Hizkuntzen Europako Erreferentzia Marko Bateratuari buruzko ...

2.1.3. Hizkuntz jarduerak
Ikasleak edo erabiltzaileak duen hizkuntz gaitasuna hizkuntz jarduerak gauzatuz jartzen da abian;
hizkuntz jarduera horien artean sartzen dira harrera, ekoizpena, elkarreragina eta bitartekotza
(zehazki, interpretatuz edo itzuliz). Mota horietako guztietako jarduerak testuen bidez egiten dira, ahozko
zein idatzizko testuen bidez, edo bietakoen bidez.
Prozesu moduan, harrera eta ekoizpena (ahozkoa eta, hala dagokionean, idatzizkoa) primarioak
dira, jakina; biak baitira ezinbestekoak, elkarreraginik izango bada. Erreferentzi Marko honetan, dena
den, hizkuntz jardueren parte diren bi termino horiek bakoitzak bere aldetik duten zereginaren arabera
aztertuko dira. Ulermen-jarduerak dira, adibidez, irakurketa isila eta hedabideei arreta ematea. Eta
garrantzi handikoak dira, halaber, ikaskuntza-mota askotan (ikastaro baten edukien ulermena eta
gidaliburuen kontsulta, edo erreferentziazko obrena eta dokumentuena). Ekoizpen-jarduerek garrantzi
handiko zeregina dute hainbat arlo akademiko eta profesionaletan (ahozko aurkezpenak, idatzizko
ikerketak eta txostenak), eta gizartean balio berezia ematen zaie (idatziz aurkeztu dena edo ahozko
azalpenak artikulatzean erakusten den jarioa balioesterakoan, adibidez).
Elkarreraginean, gutxienez bi gizabanakok ahozko edo idatzizko trukea egiten dute, eta truke
horretan ekoizpena eta ulermena garatzen dira, txandaka, eta, ahozko komunikazioan, baita elkarren
gainka ere. Izan ere, bi solaskide aldi berean aritu daitezke elkarri hizketan eta entzuten; baina, hitz
egiteko txanda zorrotz errespetatzen dutenean ere, entzulea, oro har, hiztunaren mezuaren gainerako
zatia asmatzen eta hari zer erantzungo dion prestatzen aritzen da. Elkarreragiten ikasteak, beraz, ahozko
adierazpenak ulertzen eta ekoizten ikastea baino askoz ere gehiago esan nahi du. Oro har,
elkarreraginari garrantzi handia ematen zaio hizkuntzaren erabileran eta ikaskuntzan, funtsezko zeregina
baitu komunikazioan.
Bai ulermen bai ekoizpenean, bitartekotza-jarduerek, idatzizkoek zein ahozkoek, elkarrekin
zuzenean komunikatzerik ez duten pertsonen arteko komunikazioa ahalbidetzen dute. Itzulpenak edo
interpretazioak, parafrasiak, laburpenak edo oharrak hartzeak jatorrizko testua birformulatzeko gaitasuna
emango dio pertsona jakin bati, testu hartara zuzenean jotzeko modurik ez duenean. Hizkuntz arloko
bitartekotza-jarduerek, zeinetan testu bat birprozesatzen baita, garrantzi handiko zeregina dute gure
gizarteetako hizkuntz jarduera arruntean.
2.1.4. Arloak
Hizkuntz jarduerak arloen testuinguruan kokatzen dira. Arloak askotarikoak izan daitezke, baina
hizkuntzen ikaskuntzari loturiko arrazoi praktikoak direla eta, lau arlo-mota bereizten dira oro har: arlo
publikoa, arlo pertsonala, hezkuntza-arloa eta lan-arloa.
Arlo publikoak elkarreragin sozial arruntari dagokion guztia hartzen du bere baitan (enpresa- eta
administrazio-entitateak, zerbitzu publikoak, kultur eta aisia-jarduera publikoak, hedabideekiko
harremanak, etab.). Horren osagarri da arlo pertsonala, familiarteko harremanak eta gizabanakoaren
gizarte-jarduerak biltzen dituena.
Lan-arloak nork bere lanbidearen jardunean egiten dituen ekintzekin eta harremanekin zerikusia
duen oro hartzen du. Hezkuntza-arloak (izaera oro har instituzionaleko) ikaskuntzarekin edo
formazioarekin zerikusia du; testuinguru horretan, ezagutza edo trebetasun espezifikoak lortzea da
helburua.
2.1.5. Atazak, estrategiak eta testuak
Komunikazioak eta ikaskuntzak atazak gauzatzea eskatzen du, eta ez soilik hizkuntzarekin zerikusia
duten atazak, nahiz eta hizkuntz jarduerak diren eta gizabanakoari komunikazio-gaitasuna eskatzen
dioten. Atazak errutinazkoak edo automatikoak ez badira, estrategiak erabili beharko dira
komunikazioan eta ikaskuntzan. Eta atazak gauzatzeko hizkuntz jarduerak bideratu behar diren heinean,
ezinbestekoa izango da ahozko nahiz idatzizko testuak garatzea (ulermenaren, ekoizpenaren,
elkarreraginaren edo bitartekotzaren bidez).
Aurretik deskribatu dugun ikuspegi orokorra ekintzetan oinarritua da, argi eta garbi. Eragileek beren
gaitasunei loturiko estrategiak nola erabiltzen dituzten eta egoera bakoitza nola sumatzen edo
imajinatzen duten hartzen du kontuan, alde batetik; eta, bestetik, testuinguru eta baldintza jakinetan
gauzatu behar diren ataza edo atazak.
Hortaz, armairua mugitu (ataza) behar duen norbaitek, bultzaka eraman dezake, edo, errazago
garraiatzeko, piezak askatu eta gero berriz muntatu, edo profesional bati deitu mugi diezaion, edo amore
eman eta lan hori hurrengo eguna arte bere horretan utzi, etab. (estrategia guztiak). Aukeratzen den
23