De school en leerlingen met gedragsproblemen - Onderwijsraad

Leraren kunnen zich daarom, als zij ouders , leerlingen, collega´s of gedragsdeskundigen spreken
over de problemen, beter beperken tot het beschrijven van het problematisch gedrag
zoals zij het waarnemen (uw kind is erg druk, chaotisch, teruggetrokken) en zo nodig doorverwijzen
voor nader diagnostisch onderzoek. Spreek als school/lerarenteam af kritisch te blijven
als het gaat om het gebruik van medische en psychiatrische termen.
School: leraren verdienen begeleiding
Veel leraren weten goed om te gaan met gedragsproblemen en ontlenen plezier aan goed
klassenmanagement en aan het opbouwen van een persoonlijke relatie met elke leerling, ook
de leerling met moeilijk gedrag. Bij het omgaan met probleemgedrag hebben leraren een
breed handelingsrepertoire. Zij bezitten in het algemeen het vermogen om steeds opnieuw
en per situatie in te schatten wanneer een interventie bruikbaar is en wanneer niet. Het kunnen
omgaan met een bepaald type leerling met uitdagend of moeilijk gedrag hebben leraren veelal,
zo lijkt het, van nature meegekregen. Zij krijgen dingen fluitend voor elkaar (goed gedrag,
betere resultaten, positieve sfeer in de klas) die andere leraren – ook met extra inzet en hard
werken – niet kunnen evenaren.
Toch is het effectieve leraarsgedrag, het gedrag dat sommige leraren van nature hebben, te
analyseren, te omschrijven en – zeer belangrijk – aan anderen te leren, zodat leraren die hier van
huis uit minder bedreven in zijn, ook handelingsbekwaam kunnen worden in de omgang met
deze leerlingen. Leraren verdienen dan ook, gezien hun cruciale rol als het gaat om gedragsproblemen,
voldoende en kwalitatief goede ondersteuning als zij een zekere handelingsverlegenheid
ervaren. In de lerarenopleidingen, maar ook via bij- en nascholing dienen leraren een
breed scala aan handelingsmogelijkheden te krijgen aangereikt. Tegelijkertijd hoort het bij de
professionaliteit van leraren om niet ‘door te modderen’ als er reële problemen zijn. Elke leraar
zou zich veilig genoeg moeten voelen om de schoolleiding aan te geven dat zijn of haar aanpak
niet goed werkt en om extra begeleiding te vragen. Het management is verantwoordelijk voor
de totstandkoming van een dergelijk werkklimaat.
Steun leraren met zorgstructuur en samenwerkingssrelaties
Scholen steunen leraren als zij zorgen voor voldoende scholingsmogelijkheden, een heldere
zorgstructuur en goede samenwerking met zorgpartners. Tot de zorgstructuur van de school
behoort in elk geval een duidelijk systeem van leerlingbegeleiding waarbij elke leerling aan
een vaste begeleider of mentor is gekoppeld. Verder zou elke school duidelijk kunnen maken
wat de school aan zorg te bieden heeft en ook wanneer de grens van deze zorg bereikt is. Scholen
hoeven namelijk niet alles alleen te doen en mogen dit ook niet, zij delen de verantwoordelijkheid
voor leerlingen met gedragsprobleem met verschillende partijen.
Oprichten Academische Werkgemeenschap voor Gedragsproblemen en Onderwijs
Het praktisch handelen van leraren kan meer aanvulling krijgen vanuit gesystematiseerde ervaringen.
Treffend leraarsgedrag in het omgaan met leerlingen met gedragsproblemen is wel
degelijk verder te ontwikkelen. Maar dan is het wel zaak dat kennis gebundeld wordt en toegankelijk
aangeboden. De bewindslieden kunnen overwegen een Academische Werkgemeenschap
voor Gedragsproblemen en Onderwijs te laten opzetten met als doel: ontwikkeling, toetsing
en implementatie van kennis en instrumenten voor gedragsproblemen op school. In deze
werkgemeenschap zouden wetenschappers, opleiders (academische pabo) en mensen uit de
praktijk (regulier en speciaal onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs) moeten participeren.
De werkgemeenschap zou ook vragen van individuele leraren moeten beantwoorden over de
aanpak van leerlingen met gedragsproblemen.
De school en leerlingen met gedragsproblemen 77