Rapport 'Geweld tegen gezagsdragers' - Universiteit Utrecht

Specifieke conclusies
De hoofdvraag van dit rapport luidt: Hoe worden instrumenten voor de preventieve en
repressieve aanpak van geweld tegen gezagsdragers daadwerkelijk gebruikt? De meer
specifieke conclusies laten zich aan de hand van enkele deelvragen als volgt
samenvatten.
1. Wat zijn geweldsincidenten, en hoe vaak komen ze voor?
Een incident kan worden gedefinieerd als “een geval van gezagsondermijnend gedrag dat
kan bestaan uit het verrichten van geweldshandelingen, het uitoefenen van verbaal
geweld, gedrag dat gezagsuitoefening frustreert zonder gewelddadig te zijn dan wel een
combinatie van deze soorten van gedrag, waarbij het gezagsondermijnend gedrag zich
kan richten tot de persoon van de gezagsdrager, objecten van gezag en/of relevante
derden.”
De cijfers, landelijk én regionaal, wijzen uit dat geweld tegen politie en politici een
substantieel probleem vormt, maar niet dat er sprake is van een onverwachte of
explosieve toename. Het aantal incidenten waarbij politieagenten in de regio Utrecht
geweld wordt aangedaan, is de laatste tijd (2004-2009) relatief stabiel. De ernst van
deze incidenten (vooral in termen van letselschade) lijkt toe te nemen, maar over
verzuim en verzuimschade bestaat weinig duidelijkheid. Het aantal incidenten waarbij
politici getroffen worden is in absolute zin zeer gering, al kunnen incidenten op zich zeer
ernstig zijn, en kan ook de dreiging van incidenten belastend zijn.
2. Hoe zien de huidige aanpakken van geweldsincidenten eruit?
Op landelijk niveau is de laatste jaren een veelheid aan onderzoeken, deelprojecten,
maatregelen, en acties geïnitieerd, met als doel de effectiviteit van de aanpakken te
vergroten en de mogelijkheden te verruimen om daders van geweldsincidenten sneller en
hoger te straffen. Daarbij ligt de nadruk zowel op het basisinstrumentarium, dat wil
zeggen strafrechtelijke en privaatrechtelijke instrumenten om zaken af te doen, als op
additionele instrumenten (registraties, Arbo-wetgeving, en communicatie, bijvoorbeeld).
Mede doordat de aanpak van incidenten een bestuurlijk project is geworden, zijn de
verwachtingen over de effectiviteit daarvan sterk gegroeid.
In de regio Utrecht werken deze landelijke initiatieven deels door, waarbij de
aandacht vooral is uitgegaan naar het geweldsprotocol, en mede daarmee verband
houdend, naar samenwerking tussen politie en OM. Ook zijn registraties verbeterd, en
wordt er bewuster gecommuniceerd, binnen en buiten de (politie)organisatie, maar voor
het overige contrasteert de landelijke bestuurlijke ‘drukte’ met de relatieve bestuurlijke
‘rust’ op regionaal niveau.
9