aan gene zijde van de mensenrechten - Les Amis d'Alain de Benoist

AAN GENE ZIJDE VAN DE MENSENRECHTEN
omdat ze allen tot de menselijke soort behoren. Daaraan koppelen ze de conclusie
dat het op basis van dit verwantschap is dat men ze gelijke rechten moet toekennen
en die rechten erkennen. André Clair bijvoorbeeld stelt voor de mensenrechten te
funderen, niet op gelijkheid of vrijheid, maar op het ‘derde recht’ van de
broederlijkheid. Zo zou men met één slag de klassieke theorie van de
mensenrechten ontdoen van zijn individualistische lading: “als men de
broederlijkheid in samenhang ziet met het vaderschap, komt men in een nieuwe
problematiek die niet meer die is van de mensenrechten in zijn gebruikelijke
(subjectieve) betekenis, maar die van de verworteling in een lijn of een traditie” 66 .
Dat is een interessante opvatting, maar ze botst op haar beurt op onoverkomelijke
moeilijkheden. In de eerste plaats spreekt ze vierkant de leer tegen volgens welke
de mensenrechten fundamenteel individuele rechten zijn, omdat de bron van deze
rechten het individu op zich is, en niet gezien in functie van zijn geschiedenis, zijn
horen bij, zijn afstamming. Welnu, uit het feit ergens bij te horen zijn natuurlijk
gemakkelijker collectieve rechten te trekken dan rechten van het individu. Bij deze
contradictie komt nog een tweede, in de mate dat de broederschap in hoofdzaak
bepaald wordt, niet als een recht, maar als een plicht die slechts bindt op de
normatieve wijze van een verhouding tot een ander: zeggen dat de mensen
broeders zijn, wil alleen zeggen dat ze elkaar als dusdanig moeten aanzien.
De ideologische vulgaat van de mensenrechten bepaalt expliciet dat de rechten
waarover ze het heeft die van de mens in zich zijn, dit wil zeggen van een mens die
nergens bij hoort. Daaruit volgt dat het moreel statuut (de rechten) nooit functie kan
zijn van het behoren bij een groep. Welnu, de mensheid vormt toch zeker wel een
groep. De kwestie is dus te weten waarom men aan die groep een morele waarde
toekent, terwijl men die ontkent voor infraspecifieke instanties, waarom men stelt
dat elk ‘horen bij’ van nul en geen waarde is terwijl men er één, namelijk het
behoren tot de mensheid, een beslissende waarde geeft. Jenny Teichmann, een van
de auteurs die de rechten wil grondvesten op het behoren tot de menselijke soort,
schrijft dat het “natuurlijk is voor kuddewezens om leden van de eigen soort te
verkiezen, en de mensen vormen geen uitzondering op deze regel” 67 . Maar waarom
zou deze voorkeur, gewettigd op het niveau van de soort, niet even goed op andere
niveaus kunnen gelden? Als de morele agentia gerechtigd zijn een
voorkeurbehandeling toe te staan op grond van een relatieve nabijheid
voortvloeiend uit gemeenschappelijk toebehoren, of op grond van het bijzondere
type relaties die daaruit volgen, waarom zou deze houding dan niet veralgemeend
kunnen worden? Men kan natuurlijk antwoorden dat het behoren tot de menselijke
soort op alle andere primeert omdat ze de meest uitgebreide is, omdat ze alle
andere omsluit. Maar dat verklaart niet waarom alle mogelijk andere types van
behoren tot niet gewettigd zijn ten voordele van een bovenklasse noch waarom
hetgeen waar is op een niveau dat niet meer zou zijn op een ander niveau.
De biologische definitie van de mens als lid van de menselijke soort is bovendien
even conventioneel en arbitrair als de andere: ze berust op het enkele feit van een
specifieke vruchtbaarheid binnen de groep. Nochtans, de evolutie van de wetgeving
op de abortus heeft ertoe geleid te erkennen dat een embryo slechts een mens in
potentie is, niet in act. De onderliggende idee ervan is dat de definitie van de mens
op louter biologische factoren niet voldoet. Men probeerde dus verder te gaan, door
te doen gelden dat het niet alleen was omdat zij tot een andere soort behoren dat de
66 Droit, communauté et humanité, Paris, Cerf, 2000, blz. 67.
67 Social Ethics. A Student’s Guide. Oxford, Basil Blackwell, 1996, blz.44.
24