'n Kritiese evaluering na die effektiwiteit van bestuurstrategieë vir ...

‘n Hoë lam- en speenpersentasie is seker een van die belangrikste faktore wat die
winsgewendheid van ‘n skaapboerdery bepaal. Volgens Boshoff (1998:1) is
intensiewe toesig in lamtyd die belangrikste bestuursgebruik om ‘n hoë
speenpersentasie te verseker. Boere wat hul teelkudde vir paring goed voorberei
en in paartyd, asook tydens dragtigheid, behoorlik versorg het, moet oppas dat
hulle nie al hul harde werk deur swak bestuur in lam- en speentyd ongedaan maak
nie. Goeie toesig in lamtyd is baie belangrik om die verskil tussen lam- en
speenpersentasie so klein as moontlik te hou.
Uit ‘n bestuursoogpunt bly lamvrektes ‘n belangrike faktor wat voortdurend
ondersoek en sover moontlik uitgeskakel behoort te word. ‘n Hoë
speenpersentasie is ‘n voorvereiste vir ‘n winsgewende skaapboerdery. Goeie
bestuur en korrekte voeding is dus van kardinale belang om vrektes weens
geboorte en die VVB-kompleks (verwaarlosing, verhongering en blootstelling) te
bekamp. Dié twee faktore (moeilike geboortes en die VVB-kompleks) lei tot die
meeste lamvrektes. Ander oorsake wat met lamvrektes verband hou, is swak
bestuur, byvoorbeeld onvoldoende toesig, asook oor-, onder- en wanvoeding van
laatdragtige ooie en ooie in vroeë laktasie. (Coetzee. 1997:1).
Bestuur tydens lamtyd word bepaal deur faktore soos die plaas se topografie (oop,
plat of heuwelagtig), klimaat (reënval, wind en temperatuur), beskikbare voeding
(aangeplante weiding, oesreste en veldweiding), aanvullende voeding (strategiese
byvoeding en volledige voeding) en die boer se bestuursvermoë. Binne dié
raamwerk moet ‘n prakties uitvoerbare bestuurstelsel uitgewerk word, wat die
oorlewingskans van lammers verbeter. (Coetzee. 1997:1).
Droogtes in Suid-Afrika is eerder die reël as die uitsondering, en moet derhalwe reg
bestuur word. Die angel kan uit rampdroogtes gehaal word met deurdagte bestuur
en fyn beplanning. (Ferreira. 2000:1).
185