De school en leerlingen met gedragsproblemen - Onderwijsraad

B2.4 Zorgproces in het voortgezet onderwijs
Scholen voor voortgezet onderwijs beschikken over een reeks functionarissen (mentoren,
decanen, vertrouwenspersonen, leerlingbegeleiders) die de zorg en begeleiding overnemen
wanneer er meer nodig is dan een gesprek met de leraar. Ook in het voortgezet onderwijs is
beleid erop gericht zo veel mogelijk leerlingen in het regulier onderwijs te houden. Voor leerlingen
die niet in aanmerking komen voor het speciaal onderwijs maar wel extra ondersteuning
nodig hebben, bestaat de zorgstructuur uit het leerwegondersteunend onderwijs en het
praktijkonderwijs. Leerlingen moeten geïndiceerd worden om hieraan te kunnen deelnemen.
De indicatiestelling ligt in handen van de Regionale Verwijzingscommissie Voortgezet Onderwijs.
Indicatie gebeurt op aanvraag van de school en mede op basis van het – verplichte –onderwijskundig
rapport van de basisschool.
Leerwegondersteunend onderwijs
Het leerwegondersteunend onderwijs is bedoeld voor leerlingen die in staat worden geacht
een diploma voorgezet onderwijs te halen. In 2004 waren er 94.100 leerlingen in het leerwegondersteunend
onderwijs. 8 De bedoeling van het beleid was dat deze leerlingen onderwijs
zouden volgen binnen de groepen van de schoolsoorten vmbo (voorbereidend middelbaar
beroepsonderwijs), havo of vwo. Via leerwegondersteunend onderwijs zou de noodzakelijke
aanvullende hulp en zorg bekostigd worden (extra begeleiding, speciale hulpmiddelen, enzovoort).
Echter, in de praktijk is dit nauwelijks zo geïmplementeerd. Leerlingen in het leerwegondersteunend
onderwijs zitten vaak toch in aparte klassen of zelfs op aparte locaties. Maar het
leerwegondersteunend onderwijs is géén aparte leerweg binnen het voortgezet onderwijs.
Het vormt een integraal onderdeel van de bestaande leerwegen en leidt op tot hetzelfde
(vmbo-, havo- of vwo-) diploma.
Praktijkonderwijs
Het praktijkonderwijs is er voor leerlingen van twaalf tot achttien jaar die voldoen aan nauw
omschreven criteria en, ook met extra hulp en zorg, niet in staat geacht worden om een vmbodiploma
te behalen, ook niet met leerwegondersteunend onderwijs. Praktijkonderwijs bereidt
leerlingen voor op een plaats op de arbeidsmarkt en wordt gegeven aan een aparte school,
vaak voormalige lom- en mlk-scholen (respectievelijk leer- en opvoedingsmoeilijkheden en
moeilijk lerende kinderen) of op een vmbo-school met een afdeling voor praktijkonderwijs.
Praktijkonderwijs is meestal eindonderwijs. Er geldt geen cursusduur maar een leeftijdsgrens
(achttien jaar). Bij de afsluiting van het onderwijs ontvangt de leerling een getuigschrift praktijkonderwijs.
Er zaten in 2006 26.300 leerlingen in het praktijkonderwijs (dat is 2% van het
totaal aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs). In totaal zijn er 109 scholen (of afdelingen)
voor praktijkonderwijs. Tussen 2002 en 2004 groeide het praktijkonderwijs met 16%. 9
B2.5 Het speciaal onderwijs
Sommige leerlingen hebben of ontwikkelen een ernstige fysieke of verstandelijke handicap of
zijn of worden langdurig (psychiatrisch) ziek. Vaak is al vóór de schoolgaande leeftijd duidelijk
wat er aan de hand is (omdat de ouders, het consultatiebureau, de huisarts of de kinderopvang
dit hebben ontdekt). Hoe komen de leerlingen vervolgens aan speciale onderwijszorg?
8 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2006b.
9 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2006b.
De school en leerlingen met gedragsproblemen 97