Rapport 'Geweld tegen gezagsdragers' - Universiteit Utrecht

van het protocol en van het publiekelijk opkomen voor het politiepersoneel dat zijn werk
moet doen onder moeilijke omstandigheden.
Ondanks dat het protocol algemeen bekend is, en het protocol consequent wordt
toegepast als zich een serieus incident heeft voorgaan, zijn er ook verschillen in het
gebruik te typeren. De toevoeging ‘serieus’ incident duidt daar al op. Niet elk incident
wordt ook als zodanig herkend en erkend. Deels heeft dat consequenties voor de
consequente registratie van de incidenten en daarmee samenhangende mogelijkheden
om onderzoek te doen en beleid te maken – het is mogelijk dat er nog meer incidenten
plaats hebben gehad die nu nog onopgemerkt zijn gebleven – en voor het andere deel
voor de afhandeling van het incident zelf. Met of zonder een juridisch ogend
geweldsprotocol, de afhandeling van een incident blijft toch echt mensenwerk.
4.2.2 Afhandeling van incidenten
Het begint bij de herkenning. Niet alle slachtoffers melden altijd alles, en slachtoffers
verschillen ook of ze een ‘incident’ als onderdeel van het werk wegcijferen, of dat ze een
relatief beperkt incident juist als ‘groter’ presenteren dan het werkelijk is. Belangrijk is
om te beseffen dat de beleving van een incident onderdeel is van de procedure en de ene
politieagent is daar realistischer in dan de ander. Hetzelfde geldt voor de mate van stoer
zijn, het sneller gepikeerd zijn in geval van normafwijkend en gezagsondermijnend
gedrag van verdachten, of zelfs in de hand werken van geweld vanwege het eigen, te
weinig de-escalerend optreden. Dezelfde problematiek doet zich voor bij de
categorisering van incidenten, met consequenties voor de registratie daarvan.
Een tweede aspect betreft de rol van leidinggevenden, die verantwoordelijk zijn
voor de opvang en begeleiding van de slachtoffers uit hun groep. Ook dit is
‘mensenwerk’, dus zijn er verschillen in benaderingswijze, prioritering, waardering,
empathisch vermogen en sociale vaardigheden. Dit hoeft (zeker) niet problematisch te
zijn, mits slachtoffer en groepschef aan de afhandeling van het incident maar voldoende
aandacht besteden. Belangrijk is wel om te realiseren dat dit kan leiden tot verschillen in
de benadering van het protocol (een chef die zich wel of niet bemoeit met het
strafrechtelijke onderzoek en de poging tot schadeverhaal) en de wijze waarop gepoogd
wordt toekomstige incidenten te voorkomen. Sommige leidinggevenden maken van dit
laatste punt meer (maat)werk dan andere chefs. Vooral het aanspreken van
politieagenten die meer dan gemiddeld met geweldsincidenten te maken hebben – en
onvoldoende deëscalerend zouden kunnen optreden – is ingewikkeld, zowel voor de
directe groepschef, als via de lijn bovenlangs en via de betrokkenen in de procedure van
het geweldsprotocol.
Uit het veldwerk blijkt over het algemeen dat politieagenten die slachtoffer
geworden zijn van geweldsincidenten erg tevreden zijn over de steun en begeleiding die
54