schrijven tussen realisme en naturalisme - DSpace at Open ...

More documents

Recommendations

Info

ook vernieuwend zijn. The Portrait of a Lady en Eline Vere beantwoorden op veel punten nog aan de contemporaine voorschriften. Dit betekent, dat de lezer van vandaag, in deze romans kennis maakt met de ondertussen verouderde ideeënwereld van de negentiende eeuw. Om de romans goed te kunnen begrijpen, moet de lezer de inhoud van de toenmalige ideeën over onder andere de positie van de vrouw en de betekenis van ziekte en gezondheid kennen. Voor de negentiende-eeuwse literatuur is het een belangrijke vernieuwing, dat in deze beide romans wordt gekozen voor een jonge vrouw in de hoofdrol. In de vertellingen neemt het bewustzijn van de jonge heldinnen de voornaamste plaats in. Hoewel het lot van de beide vrouwen in The Portrait of a Lady en Eline Vere veel overeenkomsten vertoont, gaan beide schrijvers toch duidelijk elk op hun eigen manier te werk. Voor Henry James is The Portrait of a Lady (1881) een volgende stap in zijn schrijversloopbaan. Hij slaat met de vorm en de inhoud van dit werk een eigen, experimentele, weg in. De vrouwelijke romanfiguren in The Portrait of a Lady zijn niet langer alleen passief en verzorgend, zoals dat van de vrouw in de alledaagse praktijk werd verwacht. James legt in The Portrait of a Lady de nadruk op de persoonlijke ontwikkeling van de heldin Isabel en geeft haar bewegingsruimte om haar eigen keuzes te maken. Via ‘the house of fiction’ en het ‘drama of conciousness’ geeft Henry James de lezer op een unieke manier een inkijk in het gevoelsleven van zijn hoofdpersonage. Deze werkwijze is zijn tijd ver vooruit en maakt Henry James tot een voorloper van het modernisme. Tientallen jaren later wordt het werk van James opgepakt en nagevolgd door twintigste-eeuwse schrijvers. Voor Louis Couperus is Eline Vere (1889) zijn debuutroman. Hoewel deze roman acht jaar later verscheen dan The Portrait of a Lady, komt het vrouwelijke hoofdpersonage er veel slechter vanaf. Naast de belevenissen van enkele Haagse families, beschrijft Couperus de lichamelijke en geestelijke ziekte van de heldin Eline. Ze kan niets doen om aan haar noodlot te ontkomen. Ze zit vast aan haar omgeving en aan haar aangeboren eigenschappen, die haar rechtstreeks naar haar ondergang leiden. Louis Couperus verklaart die omstandigheden van zijn heldin aan de hand van lichamelijke oorzaken, zoals dat toentertijd veelal gebeurde. Hiermee is hij schatplichtig aan de negentiende-eeuwse theorieën over milieu en erfelijkheid, die horen bij de temperamentenleer en het naturalisme. Het lot van de twee jonge heldinnen in The Portrait of a Lady en Eline Vere sluit aan bij de al eerder op gang gekomen discussie over de positie van de vrouw. Momenteel, in de eenentwintigste eeuw, duurt deze discussie nog steeds voort in het debat over de genderproblematiek. De gerichtheid van Henry James en Louis Couperus op het buitenland geeft aan het schrijverschap van beide auteurs een internationale dimensie. The Portrait of a Lady en Eline Vere hebben in de loop der jaren hun sporen verdiend en de lezers weten de romans nog steeds te vinden. Wellicht kan deze scriptie een bijdrage leveren aan de blijvende waardering voor deze twee bijzondere werken. 91
Literatuur Anbeek, T., ‘Kenmerken van de Nederlandse naturalistische roman’ in: De Nieuwe Taalgids (1979), aflevering 6 (november), p. 520-534, DBNL. Bastet, F., Louis Couperus. Een biografie (4 e druk, Amsterdam 2005 (1 e druk 1987)). Boomsma, G., ‘Broeders in het kwaad’, De Groene Amsterdammer (11 oktober 2006). Buuren, M.B. van, Desperate Housewives in de Wereldliteratuur, Overspelige vrouwen, hoorcollege NRC-Handelsblad Academie (2008). Couperus, L., Eline Vere. Een Haagse roman (Amsterdam 2006). Da Sousa Correa, D. ed., The Nineteenth-Century Novel – Realisms. Routledge in association with The Open University (Londen), New York 2000). DBNL, Letterkundig Lexicon der Nederlandsche Taal (internet). Draaisma, D., De hinderlijke weerstand van feiten, Van der