De school en leerlingen met gedragsproblemen - Onderwijsraad

het onderwijs in de daarbij aangesloten staten. Recht op onderwijs van een individu betekent
in dit verdrag slechts het recht om te kiezen uit het bestaande stelsel van onderwijs, dat voldoende
pluralistisch moet zijn. Als de overheid instellingen voor speciaal onderwijs heeft, is
zij op basis van het EVRM niet verplicht kinderen met een handicap tot het regulier onderwijs
toe te laten.
Vanuit deze internationale verdragen bestaat er dus zeker geen verplichting voor scholen om
elk kind dat zich aanmeldt in een van haar groepen of klassen te plaatsen. Wel moeten scholen
scherper letten op gelijke behandeling van gehandicapte leerlingen (met andere leerlingen).
Afhankelijk van de situatie kan gelijke behandeling in een bepaald geval toelating betekenen,
in een ander geval juist weer niet. Van het eerste kan sprake zijn als de school voldoende
geëquipeerd is om het desbetreffende kind op te vangen, en er geen andere redenen zijn om
toegang te weigeren, bijvoorbeeld in verband met de rechten van zittende leerlingen (denk
aan gedragsproblemen). Van het tweede is sprake als de school onvoldoende mogelijkheden
heeft om de gehandicapte leerling goed onderwijs te bieden, en deze leerling bij toelating dus
slechter af zou zijn dan elders in termen van kwaliteitsvol onderwijs. Het gaat dus steeds om
een afweging. Het internationale recht dwingt scholen om steeds die afweging te maken en
deze ook inzichtelijk te maken.
Tot slot is ook de Salamanca-verklaring van betekenis. Deze verklaring was de uitkomst van
een UNESCO-conferentie over speciaal onderwijs in 1994 en is geformuleerd en ondertekend
door afgevaardigden van onderwijsministeries uit een negentigtal landen. De verklaring gaat
inhoudelijk verder dan de verdragen: het document stelt dat inclusief onderwijs de norm zou
moeten zijn en geeft weer welke acties hiertoe worden ondernomen. In de verklaring staat dat
reguliere scholen met deze inclusieve inslag het meest effectief zijn in het bestrijden van discriminerende
opvattingen, in het creëren van een open gemeenschap, in het bouwen aan een
inclusieve maatschappij en het bereiken van onderwijs voor iedereen. Bovendien voorzien zij
volgens de Salamanca-verklaring in effectief onderwijs voor de meerderheid (zonder speciale
behoeften) en verbeteren zij de doelmatigheid van het gehele onderwijssysteem.
Wettelijk kader Nederland
De WPO (Wet op het primair onderwijs) reguleert het basisonderwijs en het speciaal basisonderwijs.
De WVO (Wet op het voortgezet onderwijs) reguleert het voortgezet onderwijs, het
leerwegondersteunend onderwijs en het praktijkonderwijs. Ten slotte reguleert de WEC (Wet
op de expertisecentra) het speciaal onderwijs (zowel basis als voortgezet). Binnen de WEC vallen
eveneens de leerlingen die voor het speciaal onderwijs geïndiceerd zijn, maar met extra
hulp (de leerlinggebonden financiering) in het regulier onderwijs zitten. De WEC is in 2003 in
werking getreden. Deze wet regelt ook de vorming van rec’s (regionale expertisecentra) en het
systeem van indicatiestelling.
Weer samen naar school (basisonderwijs)
In 1998 is er een wettelijke regeling tot stand gekomen, die erop gericht is kinderen met leer-
en gedragsproblemen zo veel mogelijk in het regulier onderwijs te laten blijven en de verwijzingen
naar het speciaal onderwijs terug te brengen (zie verder bijlage 2.3). Deze regeling
kreeg een plaats in de in 1998 in werking getreden WPO. De wet schrijft (artikel 18) een samenwerkingsverband
voor tussen basisscholen en speciale basisscholen in een bepaalde regio.
Deze heeft tot doel een samenhangend geheel van zorgvoorzieningen binnen en tussen de
scholen te realiseren.
De school en leerlingen met gedragsproblemen 19