Rapport 'Geweld tegen gezagsdragers' - Universiteit Utrecht

erger’. De zorgen rond staatsgezag weerspiegelen dan zorgen rond de staat van
samenleven, en roepen sterke verlangens op naar aanpak, orde en herstel. Dat komt
duidelijk terug in de maatregelen om het tij ten goede te keren. We horen pleidooien
voor hogere strafmaten en snelrecht, bijvoorbeeld.
Dit rapport beoogt een bijdrage te leveren aan de aanpak van geweldsincidenten
jegens politie en politici, door eerst en vooral betrokken afstand te nemen en te
analyseren:
- wat de aard en omvang van het probleem is;
- welke instrumenten beschikbaar zijn om incidenten te voorkomen en aan te
pakken; en
- hoe die instrumenten gebruikt worden en ‘echt’ werken in de dagelijkse praktijk.
Vanwege het feit dat politie en politici als prominente dragers van staatsgezag een
eigentijds brandpunt van de geweldstendensen vormen, staan die groepen
functionarissen centraal. Politieagenten als meer operationele gezagsdragers, en
burgemeesters en wethouders als bestuurlijke gezagsdragers. Overigens proberen we de
aanpak van geweld jegens politie en politici wel zo nu en dan in de bredere context van
geweld tegen ander uitvoerend (overheids)personeel te plaatsen, vooral aan het begin en
het einde van dit rapport.
Bij de analyse van geweld tegen gezagsdragers zal de nadruk liggen op de politieregio
Utrecht. Cijfers rond de aantallen, aard en ernst van incidenten, beschrijvingen van hoe
de aanpak van geweld gaat, verklaringen waarom de aanpak anders loopt dan mogelijk
is of gewenst is, en alternatieve aanpakken, hebben in eerste instantie op die politieregio
betrekking. Maar opnieuw geldt dat er een verband is met de bredere context (andere
regio’s, Nederland). De analyse van het juridische en bestuurlijke instrumentarium dat
politieregio’s en gemeenten ter beschikking staat, kent bijvoorbeeld kenmerken die niet
tot de regio Utrecht beperkt blijven.
In de volgende hoofdstukken besteden we zowel aandacht aan landelijke
mogelijkheden en maatregelen, als regionale aanpakken van geweldsincidenten, zowel
preventief (hoe incidenten voorkomen?) als repressief (hoe incidenten aanpakken?). We
zullen daarbij tevens kijken hoe de regionale aanpak zich tot de landelijke mogelijkheden
en maatregelen verhoudt, en vooral of mogelijkheden voldoende benut worden. Maar de
kern van het rapport is gelegen in de analyse van hoe de aanpak van incidenten in de
regio Utrecht ‘echt’ werkt. Als zich incidenten voordoen, worden de landelijke en
regionale maatregelen en mogelijkheden dan daadwerkelijk ingezet, of niet? En zo neen,
waarom niet? Doen zich knelpunten voor en zo ja, hoe kunnen die knelpunten worden
2