schrijven tussen realisme en naturalisme - DSpace at Open ...

Isabel en Ralph duidelijk te maken. Isabel kan bijvoorbeeld bij Ralph niet in
de ‘privékamers’ kijken en voor Ralph is Isabel een ‘bouwwerk’.
De indirecte uitingen en de vele stiltes en onderdrukkingen maken het voor
de lezer hierbij niet gemakkelijk om mee te leven met de romanfiguren. De
latere terugkeer van Isabel naar Gardencourt om Ralph te bezoeken in zijn
privé appartement, breidt dit architecturale innerlijke leven nog verder uit. De
metafoor verandert in het drama van het sterfbed van Ralph. Daar maakt
Isabel van haar hart niet langer een moordkuil en voor de eerste keer is er
volledige openheid tussen beiden.
De literaire manifestatie van het huis als metafoor is achtereenvolgens ook
aanwezig in het mistroostige Palazzo Rocconera, in het gevoel van Isabel
om geketend te zijn in een kerker, in haar dromen over een lieflijk prieeltje
enzovoort (Walder, Identities, p. 102, 113). De geest van Osmond heeft een
‘house of darkness’ voor Isabel gecreëerd.
De architectuurmetafoor fungeert bij James ook als metafoor voor de fictie
zelf. James ziet het ‘house of fiction’ als een huis dat als het ware is voorzien
van een miljoen ramen. Elk raam wordt gevormd naar de behoefte van de
individuele visie of wilskracht van een auteur. Wat de auteur ziet door de
ramen is zijn individuele waarneming; het gaat om perceptie en niet om
representatie. James stelt dus een zeer subjectieve vorm van realisme voor,
waarbij de scène, die door een raam te zien is, gevormd wordt door de
unieke indruk, die deze scène geeft op de geest van de auteur die ‘kijkt’. De
impressie van die auteur is verschillend van elke andere impressie.
De ‘house of fiction’ levert ook metaforen voor de verschillende bestanddelen
van de roman. De zogenaamde ‘human scene’ is ‘the choice of subject’ en
de ramen in de verschillende afmetingen staan voor de literaire vorm.
‘The drama of conciousness’
In zijn Preface uit 1908 brengt James zijn aanpak van de roman The Portrait
of a Lady in kaart. Hij vertelt, dat hij in de lente van 1879, tijdens zijn verblijf
in Florence, begon te werken aan deze roman en dat hij er later in Venetië
verder aan werkte.
The Portrait of a Lady is een ‘drama of conciousness’-vertelling. De
gebeurtenissen in de roman zijn belangrijk, wanneer ze in de ogen en in het
bewustzijn van het hoofdpersonage Isabel Archer belangrijk gevonden
worden. De werkelijkheid wordt door haar geregistreerd.
Belangrijke momenten in de roman voor haar zijn, zoals hierboven al wordt
omschreven, de eerste ontmoeting met Madame Merle en de nachtwake van
zelfanalyse. De avonturen van Isabel stellen, in vergelijking met bijvoorbeeld
een toneelstuk, nauwelijks iets voor. De gevoelens en het begrip van Isabel
ten aanzien van een voorval zetten de gebeurtenissen op mystieke wijze om
naar de stof voor het drama of verhaal. Het begrip van de betekenis van
deze voorvallen of het begrip voor het gevoel van Isabel brengt een
omschakeling teweeg naar de kern of het wezen van het drama. Zoals
gezegd, wil James zo een maximum aan intensiteit bereiken met een
minimum aan inspanning. Hoewel de lezers helemaal geen actie zien, geeft
het ‘drama of conciousness’ vele malen meer informatie dan het ‘drama of
incidence’. Zelfs het schurkengedrag van Osmond krijgt geen fysieke
uitwerking. Alles voltrekt zich in het bewustzijn van de heldin Isabel (Walder,
78