Leeuw- lezing 2004 (internet). Duyvendak, L., De negentiende-eeuwse roman, Studiewijzer bij deel 1 Realisms (Heerlen 2005). Duyvendak, L., De negentiende-eeuwse roman, Studiewijzer bij deel 2 Identities (Heerlen 2005). Fancher, Raymond.E., Pioneers of Psychology (3 e druk Londen 1996 (1 e druk 1979)). James, H., The Portrait of a Lady (New York 1908) vert. Smits, M., Portret van een dame (Breda 1996). James, H., The Portrait of a Lady (1881), vert. Inge de Heer en Johannes Jonkers, Portret van een dame (Amsterdam 1996). James, H., Transatlantische vertellingen, vert. Frans Kellendonk (Amsterdam 1983). James, H., Daisy Miller (1878), vert. Klaas Vondeling, Daisy Miller (Tricht 1983). James, H., What Maisie Knew (1897), vert. W.A. Dorsman-Vos Wat Maisie wist (Utrecht/Antwerpen 1979). James, H., The Turn of the Screw (1898), vert. M.G. Binnendijk-Paauw, In de greep (Amsterdam 1951). James, H., Een dichterlijke nalatenschap, vert. R. van Brakel-Buys (Amsterdam 1959). Kemperink, M.G., Louis Couperus en de temperamentenleer, DBNL. Kemperink, M.G., Medische theorieën in de Nederlandse naturalistische roman (DBNL internet). Kemperink, M.G., Wat wil het naturalisme? Een invulling van het Nederlandse naturalistische concept op basis van poëticale teksten (DBNL). Kemperink, M.G., Het verloren paradijs. Literatuur en cultuur van het fin de siècle (Amsterdam 2001). Klein, M. en Ruijs, H., Over Eline Vere van Louis Couperus (Amsterdam 1981). Knuvelder, G.P.M., Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde, deel 4 (Den Bosch 1976). 92
Page 1 and 2:
SCHRIJVEN TUSSEN REALISME EN NATURA
Page 3 and 4:
Inhoud Woord vooraf Inleiding 5 Hoo
Page 5 and 6:
Woord vooraf Deze scriptie vormt de
Page 7 and 8:
Hoofdstuk 1 De negentiende eeuw 1.1
Page 9 and 10:
negentiende eeuw gebracht door de k
Page 11 and 12:
verhouding nogal duur. De prijs van
Page 13 and 14:
financieel kon bedruipen, bleef in
Page 15 and 16:
vormde vaak het hoogtepunt van een
Page 17 and 18:
onderwijs. Op economisch terrein wa
Page 19 and 20:
onhygiënische toestanden in de ove
Page 21 and 22:
James, dat het bewustzijn eerder ee
Page 23 and 24:
leespubliek het vaak niet kon bijbe
Page 25 and 26:
Engeland en Multatuli (1820-1887) m
Page 27 and 28:
de alledaagse praktijk waren vrouwe
Page 29 and 30:
History of Britisch Birds van Thoma
Page 31 and 32:
miasma, een soort kwade dampen of z
Page 33 and 34:
Hoofdstuk 2 Henry James, The Portra
Page 35 and 36:
Voor de twee oudste jongens, Willia
Page 37 and 38:
schreef Henry James bij enkele van
Page 39 and 40:
landgoed. Het gezelschap is verwikk
Page 41 and 42: nacht, die hierop volgt, blijft Isa
Page 43 and 44: huishoudelijke hulpen altijd zeer a
Page 45 and 46: echtgenoot en waarschijnlijk heeft
Page 47 and 48: decadent geworden cultuur afspelen.
Page 49 and 50: Mevrouw Van Raat, de moeder van Hen
Page 51 and 52: Dan komen oom Daniël Vere en zijn
Page 53 and 54: Hoofdstuk 3 De vergelijking van The
Page 55 and 56: van het naturalisme op de achtergro
Page 57 and 58: verhaal is volgens Klein en Ruijs b
Page 59 and 60: Osmond wordt haar leven afgebakend.
Page 61 and 62: verplichtingen. Dit neemt niet weg,
Page 63 and 64: op de Veluwe bij Otto en zijn famil
Page 65 and 66: Vincent Vere is net als Eline en en
Page 67 and 68: samen met zijn ouders naar Europa.
Page 69 and 70: Hoofdstuk 4 Een verklaring The Port
Page 71 and 72: krachtig protesteerden tegen de ond
Page 73 and 74: mannen. Men was van mening, dat vro
Page 75 and 76: trok, bewusteloosheid, gewrichtssti
Page 77 and 78: zou een belangrijk onderwerp gaan u
Page 79 and 80: Isabel en Ralph duidelijk te maken.
Page 81 and 82: dachten weinig na. Meestal waren ze
Page 83 and 84: lijnen. De eerste lijn bestond erui
Page 85 and 86: inhield. Dit zou betekenen, dat bes
Page 87 and 88: een exclusieve zienswijze, die een
Page 89 and 90: 3. Het nerveuze karakter wordt door
Page 91: In veel werk van Louis Couperus nee
show all

schrijven tussen realisme en naturalisme - DSpace at Open ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?