schrijven tussen realisme en naturalisme - DSpace at Open ...

de alledaagse praktijk waren vrouwen ook niet in de gelegenheid om hun
talenten te ontwikkelen en productief bezig te zijn. Dit leidde uiteindelijk tot de
opkomst van de vrouwenbeweging tijdens de zogenaamde eerste
feministische golf (Duyvendak, Studiewijzer Identities, p. 7). De twee
volgende paragrafen gaan over de al eerder genoemde romans Jane Eyre
en Madame Bovary. De twee vrouwelijke hoofdfiguren, Emma Bovary en
Jane Eyre, zijn onmisbaar in een bespreking van de negentiende-eeuwse
literatuur.
1.3.2 Jane Eyre
Een voorbeeld van een nog niet strikt realistische roman met een vrouwelijk
hoofdpersonage is Jane Eyre. Jane Eyre (1847) werd geschreven door de
Engelse schrijfster Charlotte Brontë (1816-1855). De roman werd in drie
delen uitgegeven en sprak de negentiende-eeuwse lezers erg aan. Ook door
de jaren heen blijft Jane Eyre het leespubliek bekoren.
Brontë beschrijft in de roman de geschiedenis van het gepassioneerde
weesmeisje Jane Eyre. Ze geeft een psychologische schets van de heldin
Jane tijdens haar zoektocht naar geluk. Jane laat zich niet beperken door
haar omstandigheden als wees en als gouvernante en uiteindelijk trouwt ze
met de man waarvan ze houdt. Jane Eyre is een liefdesgeschiedenis, die
zowel aan de verlangens van de protagonist als aan de wensen van de lezer
tegemoet wil komen (Delia da Sousa Correa, Realisms, p. 92). Charlotte
Brontë werd geprezen om haar techniek en om het unieke van de roman. De
realistische details en de psychologische kracht van de roman dwongen
bewondering af. In de vorige paragraaf zagen we al, dat Jane Eyre volgens
Joep Leerssen een aparte plaats inneemt binnen het werk van Charlotte
Brontë. De roman werd vanuit veel invalshoeken bestudeerd en er
verschenen in de twintigste eeuw legio literaire en cultuurhistorische
interpretaties. Maar voor geen enkele wetenschapper bleek het mogelijk om
de exacte omgeving van het ontstaan en de receptie van Jane Eyre in de
negentiende eeuw te reconstrueren. Volgens Lizet Duyvendak valt het op,
dat er over de negentiende-eeuwse roman in het algemeen erg veel
feministische en postkoloniale interpretaties zijn verschenen (Duyvendak,
Studiewijzer Realisms, p. 7). Jane Eyre kan enerzijds geïnterpreteerd worden
naar de opvattingen en maatstaven van de negentiende eeuw; anderzijds
kan de roman gelezen worden met de ogen van de eenentwintigste eeuw.
De veelheid aan interpretaties probeert een antwoord te geven op de vraag,
wat voor soort roman Jane Eyre eigenlijk is. Is het een Bildungsroman, een
autobiografische roman of een romantisch liefdesverhaal? De roman Jane
Eyre strekt zich in vergelijking met Madame Bovary uit over een variëteit aan
genres. Dit maakt Jane Eyre een complexe roman. Die complexiteit leidt tot
diverse leeswijzen. Zo vertegenwoordigt het gelukkige huwelijk aan het einde
van de roman het typische slot van de domestic fiction. Jane trouwt met haar
meester Mr Rochester. Hiermee is het doel van de roman bereikt. Eind goed,
al goed.
Volgens de interpretatie van Mikhail Bakhtin is Jane Eyre een zeer originele
hybride roman (Duyvendak, Studiewijzer Realisms, p. 14). Dat wil zeggen,
dat hij in de roman een samengaan ziet van het realisme, het gothic, de
26