30.05.2013 Views

Vicende storiche della lingua di Roma

Vicende storiche della lingua di Roma

Vicende storiche della lingua di Roma

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

70 Vittorio Formentin<br />

APPENDICE<br />

Stando alle <strong>di</strong>ligenti ricerche del Fraschetti il più antico documento in cui compare<br />

il nome <strong>di</strong> Giovanni Cenci è una promissio pacis stipulata appunto da Giovanni,<br />

cancellarius Urbis, a nome anche del fratello Pietro, a favore <strong>di</strong> dominus<br />

Iacobus et dominus Paulus canonici ecclesie Sancte Marie in Transtiberim, filii<br />

condam domini Petri de Magistris Luce, de regione Sancti Angeli, innanzi ai notai<br />

Antonio <strong>di</strong> Lorenzo Scambi e Giacomo Mastri il 14 settembre 1367 (Biblioteca<br />

Apostolica Vaticana, S. Angelo in Pescheria, I/3, cc. 105v-107r) 105 . Precedente<br />

<strong>di</strong> qualche mese è però un altro atto del medesimo protocollo (c. 76rv), nel quale<br />

Giovanni Cenci, che già si fregia del titolo <strong>di</strong> cancellarius Urbis, è in<strong>di</strong>cato tra i<br />

testimoni <strong>della</strong> subarratio che sancisce il matrimonio <strong>di</strong> Alexius condam magistri<br />

Pauli de Vallatis de regione Sancti Angeli con domina Maria filia condam Iacobi<br />

Bellihominis de regione Transtiberim. Ecco il testo dell’imbreviatura (i numeri in<br />

apice in<strong>di</strong>cano la rigatura del manoscritto):<br />

In<strong>di</strong>ctione V a , mense iunii, <strong>di</strong>e XV.<br />

2 In presentia mei notarii etc. Hec est subarratio et hoc est 3 matrimonium inceptum<br />

et confirmatum per verba de presenti 4 per Alexium condam magistri Pauli de<br />

Vallatis de regione 5 Sancti Angeli ex una parte et dominam Mariam filiam condam<br />

6 Iacobi Bellihominis de regione Transtiberim uxorem eius ex altera 7 et facta et stipulata<br />

per me notarium in presentia infrascriptorum testium 8 sub hac forma et sub<br />

hiis verbis, videlicet primo interrogatus 9 <strong>di</strong>ctus Alexius per me notarium si volebat<br />

et vult 10 <strong>di</strong>ctam dominam Mariam ibidem presentem et au<strong>di</strong>entem in eius legitimam<br />

11 uxorem, qui Alexius respon<strong>di</strong>t et <strong>di</strong>xit quod volebat et vult; 12 et e<br />

converso secundo interrogata <strong>di</strong>cta domina Maria per me notarium 13 si volebat et<br />

vult <strong>di</strong>ctum Alexium ibidem presentem et 14 au<strong>di</strong>entem in eius legitimum maritum,<br />

que domina tunc respon<strong>di</strong>t et 15 <strong>di</strong>xit quod volebat et vult ipsum pro eius marito;<br />

et hoc 16 <strong>di</strong>cto <strong>di</strong>ctus Alexius cum quodam anulo aureo cum quodam 17 lapide<br />

pretioso in <strong>di</strong>gito manus destre ipsius domine 18 anullaris eam subarravit in signum<br />

veri matrimonii.<br />

105 Fraschetti (1935, 193 n.); l’atto è pubblicato alle pp. 266-8 (doc. 2). Si è già detto che in Supino<br />

Martini (1979, 515), questo stesso istrumento è in<strong>di</strong>cato con la data erronea del 12 agosto<br />

(verosimilmente per uno scambio con la data del doc. 3 del Fraschetti, che è sì del 12 agosto, ma<br />

del 1376). I due canonici <strong>di</strong> S. Maria in Trastevere che costituiscono la controparte <strong>di</strong> Giovanni e<br />

Pietro Cenci sono in<strong>di</strong>cati dal Fraschetti come filii condam domini Petri de Magistris (donde Supino<br />

Martini 1979, 515): sulla base <strong>della</strong> ricognizione <strong>di</strong>retta del documento il nome familiare va<br />

però rettificato, come qui si è scritto, in de Magistris Luce, la nota famiglia romana «<strong>di</strong> antica tra<strong>di</strong>zione<br />

‘giuri<strong>di</strong>ca’» (Lori Sanfilippo 2001, 464 n. 29), volgarmente detta (de) Mastro Luca (Egi<strong>di</strong><br />

1908b, 178, 180 ecc.). Nello stesso protocollo dello Scambi si trova anche la promissio pacis stipulata<br />

dai due canonici, con normale reciprocità, a favore <strong>di</strong> Giovanni e Pietro Cenci (cc. 107r-<br />

109r).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!