek 1. kapituluan azaltzen dira. Izaera "integratzaileari" dagokionez, gehixeago
zehaztea komeni da, dena den: erabiltzaileari bere helburuak, metodoak eta produktuak deskribatzeko
behar duen guztia eskaini beharko liokeela esan nahi du integratzaile izateak.
2. kapituluan (zehatzago, hasieran nabarmenduta ageri den paragrafoan) parametro-, kategoria-
eta adibide-sistema bat ematen da, 4. eta 5. kapituluetan xeheago aztertzen dena; sistema horrekin
argiago azaldu nahi da zein diren hizkuntza baten erabiltzaileek hizkuntza hori erabiltzean garatzen
dituzten gaitasunak (ezagutzak, trebetasunak, jarrerak). Ikasleak gaitasun horiei, bere muga linguistiko
eta kulturalen ondorioz sortzen diren erronkei, erantzun ahal izango die komunikazioan (adibidez,
gizarte-bizitzako inguru desberdinetan, bere baldintza eta mugekin, komunikazio-ataza eta jarduerak
gauzatzea).
3. kapituluan agertzen diren erreferentzi maila bateratuek prozesua antolatzeko bidea ematen
dute, ikasleek hizkuntz gaitasuna eskema deskribatzailearen parametroen arabera garatzen duten
neurrian.
Hizkuntzen irakaskuntzaren helburua ikasleek hizkuntza jakin batean nolabaiteko gaitasuna lortzea
eta hizkuntza hori nolabait menderatzea dela onartzen badugu, gure helburuak garbi eta era
integratzailean zehazteko lagungarri izango da hemen agertzen den sistema. 4. kapitulutik aurrera,
galdera batzuk agertzen dira atal bakoitzaren amaieran, erabiltzaileak gogoeta egin dezan, eta atala bere
helburu eta interesetarako lagungarria den eta zertan izan daitekeen lagungarri erabaki dezan. Litekeena
da erabiltzaileak atal jakin bat desegokia dela erabakitzea, agian ez delako gogoan dituen ikasleentzat
egokia, edo, haiei baliagarri gerta balekieke ere, ez delako lehentasunezkoa, denborak eta beste
baliabide batzuek ezarritako mugak direla eta. Hala izanez gero, alde batera utz daiteke atal hori. Aldiz,
egoki ikusten bada (eta litekeena da, agian, testuingurua kontuan hartuta, erakargarria izatea),
Erreferentzi Markoaren 4. eta 5. kapituluetan kategoria eta parametro nagusien izenak agertzen dira,
zenbait adibidez gainera.
Dena den, asmoa ez da oso kategoria eta adibide zehatzak ematea. Erabiltzaileak arlo espezializatu
bat deskribatu behar badu, adibidez, litekeena da oraingo sailkapenean beste zenbait azpikategoria
zehaztu behar izatea. Adibideak iradokizun hutsak dira. Erabiltzaileak horietako batzuk kontuan hartu,
beste batzuk baztertu edo bereak erants ditzake. Izan ere, gogoan izan behar dugu Erreferentzi Markoan
agertzen diren zenbait gauza alferrikakoak izan daitezkeela erabiltzaile batzuentzat, eta, funtsezkoak,
aldiz, beste jatorri kultural batekoentzat, edo beste egoera batean diharduten eta beste era bateko
ikasleak dituztenentzat. "Baldintza eta mugei" dagokienez, adibidez, baliteke ikastetxe jakin bateko
irakasleak entzumen-mailak kontuan hartzeko beharrik ez izatea; aldiz, hegazkin-pilotuen irakasle batek
bere ikasleak, izugarrizko hotsa dagoela, lurretik airerako komunikazio batean zifrak behar bezala
ezagutzen trebatzea lortzen ez badu, ikasle horiek, eta beren hegazkineko bidaiariak, heriotzara kondena
ditzake! Bestalde, erabiltzaile bati egoki irudi dakioke zenbait kategoria eta adierazle eranstea, eta
kategoria eta adierazle berri horiek lagungarriak izan daitezke beste erabiltzaile batentzat. Hori dela eta,
Markoko 4. eta 5. kapituluetako eskema taxonomikoa ez da sistema itxitzat hartu behar, esperientziaren
bidez garatzeko sistematzat baizik.
Printzipio hori bera aplikatu dugu hizkuntz gaitasunaren mailei dagokienez. 3. kapituluan argi eta
garbi azaltzen denez, erabiltzaile bakoitzak finkatuko du mailak bereizteko arrazoiaren eta bereizketa
horretatik aterako den informazioari emango dion erabileraren araberako maila-kopurua. Ez da komeni
maila asko, edo entitate asko, finkatzea, premiarik ez badago. Adarkatze "hipertestualaren" printzipioak
–3.2. atalean azaltzen da printzipio hori (1. irudia)– banda zabalago edo estuagoko mailak finkatzeko
aukera ematen die profesionalei, hots, bere beharren arabera, ikasle-taldean bereizketa lausoagoak edo
nabarmenagoak egiteko. Helburuen bereizketa-mailen arabera ere egin daiteke (eta hala egiten da sarri),
eta helburu horien lorpena kalifikazioen arabera neurtu.
9